Bị chóng mặt đột ngột: Nguyên nhân và cách xử lý an toàn

Cảm giác bị chóng mặt đột ngột luôn khiến nhiều người lo lắng. Đây là triệu chứng phổ biến nhưng lại ít người hiểu rõ, dẫn đến xử lý sai hoặc chủ quan, làm tăng nguy cơ tai nạn và biến chứng sức khỏe. Cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu nguyên nhân và cách xử lý an toàn cho tình trạng này nhé!

Chóng mặt đột ngột là gì?

Chóng mặt là cảm giác mất thăng bằng hoặc xoay tròn của môi trường xung quanh. Khi bạn bị chóng mặt đột ngột, não bộ tạm thời không xử lý kịp thông tin từ tai trong, mắt và hệ thần kinh, gây ra cảm giác chao đảo.

Chóng mặt có hai dạng chính:

• Chóng mặt thật: Bạn cảm thấy mọi thứ xung quanh xoay vòng hoặc cơ thể như đang lắc lư. Dạng này thường liên quan đến hệ tiền đình trong tai.
• Chóng mặt giả: Thường gồm choáng váng, tối mắt, cảm giác sắp ngất. Nguyên nhân phổ biến là tụt huyết áp, thiếu máu hoặc stress.

Dù là dạng nào thì khi bị chóng mặt đột ngột, cơ thể đều mất ổn định và có thể gây nguy hiểm, đặc biệt là khi đang lái xe, leo cầu thang hoặc đang mang vác vật nặng.

Những nguyên nhân phổ biến khiến bạn bị chóng mặt đột ngột

Có rất nhiều nguyên nhân gây chóng mặt, từ thói quen sinh hoạt đến bệnh lý nghiêm trọng. Dưới đây là những nguyên nhân chiếm tỷ lệ cao nhất.

Hạ huyết áp tư thế - nguyên nhân rất thường gặp

Hạ huyết áp tư thế xảy ra khi bạn đứng dậy hoặc thay đổi tư thế quá nhanh. Lúc đó, máu chưa kịp lưu thông lên não, khiến bạn cảm thấy choáng váng, tối mắt hoặc bị chóng mặt đột ngột.

Người dễ gặp tình trạng này thường là:

• Người thiếu nước
• Người ăn uống kém
• Người dùng thuốc huyết áp
• Người mất ngủ hoặc stress kéo dài.

Rối loạn tiền đình

Nhiều người bị rối loạn tiền đình mà không biết. Khi hệ tiền đình không hoạt động ổn định, bạn dễ gặp:

• Cảm giác xoay vòng
• Buồn nôn
• Ù tai
• Mất thăng bằng
• Chóng mặt khi đổi tư thế.

Đây là một trong những lý do phổ biến khiến bạn bị chóng mặt đột ngột khi cúi xuống, quay đầu hoặc đứng dậy nhanh.

Thiếu máu, thiếu sắt

Thiếu máu làm giảm lượng oxy lên não. Khi đó, não bộ hoạt động kém hiệu quả và dễ gây:

• Mệt mỏi
• Khó tập trung
• Da xanh xao
• Chóng mặt.

Đặc biệt, phụ nữ sau sinh hoặc người ăn uống thiếu chất rất dễ gặp tình trạng này.

Stress, lo âu, căng thẳng thần kinh

Khi stress, cơ thể giải phóng hormone gây căng thẳng. Điều này ảnh hưởng đến tuần hoàn máu và hệ thần kinh, dẫn đến cảm giác:

• Tim đập nhanh
• Khó thở
• Run tay
• Choáng váng
• Cảm giác sắp ngất.

Đây là nguyên nhân khiến nhiều người trẻ khỏe mạnh vẫn hay bị chóng mặt đột ngột.

Đường huyết thấp do nhịn ăn hoặc làm việc quá sức

Khi bạn bỏ bữa, cơ thể thiếu năng lượng để duy trì hoạt động của não bộ. Lúc này bạn có thể cảm thấy:

• Mệt lừ đừ
• Tay chân lạnh
• Toát mồ hôi
• Buồn nôn
• Chóng mặt.

Đây là lý do nên tránh nhịn đói hoặc uống cà phê thay bữa sáng.

Mất nước, điện giải

Thiếu nước làm giảm lưu lượng máu, khiến bạn bị chóng mặt đột ngột, nhất là khi thời tiết nóng hoặc khi vận động nhiều mà không bổ sung kịp.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số thuốc có thể gây chóng mặt như:

• Thuốc huyết áp
• Thuốc ngủ
• Thuốc an thần
• Thuốc chống trầm cảm.

Các bệnh lý nguy hiểm (cần đặc biệt chú ý)

Đôi khi, chóng mặt là dấu hiệu cảnh báo bệnh nghiêm trọng:

• Đột quỵ
• Xuất huyết não
• Nhồi máu não
• Rối loạn nhịp tim
• Viêm tai trong
• Viêm dây thần kinh tiền đình.

Nếu bạn bị chóng mặt đột ngột kèm yếu tay chân, nói khó hoặc méo miệng, hãy đi cấp cứu ngay.

Cách xử lý an toàn khi bị chóng mặt đột ngột

Khi bị chóng mặt đột ngột, điều quan trọng là bình tĩnh và xử lý đúng cách để tránh té ngã hoặc làm tình trạng nặng hơn.

• Ngồi hoặc nằm xuống ngay lập tức: Khi bị chóng mặt, bạn nên ngồi hoặc nằm xuống ngay để tránh nguy cơ té ngã và giúp cơ thể ổn định lại. Tư thế nghỉ ngơi đúng còn hỗ trợ máu lưu thông tốt hơn lên não, từ đó giảm cảm giác choáng váng. Nếu có thể, hãy nằm và kê chân hơi cao để huyết áp nhanh chóng trở lại mức ổn định.
• Hít thở sâu, chậm và đều: Nếu cơn chóng mặt xuất phát từ căng thẳng, lo âu hoặc thiếu oxy, việc hít thở sâu và chậm trong 1 - 2 phút sẽ giúp bạn thư giãn, giảm nhịp tim và cải thiện lưu lượng oxy lên não. Chỉ cần tập trung vào hơi thở, bạn sẽ cảm thấy cơ thể ổn định hơn rất nhanh.
• Uống vài ngụm nước ấm: Nước ấm giúp cơ thể phục hồi tuần hoàn nhanh hơn, đặc biệt khi bạn chóng mặt vì mất nước hoặc mệt mỏi. Nếu nghi ngờ tụt đường huyết, bạn có thể uống thêm nước đường hoặc ăn một chút bánh ngọt để bổ sung năng lượng tức thời.

• Không đứng dậy quá nhanh: Thay đổi tư thế đột ngột là nguyên nhân khiến nhiều người bị chóng mặt nặng hơn. Vì vậy, khi cần đứng lên hoặc di chuyển, bạn nên thực hiện thật chậm rãi, tránh cúi đầu sâu hoặc xoay người quá nhanh để cơ thể có thời gian thích nghi.
• Xoa bóp nhẹ vùng cổ - vai - gáy: Xoa bóp nhẹ nhàng khu vực cổ, vai và gáy giúp thư giãn cơ bắp, giải tỏa áp lực và tăng cường lưu thông máu. Biện pháp này đặc biệt hữu ích cho những người làm việc nhiều giờ trước máy tính hoặc ngồi lâu trong một tư thế.
• Dùng gừng hoặc tinh dầu: Gừng có tác dụng giảm buồn nôn, trong khi tinh dầu bạc hà giúp bạn tỉnh táo và oải hương giúp làm dịu căng thẳng. Tùy vào điều kiện, bạn có thể ngửi tinh dầu, uống trà gừng hoặc xoa nhẹ tinh dầu vào thái dương để cảm thấy dễ chịu hơn.
• Nghỉ ngơi 10 - 15 phút trước khi tiếp tục công việc: Sau khi cơn chóng mặt giảm bớt, bạn vẫn nên nghỉ ngơi thêm 10 - 15 phút để cơ thể hoàn toàn hồi phục. Việc cố làm việc khi chưa ổn định có thể khiến tình trạng chóng mặt tái phát mạnh hơn và gây kiệt sức.

Nếu bạn thường xuyên bị chóng mặt đột ngột, hãy ghi chú lại thời điểm xuất hiện, hoạt động lúc đó, thức ăn đã dùng và mức độ nghiêm trọng. Điều này sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn.

Chóng mặt là triệu chứng phổ biến nhưng không nên xem thường. Việc bị chóng mặt đột ngột có thể bắt nguồn từ những nguyên nhân đơn giản như mất ngủ, căng thẳng hoặc thiếu nước. Tuy nhiên, đôi khi nó lại là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nguy hiểm như đột quỵ hoặc rối loạn tiền đình. Hiểu rõ nguyên nhân, biết cách xử lý đúng lúc và chủ động chăm sóc sức khỏe sẽ giúp bạn giảm tần suất chóng mặt và bảo vệ bản thân tốt hơn trong cuộc sống hằng ngày.