U tuyến giáp có di truyền không? Phòng ngừa u tuyến giáp

Trong cộng đồng, việc phát hiện nhân giáp ở người trưởng thành khá phổ biến. Theo các nghiên cứu, khoảng 4 - 7% người trưởng thành có thể được chẩn đoán nhân giáp thông qua khám lâm sàng, và tỷ lệ này có thể tăng lên đến 20 - 30% nếu sử dụng siêu âm.

U tuyến giáp có di truyền không? 

Thực tế, u tuyến giáp không được coi là một bệnh lý di truyền hoàn toàn. Điều này có nghĩa là phần lớn các trường hợp u tuyến giáp không bắt nguồn từ yếu tố gen, mà hình thành do các nguyên nhân khác như rối loạn hormone tuyến giáp, thiếu i-ốt trong chế độ ăn, hoặc viêm tuyến giáp mạn tính. Những dạng u này thường lành tính và không truyền từ cha mẹ sang con. Vì vậy, nếu người trong gia đình bạn có u tuyến giáp lành tính thì con cháu không nhất thiết sẽ mắc bệnh.

Tuy nhiên, có một số trường hợp đặc biệt liên quan đến yếu tố di truyền. Ví dụ điển hình là ung thư tuyến giáp thể tủy (Medullary Thyroid Carcinoma – MTC). Khoảng một phần tư số ca mắc thể ung thư này xuất phát từ đột biến gen RET và có thể truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Ngoài ra, một số hội chứng di truyền hiếm gặp như MEN2 (Multiple Endocrine Neoplasia type 2) cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp.

Do đó, nếu trong gia đình bạn có người từng mắc ung thư tuyến giáp thể tủy, bác sĩ thường khuyên những người thân trực hệ nên làm xét nghiệm gen RET. Việc này giúp phát hiện sớm những nguy cơ tiềm ẩn và có kế hoạch theo dõi hoặc phòng ngừa kịp thời.

Các yếu tố nguy cơ khác ngoài di truyền có thể gây u tuyến giáp

Không chỉ do yếu tố di truyền, u tuyến giáp còn có thể hình thành từ nhiều nguyên nhân khác trong cuộc sống hàng ngày:

• Thiếu i-ốt: Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất. Khi cơ thể không được cung cấp đủ i-ốt, tuyến giáp phải hoạt động nhiều hơn để sản xuất hormone, từ đó dễ dẫn đến bướu giáp. Tình trạng này thường gặp ở những khu vực mà đất và nguồn nước nghèo i-ốt.
• Tiếp xúc với phóng xạ: Những người từng phải xạ trị vùng đầu hoặc cổ trong quá trình điều trị bệnh, hoặc sống trong môi trường có ô nhiễm phóng xạ, có nguy cơ cao hơn bị u tuyến giáp.
• Giới tính và tuổi tác: Phụ nữ có nguy cơ mắc u tuyến giáp cao hơn nam giới, thường gặp nhất trong độ tuổi từ 30 đến 60. Đây là giai đoạn có nhiều thay đổi về nội tiết tố nên dễ ảnh hưởng đến tuyến giáp.
• Rối loạn miễn dịch: Người bị viêm tuyến giáp Hashimoto có khả năng hình thành nhân giáp cao hơn so với người bình thường.
• Yếu tố môi trường và lối sống: Thói quen hút thuốc lá, tình trạng thừa cân béo phì, cũng như chế độ ăn uống thiếu cân đối và nghèo dinh dưỡng đều có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện u tuyến giáp.

Như vậy, di truyền chỉ là một phần rất nhỏ trong số nhiều nguyên nhân gây u tuyến giáp. Trên thực tế, hầu hết trường hợp lại xuất phát từ các yếu tố môi trường, nội tiết và lối sống. Vì thế, việc duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, kiểm soát cân nặng, hạn chế thuốc lá và thăm khám định kỳ có vai trò rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe tuyến giáp.

Người có tiền sử gia đình u tuyến giáp nên làm gì để phòng ngừa?

Để giảm nguy cơ mắc u tuyến giáp, đặc biệt khi gia đình có tiền sử bệnh, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:

Tầm soát định kỳ

Đối với người có nguy cơ cao, việc kiểm tra sớm và định kỳ rất quan trọng.

• Siêu âm tuyến giáp: Giúp phát hiện các khối u nhỏ mà chưa gây triệu chứng. Nên làm ít nhất 1 lần/năm nếu có nguy cơ cao.
• Xét nghiệm máu: Bao gồm TSH và FT4 để đánh giá chức năng tuyến giáp.
• Xét nghiệm gen: Nếu trong gia đình có người mắc ung thư tuyến giáp thể tủy hoặc các hội chứng di truyền như MEN2, bác sĩ có thể khuyến nghị xét nghiệm đột biến gen RET để xác định nguy cơ.

Duy trì chế độ ăn hợp lý

Chế độ ăn là yếu tố quan trọng giúp tuyến giáp hoạt động tốt và giảm nguy cơ bệnh:

• Bổ sung i-ốt: Bổ sung i-ốt đầy đủ thông qua muối i-ốt, hải sản, rong biển. Bạn lưu ý chỉ nên ăn đủ i-ốt theo nhu cầu, không lạm dụng thực phẩm quá giàu i-ốt
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây: Cung cấp vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa, giúp tế bào tuyến giáp khỏe mạnh.
• Thực phẩm giàu selen và kẽm: Có trong hạt hướng dương, hạt bí, cá, hải sản. Selen giúp bảo vệ tuyến giáp khỏi tổn thương.
• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và dầu mỡ bão hòa: Giảm nguy cơ viêm, rối loạn chuyển hóa, ảnh hưởng xấu đến tuyến giáp.

Lối sống lành mạnh

Một số thói quen đơn giản nhưng có tác động lớn:

• Không hút thuốc, hạn chế rượu bia: Các chất độc hại làm tăng nguy cơ ung thư tuyến giáp.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Béo phì có liên quan đến nhiều bệnh lý nội tiết, trong đó có tuyến giáp.
• Tập thể dục đều đặn: Ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp tuần hoàn máu tốt và cân bằng hormone.
• Quản lý căng thẳng: Stress kéo dài có thể ảnh hưởng hormone tuyến giáp, do đó nên áp dụng kỹ thuật thư giãn, thiền, yoga hoặc các hoạt động giảm stress.

Theo dõi các triệu chứng sớm

Người có nguy cơ cao nên chú ý các dấu hiệu cảnh báo:

• Xuất hiện khối u hoặc sưng vùng cổ.
• Khó nuốt, cảm giác vướng khi ăn hoặc uống.
• Khàn tiếng kéo dài hoặc thay đổi giọng nói.
• Sưng hạch cổ hoặc đau vùng tuyến giáp.

Nếu gặp bất kỳ dấu hiệu nào, bạn cần đến khám chuyên khoa nội tiết ngay, không nên chần chừ.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về u tuyến giáp có di truyền không? Đa số các trường hợp u tuyến giáp không di truyền, chỉ một số ít ung thư tuyến giáp thể tủy có liên quan đến yếu tố gen di truyền. Người bệnh và gia đình không nên quá lo lắng, nhưng nếu trong gia đình có người từng mắc ung thư tuyến giáp, việc tầm soát định kỳ và xét nghiệm gen là rất quan trọng. Song song với đó, chế độ dinh dưỡng hợp lý và lối sống lành mạnh sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, bảo vệ sức khỏe lâu dài.