Viêm khớp tay do nguyên nhân gì? Triệu chứng và cách xử lý hiệu quả

Đau và cứng các khớp ở tay là vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt khiến nhiều người gặp khó khăn trong công việc thường ngày. Khả năng cầm nắm giảm sút khiến hoạt động vốn đơn giản như mở nắp chai hay viết chữ cũng trở nên nặng nề. Nhiều người chủ quan để tình trạng này diễn tiến kéo dài mà không biết rằng các khớp tay rất dễ tổn thương nếu không được chăm sóc đúng cách. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị là nền tảng quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe khớp lâu dài.

Tổng quan về tình trạng viêm khớp tay

Các khớp ở tay có cấu trúc linh hoạt và được sử dụng gần như liên tục nên rất dễ bị bào mòn theo thời gian. Viêm khớp tay là tình trạng viêm và đau xuất hiện tại các khớp của bàn tay, gây giảm khả năng vận động và sự linh hoạt của các ngón tay. Khi viêm xảy ra, sụn khớp bị phá vỡ khiến các đầu xương lộ ra và cọ xát vào nhau gây đau nhói. Bệnh làm xuất hiện sưng cứng khớp và có thể dẫn đến biến dạng nếu kéo dài.

Bốn vị trí thường gặp nhất là:

• Gốc ngón tay cái nơi ngón tay cái nối với cổ tay;
• Các đốt ngón tay;
• Các khớp giữa ngón tay;
• Khớp gần móng tay.

Triệu chứng viêm khớp tay

Các triệu chứng ban đầu thường xuất hiện âm thầm nên nhiều người dễ bỏ qua. Việc nhận biết sớm giúp quá trình điều trị hiệu quả hơn.

Các dấu hiệu thường gặp bao gồm:

• Đau âm ỉ hay nóng rát xuất hiện sau khi sử dụng tay nhiều;
• Đau cứng khớp vào buổi sáng;
• Sưng khớp tay;
• Cơn đau có thể chuyển từ âm ỉ sang đau nhói;
• Đau nhiều gây khó ngủ;
• Đau ảnh hưởng đến sinh hoạt khiến người bệnh phải đổi tư thế tay;
• Mô quanh khớp đỏ và mềm khi ấn;
• Có tiếng lạo xạo khi cử động ngón tay;
• Không thể mở hoặc nắm chặt hoàn toàn;
• Xuất hiện nốt bouchard hoặc nốt heberden;
• Khớp biến dạng khiến bàn tay yếu và khó thực hiện công việc thường ngày.

Khi các triệu chứng ngày càng nặng hoặc kéo dài nhiều tuần, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được khám và điều trị. Việc thăm khám sớm giúp hạn chế tổn thương khớp và ngừa biến chứng lâu dài.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ viêm khớp tay

Việc xác định nguyên nhân giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp với từng người bệnh.

Nguyên nhân gây viêm khớp tay

Các bệnh lý có thể gây viêm khớp tay:

Viêm xương khớp

Là dạng phổ biến nhất khiến sụn khớp mòn dần theo thời gian làm các đầu xương cọ xát gây đau, cứng khớp và giảm vận động. Các khớp thường bị ảnh hưởng gồm cổ tay, gốc ngón tay cái, khớp giữa và khớp trên cùng của các ngón tay.

Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn khiến hệ miễn dịch tấn công niêm mạc khớp gây viêm, sưng đau kéo dài. Nếu không điều trị sớm, bệnh có thể ăn mòn sụn làm biến dạng khớp.

Viêm khớp vảy nến

Viêm khớp vảy nến ảnh hưởng đến da và khớp khiến ngón tay sưng đau. Bệnh có biểu hiện giống viêm khớp dạng thấp nhưng có thể chỉ xảy ra ở một số khớp.

Nguy cơ viêm khớp tay

Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ ai, tuy nhiên một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Người lớn tuổi có nguy cơ cao hơn. Viêm xương khớp thường gặp sau 50 tuổi trong khi viêm khớp dạng thấp thường bắt đầu ở tuổi 35 - 50.

Một số yếu tố nguy cơ khác có thể bao gồm:

• Giới nữ;
• Thừa cân, béo phì;
• Từng có chấn thương ở tay như gãy hay trật khớp;
• Yếu tố di truyền, đặc biệt trong bệnh tự miễn.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị viêm khớp tay

Việc chẩn đoán chính xác giúp định hướng điều trị đúng và hiệu quả. Bác sĩ sẽ đánh giá mức độ viêm và các tổn thương xảy ra trong khớp.

Các phương pháp chẩn đoán

Bác sĩ có thể kiểm tra trực tiếp bàn tay kết hợp với chụp X-quang để quan sát tình trạng mất sụn hay gai xương. Xét nghiệm máu đánh giá yếu tố dạng thấp, giúp xác định bệnh tự miễn là nguyên nhân hay không.

Điều trị viêm khớp tay hiệu quả

Tùy loại viêm khớp và mức độ nặng nhẹ, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp. Mục tiêu điều trị gồm giảm đau, cải thiện độ linh hoạt, ngăn tiến triển bệnh và nâng cao chất lượng sống.

Các lựa chọn điều trị gồm nẹp khớp thuốc, các phương pháp hỗ trợ và phẫu thuật.

Cố định khớp

Nẹp giúp bảo vệ khớp, tránh biến dạng, đồng thời giảm áp lực lên khu vực bị viêm.

Thuốc điều trị

Một số nhóm thuốc thường dùng là: 

• Paracetamol;
• Thuốc kháng viêm không steroid, ví dụ ibuprofen, diclofenac, naproxen, celecoxib;
• Thuốc chống thấp khớp làm chậm tiến triển, bệnh tự miễn như methotrexate, hydroxychloroquine, sulfasalazine;
• Corticoid đường uống hay tiêm để giảm viêm trong giai đoạn nặng;
• Thuốc ức chế miễn dịch như azathioprine, cyclosporine;
• Thuốc sinh học và thuốc nhắm trúng đích, ví dụ adalimumab, etanercept, tofacitinib.

Phương pháp không dùng thuốc

Bao gồm tập luyện phù hợp để cải thiện biên độ vận động, chườm nóng, lạnh giảm đau, nghỉ ngơi điều độ, duy trì chế độ ăn lành mạnh, giảm cân khi cần và ngừng hút thuốc.

Phẫu thuật

Áp dụng khi các phương pháp bảo tồn không đạt hiệu quả. Một số kỹ thuật gồm: 

• Hợp nhất khớp để ổn định cấu trúc;
• Thay khớp bằng vật liệu nhân tạo;
• Chuyển gân trong trường hợp gân bị tổn thương nặng.

Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa viêm khớp tay

Thay đổi lối sống đúng cách đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng và giảm nguy cơ tiến triển bệnh.

Chế độ sinh hoạt nên áp dụng

Người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, duy trì tinh thần lạc quan, theo dõi sức khỏe định kỳ và trao đổi với nhân viên y tế khi xuất hiện triệu chứng bất thường.

Chế độ dinh dưỡng

Cần bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng, hạn chế thực phẩm gây viêm và tránh thuốc lá.

Cách phòng ngừa hiệu quả

Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn viêm khớp nhưng người bệnh có thể nhận biết sớm thay đổi bất thường ở khớp khi lớn tuổi và tìm đến cơ sở y tế để được tư vấn. Giữ cân nặng hợp lý và tránh hút thuốc có thể giảm nguy cơ mắc bệnh.

Viêm khớp tay là bệnh lý tiến triển âm thầm nhưng có thể gây ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động nếu không được nhận diện và điều trị đúng cách. Việc thăm khám sớm, tuân thủ phác đồ điều trị và điều chỉnh thói quen sinh hoạt hằng ngày đóng vai trò quan trọng giúp kiểm soát triệu chứng và bảo vệ chức năng khớp lâu dài. Khi chủ động chăm sóc sức khỏe bàn tay, người bệnh có thể duy trì cuộc sống linh hoạt, giảm đau hiệu quả và hạn chế nguy cơ biến chứng về sau. Nếu nhận thấy bất cứ thay đổi bất thường nào ở các khớp tay, bạn nên đến cơ sở y tế để được đánh giá và hỗ trợ kịp thời.