Vắc xin ung thư Enteromix của Nga và bước đột phá mới trong điều trị ung thư

Theo hãng tin TASS, Nga đã hoàn tất thử nghiệm tiền lâm sàng một loại vắc xin ung thư mới mang tên Enteromix, do Cơ quan Y sinh Liên bang phát triển. Đây là vắc xin ung thư đầu tiên sử dụng công nghệ mRNA, tương tự như trong vắc xin COVID-19. Vắc xin ung thư của Nga được kỳ vọng là giải pháp miễn dịch tiên tiến, có khả năng nhận diện và tiêu diệt chính xác tế bào ung thư, mở ra hy vọng điều trị mới cho hàng triệu bệnh nhân trên toàn cầu.

Vắc xin ung thư là gì? Phân biệt vắc xin phòng ngừa và vắc xin điều trị

Vắc xin ung thư là loại vắc xin được phát triển nhằm mục đích kích hoạt hệ miễn dịch nhận biết và tấn công các tế bào ung thư. Không giống như các vắc xin truyền thống dùng để phòng ngừa bệnh truyền nhiễm, vắc xin ung thư có thể được ứng dụng trong cả phòng ngừa lẫn điều trị. 

Cơ chế hoạt động của loại vắc xin này dựa trên việc “huấn luyện” hệ miễn dịch nhận diện các kháng nguyên đặc hiệu trên tế bào ung thư, từ đó tạo ra phản ứng miễn dịch nhằm loại bỏ chúng. Vắc xin ung thư gồm hai loại chính là vắc xin phòng ngừa và vắc xin điều trị.

Vắc xin phòng ngừa được tiêm cho người khỏe mạnh để ngăn ung thư từ sớm, chủ yếu bằng cách ngăn virus gây ung thư. Ví dụ rõ nhất là vắc xin HPV (như Gardasil, Cervarix) giúp ngừa ung thư cổ tử cung, âm hộ, hậu môn,… Bằng cách chống lại virus HPV type 16 và 18. Ngoài ra, vắc xin viêm gan B cũng góp phần phòng ngừa ung thư gan vì nó giúp ngăn ngừa nhiễm virus HBV.

Vắc xin điều trị được dùng cho người đã mắc ung thư, với mục tiêu hỗ trợ hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư. Một số loại vắc xin điều trị đang được nghiên cứu gồm:

• Vắc xin tế bào tua: Lấy tế bào miễn dịch của người bệnh, “huấn luyện” nhận diện ung thư rồi tiêm lại để kích thích đáp ứng miễn dịch. Provenge là ví dụ điển hình cho điều trị ung thư tuyến tiền liệt.
• Vắc xin peptide: Dùng các đoạn protein từ tế bào ung thư để kích thích miễn dịch, đang được thử nghiệm cho ung thư vú, phổi, melanoma (ung thư tế bào hắc tố).
• Vắc xin vector: Dùng virus biến đổi gen để đưa kháng nguyên vào cơ thể, như T-VEC dùng điều trị melanoma tiến triển.

Dù mục tiêu khác nhau, cả hai loại vắc xin đều hướng đến việc sử dụng hệ miễn dịch làm công cụ chính trong cuộc chiến chống ung thư.

Vắc xin Enteromix của Nga và bước đột phá dựa trên công nghệ mRNA 

Theo một bài viết trên trang chính thức của Trung tâm Nghiên cứu Y học Quốc gia về X quang trực thuộc FMBA Nga [NMRRC, 2023], vắc xin ung thư Enteromix hoạt động bằng cách “huấn luyện” hệ miễn dịch nhận diện các đặc điểm phân tử của tế bào ung thư, từ đó tạo ra phản ứng miễn dịch đặc hiệu để loại bỏ chúng. Đây được xem là bước đột phá của Nga trong lĩnh vực điều trị ung thư bằng liệu pháp miễn dịch tiên tiến, mở ra hy vọng mới trong việc cá thể hóa điều trị cho từng bệnh nhân.

Quy trình thử nghiệm lâm sàng vắc xin thường trải qua ba giai đoạn. Giai đoạn đầu nhằm đánh giá mức độ an toàn của vắc xin trên một nhóm nhỏ tình nguyện viên. Trong trường hợp của Enteromix, bên cạnh việc kiểm tra độ an toàn, hiệu quả ban đầu cũng được theo dõi ở một số bệnh nhân được chọn. Sang giai đoạn hai, các nhà nghiên cứu tiếp tục xác định liều lượng tối ưu và đánh giá hiệu quả vắc xin trên nhóm bệnh nhân lớn hơn. Giai đoạn ba là giai đoạn quan trọng nhất, được thực hiện trên hàng nghìn người để so sánh hiệu quả điều trị của vắc xin với phương pháp điều trị thông thường hoặc giả dược. Đây cũng là giai đoạn dài nhất, có thể kéo dài nhiều năm để thu thập đủ dữ liệu.

Chi phí sản xuất mỗi liều Enteromix ước tính khoảng 300.000 ruble (tương đương 74 triệu đồng), nhưng Nga dự kiến sẽ cung cấp miễn phí cho người dân. Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng thử nghiệm Enteromix hiện vẫn đang ở giai đoạn đầu và cần thêm thời gian để đánh giá hiệu quả. Trong thời gian này, bệnh nhân được khuyến cáo không nên từ bỏ các phương pháp điều trị và hỗ trợ hiện có, dù vắc xin này mang lại nhiều hứa hẹn.

Cơ chế hoạt động của vắc xin ung thư của Nga

Vắc xin Enteromix là kết quả hợp tác giữa Trung tâm Nghiên cứu Y học Quốc gia về X quang thuộc Bộ Y tế Nga và Viện Y sinh Engelhardt, trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga. Enteromix là vắc xin điều trị ung thư đầu tiên do Nga phát triển, ứng dụng công nghệ mRNA cá thể hóa. Khác với các loại vắc xin ngừa ung thư truyền thống dùng để phòng bệnh, Enteromix có nhiệm vụ kích hoạt hệ miễn dịch của chính người bệnh để nhận diện và tiêu diệt các tế bào ung thư đang tồn tại trong cơ thể. 

Điểm nổi bật của Enteromix nằm ở cơ chế hoạt động khi sử dụng các chất dẫn như protein, hạt nano hoặc vector virus để đưa mRNA chứa thông tin kháng nguyên khối u vào trong tế bào, từ đó kích thích hệ miễn dịch tấn công trúng đích. Cách tiếp cận này giúp hệ miễn dịch nhận biết được tế bào ung thư vốn trước đây “ẩn mình” khỏi sự phát hiện.

Enteromix đã trải qua thử nghiệm tiền lâm sàng trên động vật mắc ung thư biểu mô đường ruột và u hắc tố, cho thấy khả năng giảm kích thước khối u lên đến 80 phần trăm. Một số cá thể đạt mức thuyên giảm hoàn toàn, và tuổi thọ trung bình tăng thêm 75 phần trăm. Hiện tại, vắc xin đang được thử nghiệm cho bệnh nhân mắc các bệnh ung thư như u hắc tố, ung thư phổi không tế bào nhỏ, ung thư biểu mô đại tràng, ung thư thận và glioblastoma.

Trong tương lai, Nga có kế hoạch mở rộng ứng dụng Enteromix cho các loại ung thư khác như ung thư vú và ung thư tuyến tụy, những bệnh có tiên lượng kém và ít lựa chọn điều trị hiệu quả. Ngoài Enteromix, nhiều trung tâm nghiên cứu khác tại Nga cũng đang triển khai công nghệ cá thể hóa tương tự, với hy vọng ứng dụng được cho cả những bệnh nhân ở giai đoạn cuối.

Với khả năng thiết kế riêng biệt cho từng người bệnh, Enteromix không chỉ là bước đột phá trong công nghệ y sinh mà còn mở ra một hướng đi đầy triển vọng trong điều trị ung thư, giúp tăng hiệu quả điều trị và giảm tác dụng phụ so với các phương pháp truyền thống như hóa trị hoặc xạ trị.

Vắc xin ung thư Enteromix là bước đột phá khi kết hợp công nghệ mRNA với hướng tiếp cận cá thể hóa, giúp tăng hiệu quả điều trị và giảm tác dụng phụ. Dù còn trong giai đoạn thử nghiệm, vắc xin này hứa hẹn mang lại hy vọng mới trong cuộc chiến chống ung thư.

Việc chủ động tiêm vắc xin phòng ngừa ung thư mang lại nhiều lợi ích rõ rệt, đặc biệt trong việc ngăn chặn sớm các tác nhân gây ung thư từ virus như HPV. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ uy tín cung cấp dịch vụ tiêm chủng an toàn, hiện đại với hệ thống cơ sở vật chất đạt chuẩn và đội ngũ nhân viên y tế giàu kinh nghiệm. Khách hàng sẽ được tư vấn tận tình, theo dõi sức khỏe sau tiêm và trải nghiệm dịch vụ chuyên nghiệp tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu. Để đặt lịch hẹn, vui lòng liên hệ hotline miễn phí 18006928.