Vị trí tiêm bắp và kỹ thuật tiêm bắp an toàn, hiệu quả

Tiêm bắp (tiêm vào cơ bắp) là một phương pháp tiêm thuốc trực tiếp vào cơ thể, thông qua cơ bắp, với mục đích để thuốc được hấp thụ nhanh chóng vào máu. Phương pháp này đặc biệt hữu ích khi thuốc không thể được hấp thụ qua đường uống hoặc tiêm dưới da không hiệu quả. Một kỹ thuật tiêm bắp chuẩn xác không chỉ giúp người bệnh giảm thiểu đau đớn, mà còn hạn chế tối đa các biến chứng không mong muốn. Hơn nữa, việc chọn vị trí tiêm bắp đúng cũng ảnh hưởng lớn đến hiệu quả và an toàn của quá trình tiêm. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về kỹ thuật tiêm bắp chuẩn, các vị trí tiêm bắp và những lưu ý cần thiết khi thực hiện.

Kỹ thuật tiêm bắp là gì?

Tiêm bắp là một phương pháp tiêm thuốc vào cơ thể qua cơ bắp, thường được áp dụng trong y học hiện đại. Kỹ thuật này không chỉ dùng để tiêm thuốc mà còn là cách phổ biến để tiêm vắc xin. Các chuyên gia cho rằng cơ bắp là vùng có nhiều cơ và mạch máu lớn hơn so với lớp mô dưới da, giúp tăng cường sự tương tác giữa vắc xin và cơ thể. Điều này làm cho thuốc hoặc vắc xin được hấp thu nhanh chóng hơn. Tiêm bắp cũng có tốc độ hấp thu nhanh hơn so với các phương pháp tiêm dưới da hay tiêm trong da, nhờ vào đặc điểm của khu vực này.

Kỹ thuật tiêm bắp được chỉ định khi các phương pháp khác để đưa thuốc vào cơ thể không đạt hiệu quả tối ưu.

• Đường uống (qua dạ dày): Một số thuốc khi uống có thể bị phân hủy bởi axit và enzym trong dạ dày, làm giảm khả năng hấp thụ và hiệu quả điều trị.

• Tiêm tĩnh mạch (vào tĩnh mạch): Một số loại thuốc có thể gây kích ứng cho tĩnh mạch, đồng thời việc tìm và xác định đúng vị trí tĩnh mạch để tiêm đôi khi rất khó khăn, đặc biệt đối với bệnh nhân có tĩnh mạch nhỏ hoặc dễ ẩn.

• Tiêm dưới da (vào mô mỡ dưới da): Tiêm vị trí này giúp thuốc được hấp thu nhanh hơn nhờ vào hệ thống mạch máu phong phú trong mô cơ, điều này tạo điều kiện cho thuốc được đưa vào hệ tuần hoàn nhanh chóng. Thêm vào đó, mô cơ có khả năng chứa được lượng thuốc lớn hơn mô mỡ, giúp nâng cao hiệu quả điều trị.

Tiêm bắp có những ưu nhược điểm như thế nào?

Ưu điểm

• Dễ dàng xác định vị trí tiêm, giúp quá trình thực hiện nhanh chóng.

• Vắc xin được cơ thể hấp thu nhanh và đồng đều.

• Phát huy tác dụng nhanh hơn so với tiêm dưới da hoặc uống.

• Không bị ảnh hưởng bởi dịch vị dạ dày trong quá trình hấp thu.

• Đảm bảo an toàn, mang lại hiệu quả cao.

• Cho phép sử dụng liều lượng lớn hơn so với tiêm dưới da.

Nhược điểm

• Tiêm vắc xin cần được thực hiện với độ chính xác cao, do đó, người tiêm hoặc điều dưỡng phải được đào tạo bài bản.

• Nếu kỹ thuật tiêm không đúng, có thể gây ra nhiễm trùng, tổn thương dây thần kinh, tụ máu hoặc ảnh hưởng đến mạch máu.

• Một số loại thuốc như calci clorid, dung dịch ưu trương không thể tiêm bắp do nguy cơ gây hoại tử mô và tổn thương cơ.

• Những người mắc chứng sợ kim tiêm có thể cảm thấy lo lắng hoặc khó chịu khi tiêm vắc xin.Các vị trí tiêm bắp

Cơ delta cánh tay

Cơ delta (vùng bắp tay) là vị trí tiêm vắc xin phổ biến. Tuy nhiên, kỹ thuật tiêm tại đây không thích hợp cho bệnh nhân tự tiêm vì cơ delta nhỏ, chỉ có thể tiêm lượng thuốc tối đa khoảng 1 ml. Để xác định chính xác vị trí, kỹ thuật viên cảm nhận xương mỏm cùng vai, đặt hai ngón tay tạo thành hình tam giác ngược, với điểm tiêm nằm ở giữa tam giác.

Cơ đùi lớn phía ngoài

Vị trí tiêm cơ đùi được sử dụng khi các vùng khác không thể tiêm được hoặc khi bệnh nhân tự tiêm. Để xác định, chia đùi thành ba phần bằng nhau và tiêm vào phần giữa bên ngoài của đùi. Đây là vùng cơ bắp phát triển, dễ thực hiện và an toàn.

Cơ vùng sau ngoài mông

Vùng sau ngoài mông là nơi tiêm an toàn cho cả người lớn và trẻ em trên 7 tháng. Vị trí này nằm sâu, tránh xa các mạch máu và dây thần kinh quan trọng, giảm nguy cơ tiêm nhầm. Để xác định, đặt bàn tay lên hông của người tiêm, ngón tay tạo thành hình chữ V, và tiêm vào giữa V. Tuy nhiên, vị trí này rất khó tiêm tự và cần kỹ thuật viên thực hiện.

Cơ vùng sau mông

Tiêm mông ở vị trí này ít được lựa chọn vì dễ gây tổn thương dây thần kinh tọa nếu tiêm sai. Tuy nhiên, khi cần thiết, tiêm ở vùng mông có thể áp dụng cho một số thuốc không thể tiêm dưới da.

Có thể xác định vị trí tiêm bằng cách kẻ một đoạn thẳng nối từ gai chậu trước trên tới mỏm xương cụt, chia đoạn này thành ba phần đều. Vị trí tiêm chính là điểm giao giữa 1/3 ngoài và 2/3 trong của đoạn thẳng đã chia. Hoặc có thể chia mông thành 4 vùng theo các đường giới hạn:

• Phía trên là đường nối hai mào chậu.

• Phía dưới là nếp lằn mông.

• Phía trong là đường rãnh liên mông.

• Phía ngoài là mép ngoài mông.

Các vị trí tiêm bắp cần được xác định chính xác để đảm bảo hiệu quả điều trị và giảm nguy cơ biến chứng.

Các tai biến có thể xảy ra khi tiêm bắp

Mặc dù vắc xin rất an toàn, nhưng một số phản ứng sau tiêm vẫn có thể xảy ra. Thông thường, các phản ứng này là nhẹ và tạm thời. Người được tiêm nên ngồi lại tại cơ sở tiêm chủng trong 30 phút để theo dõi và tiếp tục quan sát tại nhà trong vòng 24 - 48 giờ. Tuy nhiên, một tỷ lệ nhỏ trường hợp có thể gặp phải tai biến hoặc phản ứng phản vệ. Do đó, việc theo dõi các phản ứng tại nhà là rất quan trọng.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phân loại các nguyên nhân gây tai biến sau tiêm gồm:

• Gãy kim: Thường xảy ra khi người tiêm giãy giụa vì đau (đặc biệt là ở trẻ em). Để tránh, điều dưỡng viên cần trấn an và giữ người tiêm ở tư thế thoải mái, tránh làm căng cơ thể.

• Cong kim: Xảy ra do kỹ thuật tiêm không chính xác. Phòng ngừa bằng cách không tiêm ngập đầu kim.

• Áp xe nhiễm khuẩn/vô khuẩn: Do không tuân thủ nguyên tắc vô khuẩn trong quá trình tiêm. Cần chườm nóng hoặc chích áp xe để xử lý.

• Tiêm nhầm dây thần kinh: Nếu kỹ thuật viên xác định vị trí tiêm không chính xác.

• Tắc mạch: Do tiêm thuốc dầu hoặc tiêm sai theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

• Các phản ứng như sốc, khó thở, sưng mặt, nổi mẩn đỏ hoặc ngứa có thể xảy ra nếu cơ thể phản ứng mạnh với vắc xin.

Lưu ý: Vắc xin rất an toàn.

Để tránh các tai biến, chọn các cơ sở tiêm chủng uy tín với đội ngũ nhân viên đã được đào tạo chuyên sâu và tuân thủ quy trình an toàn tiêm chủng là rất quan trọng.

Tiêm bắp là một phương pháp phổ biến và hiệu quả trong y khoa, nhưng để đảm bảo an toàn và hiệu quả, kỹ thuật tiêm cần phải được thực hiện đúng cách. Việc hiểu rõ các vị trí tiêm bắp, quy trình thực hiện và các lưu ý quan trọng sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ và bảo vệ sức khỏe cho người được tiêm. Thông tin trên hy vọng sẽ giúp bạn hiểu hơn về kỹ thuật tiêm bắp, các vị trí tiêm, cũng như những rủi ro và tai biến có thể xảy ra. Kỹ thuật tiêm này đòi hỏi người thực hiện phải có chuyên môn và được đào tạo bài bản. Vì vậy, không nên tự ý tiêm tại nhà nếu không có kiến thức y tế đầy đủ.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp các dịch vụ tiêm chủng linh hoạt, bao gồm tiêm lẻ, tiêm theo yêu cầu và dịch vụ đặt giữ vắc xin cả trực tiếp lẫn trực tuyến. Với những lợi thế vượt trội như kỹ thuật tiêm nhẹ nhàng, ít đau, vắc xin chính hãng đa dạng, giá cả hợp lý và hệ thống bảo quản đạt chuẩn GSP, Long Châu cam kết mang đến cho khách hàng dịch vụ tiêm chủng an toàn, hiệu quả và đáng tin cậy.