Xuất huyết dịch kính: Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách điều trị

Xuất huyết dịch kính là một vấn đề nhãn khoa nghiêm trọng, có thể khiến người bệnh nhìn mờ, thấy “ruồi bay” hoặc thậm chí mất thị lực tạm thời. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách không chỉ giúp bảo vệ võng mạc mà còn ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm cho thị giác lâu dài.

Xuất huyết dịch kính là gì?

Xuất huyết dịch kính (Vitreous Hemorrhage) là tình trạng máu rò rỉ vào khoang dịch kính - lớp gel trong suốt nằm giữa thủy tinh thể và võng mạc, đóng vai trò duy trì hình dạng mắt và truyền ánh sáng đến võng mạc.

• Khi xảy ra xuất huyết, máu sẽ làm giảm độ trong suốt của dịch kính, khiến tầm nhìn bị mờ hoặc xuất hiện các đốm đen lơ lửng trước mắt.
• Tùy mức độ chảy máu, người bệnh có thể mất thị lực một phần hoặc hoàn toàn.
• Đây không phải là bệnh độc lập mà thường là dấu hiệu của bệnh lý đáy mắt tiềm ẩn như đái tháo đường hoặc chấn thương.

Xuất huyết dịch kính tuy không luôn gây mù, nhưng là dấu hiệu cảnh báo cần được thăm khám khẩn cấp. Chẩn đoán sớm giúp xác định nguyên nhân và bảo vệ cấu trúc võng mạc khỏi tổn thương vĩnh viễn.

Nguyên nhân gây xuất huyết dịch kính

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến xuất huyết dịch kính, trong đó phổ biến nhất là các bệnh lý võng mạc và mạch máu nội nhãn:

• Bệnh võng mạc đái tháo đường: Mạch máu bất thường dễ vỡ, gây chảy máu vào dịch kính.
• Rách hoặc bong võng mạc: Khi võng mạc bị tổn thương, mạch máu có thể vỡ gây xuất huyết.
• Tắc tĩnh mạch trung tâm võng mạc: Làm tăng áp lực và vỡ mao mạch trong mắt.
• Chấn thương nhãn cầu hoặc phẫu thuật mắt.

Việc kiểm soát tốt bệnh nền như đái tháo đường và nếu có biến chứng võng mạc, cùng với khám mắt định kỳ là một trong những cách hiệu quả để giảm nguy cơ xuất huyết dịch kính.

Dấu hiệu nhận biết xuất huyết dịch kính

Các triệu chứng của xuất huyết dịch kính có thể xuất hiện đột ngột hoặc tiến triển dần theo thời gian, bao gồm:

• Nhìn thấy đốm đen hoặc sợi mảnh di chuyển (hiện tượng “ruồi bay”).
• Giảm thị lực đột ngột, tầm nhìn bị che mờ.
• Cảm giác một vùng tối hoặc bóng đen che khuất tầm nhìn.
• Thấy ánh chớp, hoặc hình ảnh bị biến dạng.
• Trong trường hợp nặng, mất hoàn toàn khả năng nhìn bằng một mắt.

Mọi thay đổi bất thường trong tầm nhìn, đặc biệt là xuất hiện đột ngột, đều cần được bác sĩ chuyên khoa mắt kiểm tra ngay. Điều trị sớm xuất huyết dịch kính giúp bảo tồn thị lực và ngăn ngừa biến chứng như bong võng mạc hoặc mù vĩnh viễn.

Phương pháp chẩn đoán xuất huyết dịch kính

Bác sĩ nhãn khoa sẽ thực hiện nhiều kỹ thuật để xác định mức độ và nguyên nhân xuất huyết dịch kính, bao gồm:

• Soi đáy mắt (ophthalmoscopy): Giúp đánh giá tình trạng võng mạc và phát hiện điểm xuất huyết.
• Siêu âm nhãn cầu (B-scan): Được sử dụng khi máu làm mờ môi trường trong suốt, giúp xác định bong võng mạc hoặc khối u.
• Chụp cắt lớp võng mạc (OCT) hoặc chụp mạch huỳnh quang (FA): Để quan sát mạch máu và vùng rò rỉ.

Các phương tiện chẩn đoán hình ảnh hiện đại giúp bác sĩ xác định nguyên nhân chảy máu chính xác, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, giảm nguy cơ tổn thương võng mạc và mất thị lực lâu dài.

Cách điều trị xuất huyết dịch kính

Việc điều trị xuất huyết dịch kính phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ chảy máu và tình trạng thị lực:

• Theo dõi và nghỉ ngơi: Với xuất huyết nhẹ, bác sĩ có thể khuyến nghị nghỉ ngơi, tránh hoạt động mạnh để máu tự tiêu.
• Điều trị bệnh nền: Kiểm soát đường huyết, huyết áp và các bệnh lý mạch máu đi kèm.
• Tiêm thuốc chống tân mạch (Anti-VEGF): Giúp giảm rò rỉ và ngăn tái phát chảy máu.
• Phẫu thuật cắt dịch kính (Vitrectomy): Loại bỏ máu trong khoang dịch kính, phục hồi tầm nhìn trong trường hợp nặng.
• Sử dụng laser quang đông võng mạc nếu có rách hoặc bong võng mạc.

Điều trị kịp thời giúp giảm đáng kể nguy cơ mù lòa do xuất huyết dịch kính. Người bệnh tuyệt đối không tự dùng thuốc nhỏ mắt hay trì hoãn khám chuyên khoa, vì chậm trễ có thể dẫn đến tổn thương võng mạc không hồi phục.

Phòng ngừa xuất huyết dịch kính

Để hạn chế nguy cơ xuất huyết dịch kính, người bệnh nên:

• Kiểm soát tốt đường huyết và huyết áp nếu mắc bệnh mãn tính.
• Tránh hoạt động thể lực mạnh hoặc chấn thương vùng mắt.
• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, E, lutein để bảo vệ mạch máu mắt.
• Khám mắt định kỳ 6 tháng/lần, đặc biệt với người có bệnh lý đáy mắt.

Phòng bệnh bằng việc kiểm soát sức khỏe tổng thể và theo dõi nhãn khoa thường xuyên là chìa khóa giúp ngăn ngừa xuất huyết dịch kính và các biến chứng nguy hiểm khác.

Xuất huyết dịch kính là một tình trạng cảnh báo tổn thương nghiêm trọng ở đáy mắt. Việc nhận biết sớm, thăm khám đúng chuyên khoa và tuân thủ phác đồ điều trị sẽ giúp hạn chế biến chứng mù lòa. Giữ lối sống lành mạnh và kiểm soát tốt bệnh nền là yếu tố quan trọng để bảo vệ đôi mắt khỏe mạnh lâu dài.