Viêm âm đạo do tạp khuẩn là gì? Những vấn đề cần biết về viêm âm đạo do tạp khuẩn

Viêm âm đạo do tạp khuẩn còn được gọi là viêm âm đạo yếm khí (anaerobic vaginosis) hoặc viêm âm đạo không đặc hiệu (nonspecific vaginitis). Viêm âm đạo do tạp khuẩn là một bệnh nhiễm trùng âm đạo phổ biến, xảy ra khi có sự mất cân bằng trong hệ vi khuẩn tự nhiên của âm đạo. 

Trong môi trường âm đạo khỏe mạnh, vi khuẩn có lợi (lactobacillus) chiếm ưu thế và giúp duy trì độ pH âm đạo ở mức axit, ngăn chặn sự phát triển của các vi khuẩn có hại. Tuy nhiên, trong viêm âm đạo do tạp khuẩn các vi khuẩn "xấu" (vi khuẩn kỵ khí – anaerobic) phát triển quá mức và lấn át vi khuẩn có lợi, làm mất cân bằng hệ vi sinh vật và dẫn đến tình trạng viêm nhiễm.

Những triệu chứng của viêm âm đạo do tạp khuẩn

Mặc dù có tới 84% phụ nữ viêm âm đạo do tạp khuẩn không có triệu chứng rõ ràng, nếu các triệu chứng bệnh gồm:

• Tiết dịch âm đạo bất thường với dịch có màu trắng ngà, xám hoặc xanh lục.
• Mùi "tanh cá" đặc biệt rõ rệt sau khi quan hệ tình dục. Tình trạng này vẫn không được cải thiện dù đã vệ sinh hàng ngày.
• Ngứa hoặc kích ứng âm đạo.
• Cảm giác nóng rát khi đi tiểu.

Tác động của viêm âm đạo do tạp khuẩn với sức khỏe 

Viêm âm đạo do tạp khuẩn có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống bao gồm:

• Khó chịu hàng ngày: Bệnh có thể gây ngứa, rát và khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt.

• Tăng nguy cơ nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STIs): Viêm âm đạo do tạp khuẩn làm tăng khả năng mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục như chlamydia, lậu, virus herpes simplex và HIV.

Biến chứng có thể gặp viêm âm đạo do tạp khuẩn

Biến chứng của viêm âm đạo do tạp khuẩn có thể gồm:

• Các biến chứng thai kỳ: Viêm âm đạo do tạp khuẩn là một yếu tố nguy cơ của các biến chứng nghiêm trọng trong thai kỳ gồm vỡ ối sớm, nhiễm trùng ối, sinh non và sinh con nhẹ cân.

• Viêm vùng chậu (Pelvic Inflammatory Disease - PID): Viêm âm đạo do tạp khuẩn có thể dẫn đến PID, một bệnh nhiễm trùng các cơ quan sinh sản (tử cung và ống dẫn trứng), nếu không được điều trị, PID có thể dẫn đến vô sinh.

• Nguy cơ nhiễm trùng sau phẫu thuật phụ khoa: Tăng nguy cơ nhiễm trùng sau các thủ thuật như nạo phá thai, cắt tử cung hoặc mổ lấy thai.

• Khó thụ thai hoặc vô sinh: Các biến chứng như PID có thể dẫn đến khó khăn trong việc mang thai.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Viêm âm đạo do tạp khuẩn có thể tự khỏi trong một số trường hợp, nhưng việc thăm khám và điều trị kịp thời là rất quan trọng để tránh các biến chứng. Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu:

• Dịch tiết âm đạo có mùi bất thường và kèm theo cảm giác khó chịu.
• Từng bị nhiễm trùng âm đạo trước đây nhưng lần này các triệu chứng khác biệt.
• Có bạn tình mới hoặc nhiều bạn tình.
• Đang mang thai và có triệu chứng của viêm âm đạo do tạp khuẩn vì tình trạng này có thể gây biến chứng thai kỳ nghiêm trọng.
• Phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở cơ quan sinh dục.

Nguyên nhân chính gây viêm âm đạo do tạp khuẩn là sự mất cân bằng hệ vi khuẩn tự nhiên trong âm đạo. Âm đạo khỏe mạnh thường có một lượng lớn vi khuẩn có lợi chủ yếu là Lactobacilli. Những vi khuẩn này tạo ra axit lactic, giúp duy trì độ pH thấp trong âm đạo, ngăn chặn sự phát triển của các vi khuẩn khác. 

Khi có sự mất cân bằng, các vi khuẩn có hại (anaerobes) còn gọi là vi khuẩn kỵ khí phát triển mạnh mẽ và chiếm ưu thế hơn vi khuẩn có lợi Lactobacilli. Sự gia tăng của các vi khuẩn kỵ khí này (như Gardnerella vaginalis, Mycoplasma hominus, Ureaplasma urealyticum và các loại khác như Prevotella, Mobiluncus, Bacteroides, Peptostreptococcus) làm tăng độ pH âm đạo, tạo điều kiện thuận lợi cho chúng sinh sôi gấp bội.

Những ai có nguy cơ mắc phải viêm âm đạo do tạp khuẩn?

Một số đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh cao hơn những đối tượng khác như:

• Phụ nữ đang trong độ tuổi sinh sản;
• Người có hoạt động tình dục;
• Người có nhiều bạn tình hoặc bạn tình mới;
• Phụ nữ mang thai;
• Người sử dụng dụng cụ tránh thai đặt trong tử cung (IUD);
• Người thường xuyên thụt rửa âm đạo;
• Người đang sử dụng thuốc kháng sinh;
• Người có cơ địa thiếu hụt tự nhiên vi khuẩn lactobacillus;
• Tỷ lệ mắc viêm âm đạo do tạp khuẩn cao hơn ở phụ nữ da đen.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm âm đạo do tạp khuẩn

Bất kỳ yếu tố nào làm thay đổi môi trường hóa học tự nhiên của âm đạo đều có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng vi khuẩn đều có thể dẫn đến viêm âm đạo. 

• Vệ sinh vùng kín sai cách: Thói quen thụt rửa sâu bên trong âm đạo, sử dụng xà phòng hoặc dung dịch vệ sinh có tính kiềm cao, chất tẩy rửa mạnh làm mất cân bằng độ pH tự nhiên.

• Quan hệ tình dục không an toàn: Không sử dụng bao cao su, có nhiều bạn tình, quan hệ với bạn tình mới hoặc tiếp xúc âm đạo với vật đã chạm vào hậu môn đều có thể thay đổi môi trường vi khuẩn âm đạo.

• Sử dụng đồ lót không phù hợp: Đồ lót quá chật hoặc làm từ chất liệu không thấm hút mồ hôi có thể tạo môi trường ẩm ướt, bí bách tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại phát triển.

• Không chú ý vệ sinh trong kỳ kinh nguyệt: Sử dụng băng vệ sinh quá lâu không thay mới, không vệ sinh vùng kín thường xuyên,... tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

• Thiếu hụt tự nhiên vi khuẩn lactobacillus: Âm đạo không sản xuất đủ lactobacilli làm tăng khả năng phát triển viêm âm đạo do tạp khuẩn.

• Thay đổi nội tiết tố: Đặc biệt trong giai đoạn sinh sản và khi mang thai, sự dao động nội tiết tố có thể ảnh hưởng đến môi trường vi khuẩn âm đạo.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm âm đạo do tạp khuẩn

Chỉ có chuyên gia y tế mới có thể chẩn đoán chính xác viêm âm đạo do tạp khuẩn. Quy trình chẩn đoán thường bao gồm:

• Hỏi tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi về lịch sử nhiễm trùng âm đạo hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục bạn từng mắc.

• Khám vùng chậu: Bác sĩ sẽ kiểm tra âm đạo để tìm dấu hiệu nhiễm trùng như tăng tiết dịch, mùi hôi hoặc thay đổi màu sắc dịch tiết.

• Lấy mẫu dịch âm đạo: Một mẫu dịch sẽ được lấy và gửi đến phòng xét nghiệm để phân tích các loại vi khuẩn.

Các xét nghiệm phổ biến để chẩn đoán viêm âm đạo do tạp khuẩn bao gồm:

• Soi tươi: Dịch âm đạo được quan sát dưới kính hiển vi để tìm tế bào Clue cells (tế bào biểu mô âm đạo bị che khuất bởi các vi khuẩn hình cầu hoặc hình que bám dính) và tình trạng thiếu hụt lactobacilli.

• Thử nghiệm Whiff test: Bác sĩ sẽ ngửi dịch âm đạo để tìm mùi "tanh cá" sau khi nhỏ dung dịch kali hydroxit.

• Đo pH âm đạo: Độ pH âm đạo cao hơn 4.5 có thể chỉ ra tình trạng viêm âm đạo do tạp khuẩn (pH bình thường khoảng 4.0-4.5).

• Nhuộm Gram: Sử dụng tiêu chuẩn Nugent score trên 6 để chẩn đoán.

Phương pháp điều trị viêm âm đạo do tạp khuẩn

Nội khoa

Thuốc kháng sinh: Bác sĩ thường kê đơn kháng sinh, phổ biến nhất là metronidazol (dạng uống hoặc gel/kem đặt âm đạo) hoặc clindamycin (dạng uống, gel hoặc kem đặt âm đạo). Điều quan trọng là phải hoàn thành toàn bộ liệu trình kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ, ngay cả khi các triệu chứng đã biến mất để tránh tái phát. Thông thường, một đợt kháng sinh kéo dài tới 7 ngày sẽ loại bỏ nhiễm trùng. Khoảng 10% đến 15% người bệnh cần thêm một đợt điều trị khác.

Điều trị kết hợp: Trong trường hợp nhiễm trùng âm đạo hỗn hợp (mixed vaginal infections), việc sử dụng liệu pháp kết hợp như clindamycin và clotrimazole có thể hiệu quả hơn, mang lại phạm vi bao phủ rộng hơn, loại bỏ hoàn toàn mầm bệnh, giảm tỷ lệ tái phát và không gây nhiễm trùng thứ cấp.

Không tự ý điều trị: Không có sản phẩm nào để điều trị viêm âm đạo do tạp khuẩn mà không cần sự chỉ định của bác sĩ. Việc tự ý sử dụng các sản phẩm dành cho nhiễm trùng nấm men hoặc thụt rửa âm đạo có thể làm tình trạng BV trở nên tồi tệ hơn.

Ngoại khoa

Điều trị viêm âm đạo do tạp khuẩn chủ yếu là điều trị nội khoa.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn nặng của viêm âm đạo do tạp khuẩn

Việc duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh có thể giúp kiểm soát và hạn chế sự phát triển của viêm âm đạo do tạp khuẩn:

Chế độ sinh hoạt:

• Tránh thụt rửa âm đạo: Âm đạo có khả năng tự làm sạch, việc thụt rửa làm xáo trộn cân bằng vi khuẩn tự nhiên.

• Không sử dụng các sản phẩm có mùi: Dùng xà phòng, dung dịch vệ sinh, băng vệ sinh, hoặc tampon không mùi để tránh gây kích ứng mô âm đạo.

• Mặc đồ lót thoáng mát: Chọn đồ lót bằng cotton hoặc có lót cotton để giúp thấm hút ẩm, giữ vùng kín khô thoáng vì vi khuẩn phát triển mạnh trong môi trường ẩm ướt. Nên thay đồ lót định kỳ 6 tháng/lần.

• Vệ sinh đúng cách trong kỳ kinh nguyệt: Thay băng vệ sinh thường xuyên, không để quá lâu.

• Tránh ngâm bồn tắm: Đặc biệt khi đang bị nhiễm trùng âm đạo.

• Xây dựng lối sống khoa học: Hạn chế chất kích thích, đồ uống có cồn và chăm chỉ tập thể dục để nâng cao sức đề kháng.

Chế độ dinh dưỡng:

Tăng cường các thực phẩm giàu probiotic như sữa chua, trái cây tươi, rau xanh và phô mai để hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột và âm đạo, nâng cao sức đề kháng.

Phương pháp phòng ngừa viêm âm đạo do tạp khuẩn hiệu quả

Mặc dù không thể phòng ngừa viêm âm đạo do tạp khuẩn một cách tuyệt đối, nhưng việc áp dụng các biện pháp sau có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh:

• Vệ sinh cá nhân đúng cách: Vệ sinh vùng kín thường xuyên, luôn lau từ trước ra sau sau khi đi vệ sinh, thay băng vệ sinh thường xuyên trong kỳ kinh nguyệt,...sử dụng các sản phẩm vệ sinh vùng kín không có mùi,...

• Khám phụ khoa định kỳ: Thăm khám cơ quan sinh dục ngoài ít nhất 6 tháng/lần giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời các tình trạng viêm nhiễm.

• Tăng cường sức đề kháng: Thông qua chế độ ăn uống khoa học (giàu probiotic) và tập luyện thể dục thể thao đều đặn giúp hệ vi khuẩn cân bằng và hệ miễn dịch khỏe mạnh.