Vắc xin phòng bệnh virus hợp bào hô hấp - RSV

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh đường hô hấp nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ sơ sinh, người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch suy yếu. Mỗi mùa RSV, số ca nhập viện do viêm phổi, viêm tiểu phế quản hay suy hô hấp đều tăng mạnh, khiến việc phòng bệnh trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Sự ra đời của vắc xin phòng RSV đánh dấu bước tiến quan trọng trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh nặng và hạn chế biến chứng nguy hiểm.

Tìm hiểu về vắc xin phòng bệnh do virus RSV

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là một trong những tác nhân gây bệnh hô hấp phổ biến nhất, đặc biệt nguy hiểm ở trẻ sơ sinh và người lớn tuổi. Trong những năm gần đây, RSV gây ra nhiều đợt bùng phát khiến số ca nhập viện tăng cao, làm dấy lên nhu cầu tìm kiếm biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Vắc xin RSV ra đời như một bước tiến quan trọng, giúp chủ động bảo vệ những nhóm dễ tổn thương trước các biến chứng nặng do virus gây ra. Vậy vắc xin RSV thực chất là gì và hoạt động ra sao? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau.

Virus RSV gây bệnh gì?

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là tác nhân phổ biến gây nhiễm trùng đường hô hấp, có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng đặc biệt nguy hiểm với trẻ sơ sinh, trẻ sinh non và người cao tuổi có sức đề kháng yếu. Virus này lây lan rất dễ dàng qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc thông qua việc chạm vào các bề mặt có chứa virus rồi đưa tay lên mắt, mũi, miệng. Chính vì khả năng lây lan nhanh nên RSV thường bùng phát thành các đợt dịch vào mùa lạnh hoặc trong môi trường đông người như nhà trẻ, bệnh viện.

Các ca nhiễm RSV ở trẻ nhỏ có thể tiến triển thành các bệnh lý đường hô hấp dưới nghiêm trọng hơn. Hai tình trạng hay gặp nhất là viêm tiểu phế quản và viêm phổi, gây ra các biểu hiện như ho nhiều, thở khò khè, thở nhanh, thở rút lõm lồng ngực và bú kém ở trẻ nhỏ.

Ở người lớn tuổi hoặc những người có bệnh lý mạn tính như tim mạch, phổi hoặc suy giảm miễn dịch, RSV cũng gây viêm đường hô hấp dưới, làm nặng hơn tình trạng bệnh lý sẵn có, tăng nguy cơ nhập viện và các biến chứng nặng, đặc biệt trong mùa dịch.

Những đối tượng có nguy cơ bị RSV nặng hơn bao gồm:

• Trẻ sơ sinh, đặc biệt trẻ dưới 6 tháng tuổi.
• Trẻ sinh non (dưới 37 tuần).
• Người có bệnh nền như tim bẩm sinh, bệnh phổi mạn tính.
• Người có hệ miễn dịch suy giảm.

• Người cao tuổi.

Vắc xin RSV hoạt động như thế nào?

Vắc xin RSV được nghiên cứu và phát triển nhằm giúp cơ thể tạo ra kháng thể đặc hiệu chống lại RSV. Sau khi tiêm, cơ thể nhận diện kháng nguyên của vắc xin và bắt đầu tạo kháng thể bảo vệ. Khi tiếp xúc với virus thật, hệ miễn dịch có sẵn kháng thể sẽ phản ứng nhanh hơn, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh nặng.

Khi phụ nữ mang thai được tiêm vắc xin RSV, hệ miễn dịch sẽ tạo ra kháng thể bảo vệ. Trong thai kỳ, đặc biệt khi tiêm đúng thời điểm khuyến nghị từ 24 đến 36 tuần, những kháng thể này sẽ được truyền qua nhau thai sang thai nhi giúp em bé nhận được lượng kháng thể đầy đủ trước khi chào đời. Nhờ đó, trẻ có thể được bảo vệ khỏi nguy cơ nhiễm RSV nặng trong khoảng 6 tháng đầu đời, giai đoạn sức đề kháng còn yếu và nguy cơ biến chứng rất cao.

Đối với người lớn tuổi, vắc xin trực tiếp giúp tăng cường miễn dịch, giảm nguy cơ viêm phổi, suy hô hấp và phải nhập viện do RSV.

Vắc xin RSV không chứa virus sống, nên không gây bệnh RSV mà chỉ kích thích cơ thể tạo miễn dịch một cách an toàn và chủ động.

Đối tượng nên tiêm phòng vắc xin RSV?

Vắc xin RSV được xem là một trong những biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh đường hô hấp dưới nghiêm trọng do virus hợp bào hô hấp (RSV) gây ra. Đây là loại virus có khả năng lây lan mạnh, thường gây bệnh nặng ở những nhóm đối tượng có hệ miễn dịch yếu hoặc dễ tổn thương. Vì vậy, việc xác định đúng đối tượng cần tiêm phòng giữ vai trò then chốt trong công tác phòng bệnh.

Phụ nữ mang thai trên 18 tuổi, từ tuần 24 đến tuần 36 của thai kỳ

Phụ nữ mang thai là một trong những nhóm được ưu tiên tiêm vắc xin RSV. Khi tiêm trong giai đoạn từ tuần 24 đến tuần 36 của thai kỳ cơ thể người mẹ sẽ tạo ra kháng thể chống lại RSV. Các kháng thể này có khả năng truyền qua nhau thai sang thai nhi, giúp em bé có được lớp bảo vệ thụ động ngay từ khi chào đời. Điều này rất quan trọng vì trẻ sơ sinh là nhóm dễ mắc RSV nặng, có nguy cơ bị viêm tiểu phế quản, viêm phổi, thở rút lõm, suy hô hấp và phải nhập viện trong những tháng đầu đời.

Ngoài ra, phụ nữ mang thai được tiêm phòng đúng thời điểm không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn giúp giảm đáng kể các ca nhập viện do RSV ở trẻ nhỏ trong mùa dịch. Các cơ quan y tế tại nhiều quốc gia, bao gồm CDC (Hoa Kỳ), đều nhấn mạnh lợi ích rõ rệt của việc tiêm phòng RSV trong thai kỳ. Hiện nay Abrysvo® là vắc xin RSV duy nhất được chấp thuận sử dụng trong thai kỳ.

Người từ 60 tuổi trở lên

Người lớn tuổi, đặc biệt là những người trên 60 tuổi, cũng là nhóm có nguy cơ cao gặp biến chứng nặng khi nhiễm RSV. Theo các nghiên cứu, hệ miễn dịch suy yếu dần theo tuổi tác khiến cơ thể khó chống lại virus, dẫn đến nguy cơ cao bị viêm phổi, đợt cấp bệnh phổi mạn tính, biến chứng tim mạch hoặc phải nhập viện kéo dài.

Những người ở độ tuổi này, đặc biệt nếu có bệnh nền như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), hen suyễn, suy tim, đái tháo đường hoặc suy giảm miễn dịch, nên được bác sĩ tư vấn tiêm vắc xin RSV để tăng cường khả năng bảo vệ.

Lịch tiêm vắc xin RSV

Vắc xin RSV được thiết kế với phác đồ rất đơn giản, phù hợp cho cả phụ nữ mang thai lẫn người lớn tuổi có nguy cơ cao mắc bệnh nặng. Điểm nổi bật của vắc xin này là chỉ cần tiêm 01 mũi duy nhất, giúp tối ưu hiệu quả bảo vệ mà không đòi hỏi lịch tiêm nhiều lần hay tiêm nhắc phức tạp như nhiều loại vắc xin khác.

Tất cả các loại vắc xin RSV hiện nay đều được chỉ định tiêm bắp (IM), với vị trí tiêm tiêu chuẩn là cơ delta ở vùng vai. Đây là vị trí giúp vắc xin hấp thu nhanh, tạo đáp ứng miễn dịch mạnh và ít gây đau so với các vị trí khác. Người tiêm không cần chuẩn bị đặc biệt, chỉ cần thông báo tình trạng sức khỏe cho nhân viên y tế trước khi tiêm.

Một số phản ứng sau tiêm vắc xin phòng virus hợp bào hô hấp (RSV)

Sau khi tiêm vắc xin RSV, cơ thể có thể xuất hiện một số phản ứng nhẹ, tương tự như khi tiêm các loại vắc xin khác. Đây là biểu hiện cho thấy hệ miễn dịch đang tạo kháng thể và thường tự biến mất sau 1 đến 3 ngày mà không gây ảnh hưởng nghiêm trọng. Những phản ứng phổ biến nhất bao gồm:

• Đau, đỏ hoặc sưng nhẹ tại vị trí tiêm; mệt mỏi; đau đầu; sốt nhẹ; đau cơ hoặc đau khớp.

• Một số người có thể cảm thấy ớn lạnh hoặc buồn nôn thoáng qua.

Ở phụ nữ mang thai hoặc người lớn tuổi, những tác dụng phụ này cũng không khác biệt nhiều và thường ở mức độ nhẹ đến trung bình. Tuy nhiên, nếu người tiêm có tiền sử dị ứng với thành phần vắc xin hoặc từng gặp phản ứng nặng sau tiêm chủng, cần thông báo cho nhân viên y tế để được theo dõi cẩn thận hơn.

Phản ứng nghiêm trọng sau tiêm vắc xin RSV rất hiếm gặp, nhưng nếu xuất hiện khó thở, phát ban, chóng mặt nhiều người tiêm cần được đưa đến cơ sở y tế ngay để đảm bảo an toàn và kịp thời xử trí khi cần thiết.

Ai không nên tiêm vắc xin RSV? Trường hợp cần hoãn tiêm?

Một số đối tượng cần được cân nhắc kỹ hoặc tạm hoãn tiêm nhằm đảm bảo an toàn tối đa.

Ai không nên tiêm vắc xin RSV?

Những người mẫn cảm hoặc dị ứng với bất kỳ thành phần nào của vắc xin là nhóm chống chỉ định tuyệt đối, vì họ có nguy cơ gặp phản ứng dị ứng nghiêm trọng, thậm chí sốc phản vệ. Do đó, trước khi tiêm, người tiêm cần cung cấp đầy đủ thông tin về tiền sử dị ứng cho bác sĩ.

Trường hợp cần hoãn tiêm?

Bên cạnh đó, có những trường hợp cần tạm hoãn tiêm đến khi sức khỏe ổn định hơn:

• Những người đang mắc bệnh cấp tính, sốt cao, nhiễm trùng nặng hoặc đang trong giai đoạn điều trị bệnh lý khiến hệ miễn dịch suy yếu nên trì hoãn việc tiêm phòng để tránh ảnh hưởng đến hiệu quả tạo kháng thể và hạn chế nguy cơ biến chứng.

• Phụ nữ mang thai nằm ngoài khung tuần thai được khuyến nghị (không nằm trong 24 - 36 tuần) cũng cần chờ đến thời điểm phù hợp để tiêm.

Trong mọi trường hợp, việc tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiêm là rất quan trọng. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh và đưa ra quyết định an toàn nhất cho từng đối tượng.

Tiêm vắc xin RSV ở đâu an toàn, uy tín? Giá tiêm vắc xin RSV?

Nhu cầu tiêm phòng vắc xin RSV cũng ngày càng tăng khi virus này gây ra nhiều bệnh lý hô hấp nặng, nhất là ở trẻ sơ sinh và người già.

Hiện nay tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đã và đang triển khai tiêm phòng vắc xin RSV cho phụ nữ mang thai trên 18 tuổi từ tuần 24 đến tuần 36 của thai kỳ và nhóm người từ 60 tuổi trở lên. Tại đây, với đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng có chuyên môn cao, được đào tạo bài bản về tiêm chủng, luôn sẵn sàng thăm khám sàng lọc, tư vấn trước tiêm và theo dõi chặt chẽ sau tiêm để đảm bảo an toàn tối đa. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cũng cung cấp đầy đủ các loại vắc xin dành cho mọi lứa tuổi, giúp người dân thuận tiện lựa chọn theo nhu cầu bảo vệ sức khỏe.

Với cơ sở vật chất hiện đại, quy trình tiêm chủng khoa học cùng dịch vụ chăm sóc tận tâm, Tiêm chủng Long Châu mang đến trải nghiệm an toàn và tin cậy cho người tiêm. Khách hàng có thể đặt lịch nhanh chóng qua hotline 1800 6928 hoặc truy cập website chính thức của Trung tâm.

FAQ - Những câu hỏi thường gặp về vắc xin RSV

Tiêm vắc xin RSV có an toàn không?

Vắc xin RSV đã được kiểm chứng về độ an toàn và được nhiều tổ chức y tế lớn như CDC, FDA, NHS chấp thuận. Tác dụng phụ chủ yếu nhẹ, như đau tay, mệt hoặc sốt nhẹ.

Vắc xin RSV có cần tiêm nhắc lại không?

Hiện nay, hầu hết đối tượng chỉ cần tiêm 01 liều duy nhất. Phụ nữ mang thai chỉ tiêm 1 liều cho mỗi thai kỳ, còn người trên 60 tuổi chưa được yêu cầu tiêm nhắc lại định kỳ.

Phụ nữ mang thai tiêm vắc xin RSV có ảnh hưởng đến thai nhi không?

Vắc xin được khuyến nghị tiêm trong thai kỳ vì giúp truyền kháng thể bảo vệ thai nhi, không chứa virus sống nên không gây hại cho em bé.

Có nên tiêm vắc xin RSV cho trẻ em không?

Trẻ em không tiêm vắc xin RSV. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ được bảo vệ bằng kháng thể đơn dòng nirsevimab nếu cần thiết.

Có cần khám sàng lọc trước khi tiêm vắc xin RSV không?

Có. Khám sàng lọc giúp đánh giá sức khỏe, phát hiện chống chỉ định và đảm bảo tiêm phòng an toàn cho từng cá nhân.

Vắc xin phòng bệnh RSV là một bước tiến đáng chú ý trong lĩnh vực phòng ngừa các bệnh đường hô hấp, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và người lớn tuổi, những đối tượng dễ gặp biến chứng nặng. Hiểu rõ cơ chế hoạt động, đối tượng nên tiêm và thời điểm tiêm phù hợp sẽ giúp mỗi người chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe. Nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao hoặc đang mang thai, hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn lựa chọn phương pháp phòng bệnh an toàn và hiệu quả nhất.