U nhú thanh quản là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và cách phòng ngừa

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của u nhú thanh quản

Người bệnh u nhú thanh quản nên duy trì chế độ sinh hoạt và ăn uống lành mạnh để hỗ trợ quá trình điều trị và giảm nguy cơ tái phát.

Chế độ sinh hoạt:

• Hạn chế sử dụng giọng nói quá mức, tránh nói to, hét lớn, nói liên tục hoặc nói khi đang khàn tiếng.
• Giữ ấm vùng cổ họng, đặc biệt khi thời tiết thay đổi.
• Không hút thuốc lá, tránh xa khói thuốc lá và các chất kích thích như rượu, bia, cà phê.
• Tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, khói bụi, hóa chất và khí độc hại.
• Nghỉ ngơi đầy đủ, ngủ đúng giờ, tránh làm việc quá sức.
• Kiểm soát căng thẳng, duy trì tinh thần thoải mái và lạc quan.
• Tập luyện thể dục nhẹ nhàng để tăng cường sức đề kháng.
• Tái khám định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ, đặc biệt sau khi phẫu thuật hoặc điều trị.
• Tránh tiếp xúc gần với người có bệnh hô hấp, nhất là trong thời kỳ miễn dịch yếu.

Chế độ dinh dưỡng:

• Ăn nhiều rau xanh và trái cây tươi, cung cấp vitamin A, C, E và chất chống oxy hóa giúp tăng cường miễn dịch.
• Bổ sung thực phẩm giàu kẽm và selen như hải sản, ngũ cốc nguyên hạt, hạt điều, giúp hỗ trợ kháng virus.
• Ưu tiên thực phẩm mềm, dễ nuốt như cháo, súp, canh, tránh gây tổn thương thanh quản khi nuốt.
• Uống nhiều nước ấm giúp làm dịu niêm mạc họng và giữ ẩm đường hô hấp.
• Tránh thực phẩm cay nóng, chiên rán, nhiều dầu mỡ vì dễ gây kích ứng cổ họng.
• Hạn chế đồ uống có cồn, cafein như rượu, bia, cà phê vì làm khô họng và suy giảm miễn dịch.
• Tăng cường các món ăn giàu protein lành mạnh như cá, thịt nạc, trứng, đậu phụ để hỗ trợ phục hồi mô tổn thương.

Phòng ngừa u nhú thanh quản

Vắc xin HPV có hiệu quả trong việc phòng ngừa u nhú thanh quản. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyến cáo tiêm vắc xin HPV cho tất cả trẻ em ở độ tuổi 11 hoặc 12. Những người không được tiêm khi còn thiếu niên có thể tiêm bổ sung đến 26 tuổi.

Bao cao su cũng có thể giúp phòng ngừa u nhú thanh quản bằng cách giảm nguy cơ lây nhiễm HPV qua đường tình dục. Tuy nhiên, bao cao su không bảo vệ hoàn toàn nếu mụn cóc sinh dục nằm ở những vùng không được bao phủ.

Nếu bạn đang mang thai hoặc có kế hoạch mang thai và bị mụn cóc sinh dục, hãy trao đổi với bác sĩ. Nhìn chung, nguy cơ lây truyền HPV từ mẹ sang con là thấp. Nếu bạn và bác sĩ quyết định điều trị mụn cóc trong thai kỳ, vẫn có nhiều lựa chọn an toàn để áp dụng.

Tiêm ngừa u nhú thanh quản ở đâu?

Bạn có thể tiêm ngừa HPV gây u nhú thanh quản tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, chúng tôi cam kết mang đến dịch vụ tiêm chủng an toàn và chất lượng, với:

• Quy trình tiêm chủng an toàn, hiện đại, giúp khách hàng yên tâm khi tiêm phòng.
• Nguồn vắc xin chất lượng, đạt tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo hiệu quả phòng bệnh.
• Đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, tư vấn tận tình về các biện pháp phòng ngừa.

U nhú thanh quản (Laryngeal papillomas), còn gọi là u nhú đường hô hấp tái phát (Recurrent respiratory papillomatosis), là khối u lành tính dạng trung mô phổ biến nhất ở thanh quản trẻ em. U nhú thanh quản được đặc trưng bởi sự tăng sinh quá mức của các u nhú tế bào vảy lành tính trong đường hô hấp – tiêu hóa. Bệnh có hai thể: Khởi phát ở trẻ em và khởi phát ở người lớn. Đây là một trong những tình trạng mô học lành tính khó điều trị nhất do có xu hướng tái phát cao và lan sang các phần khác của đường hô hấp.

Những dấu hiệu và triệu chứng của u nhú thanh quản

Khi các khối u phát triển trên thanh quản và trong đường hô hấp, chúng có thể gây ra các vấn đề về nói, thở và nuốt. Các triệu chứng thường gặp nhất của u nhú thanh quản bao gồm:

• Giọng khàn hoặc mất tiếng;
• Âm thở bất thường hoặc cao (thở rít);
• Thở nhanh hoặc khó thở;
• Ho kéo dài;
• Khó nuốt.

Bác sĩ sẽ thăm khám kỹ lưỡng cho bạn (hoặc con bạn) để phân biệt u nhú thanh quản với các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự như hen suyễn và dị ứng.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên chủ động đến gặp bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng khi xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu nghi ngờ liên quan đến u nhú thanh quản, bởi đây có thể là biểu hiện sớm của bệnh lý nghiêm trọng cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể giúp giảm nguy cơ bệnh tiến triển nặng, tái phát nhiều lần hoặc gây biến chứng lên hệ hô hấp. Vì vậy, không nên chủ quan khi cơ thể xuất hiện những dấu hiệu bất thường kể trên.

U nhú thanh quản là một bệnh có nguyên nhân do virus. Virus liên quan đến u nhú thanh quản là Human Papilloma virus (HPV). HPV là một loại virus có cấu trúc capsid không có màng bao, chứa ADN, thuộc họ Papovaviridae, có xu hướng nhiễm vào các tế bào biểu mô. Mặc dù đã xác định được nhiều tuýp khác nhau, nhưng qua miễn dịch hóa học, HPV tuýp 6 và 11 được xem là có liên quan mật thiết nhất với u nhú thanh quản.

Ở thể bệnh khởi phát ở trẻ em, đường lây truyền được cho là lây dọc trong quá trình sinh thường. Tuy nhiên, cơ chế chính xác vẫn chưa được xác định rõ. Các yếu tố nguy cơ bao gồm: Phụ nữ sinh con lần đầu, con đầu lòng và người mẹ mới bị mụn cóc sinh dục. Lần sinh đầu thường có thời gian chuyển dạ lâu hơn, dẫn đến thời gian tiếp xúc của trẻ sơ sinh với virus cũng dài hơn. Ngoài ra, mụn cóc sinh dục mới mắc thường có độc lực cao hơn.

Ở thể bệnh khởi phát ở người lớn, đường lây truyền được cho là qua quan hệ tình dục bằng miệng. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy chỉ có sự hiện diện của HPV trên niêm mạc chưa đủ để gây bệnh, nên cần có thêm các yếu tố khác mới dẫn đến nhiễm trùng và phát bệnh.

Một con đường lây truyền khác cũng được nghiên cứu là do hít phải khói laser trong phẫu thuật. Nghiên cứu của Kashima và cộng sự cho thấy có lượng lớn HPV tuýp 6 và 11 trên các miếng gạc gel được sử dụng tại vùng mổ u nhú thanh quản. Tuy nhiên, họ kết luận rằng tải lượng virus hoạt động trong khói là quá nhỏ để có thể gây lây nhiễm. Dù vậy, vẫn cần có các biện pháp phòng ngừa thích hợp trong phòng mổ khi xử lý các trườnghợp u nhú thanh quản.

Những ai có nguy cơ mắc phải u nhú thanh quản?

Ước tính tỷ lệ mắc u nhú thanh quản là khoảng 4,3 trên 100.000 trẻ em và 1,8 trên 100.000 người lớn. U nhú thanh quản là u lành tính phổ biến thứ hai ở thanh quản trẻ em và cũng là nguyên nhân thường gặp thứ hai gây khàn tiếng ở trẻ. U nhú thanh quản được chia thành hai thể, và mức độ nghiêm trọng của bệnh có liên quan chặt chẽ đến từng thể bệnh.

Thể khởi phát ở trẻ em là dạng hung hãn nhất, dễ gây tắc nghẽn đường thở, lan rộng đến nhiều vị trí trong đường tiêu hóa – hô hấp, tái phát nhanh và đòi hỏi can thiệp phẫu thuật thường xuyên hơn. Trong khi đó, thể khởi phát ở người lớn thường có tính chất ít nghiêm trọng hơn, tuy nhiên một số trường hợp vẫn có biểu hiện nặng, chủ yếu tùy thuộc vào tuýp HPV gây bệnh.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải u nhú thanh quản

Mặc dù nguyên nhân trực tiếp gây u nhú thanh quản là do nhiễm virus HPV, nhưng một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng mắc bệnh, bao gồm:

• Sinh thường qua đường âm đạo từ người mẹ nhiễm HPV (đặc biệt nếu mẹ có mụn cóc sinh dục và là lần sinh đầu tiên).
• Quan hệ tình dục bằng miệng với người nhiễm HPV.
• Không tiêm vắc xin HPV, làm giảm khả năng miễn dịch chống lại virus.
• Hệ miễn dịch suy yếu, do bệnh lý (HIV/AIDS) hoặc do dùng thuốc ức chế miễn dịch.
• Bắt đầu quan hệ tình dục sớm và có nhiều bạn tình, làm tăng nguy cơ tiếp xúc với virus HPV.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm u nhú thanh quản

Chẩn đoán xác định u nhú thanh quản được thực hiện bằng sinh thiết tổn thương kết hợp định tuýp HPV. Sự chuyển dạng ác tính của u nhú thanh quản thành ung thư biểu mô tế bào vảy có thể xảy ra trong khoảng 1% đến 4% trường hợp, chủ yếu phụ thuộc vào tuýp HPV và thường gặp hơn ở người lớn. Mặc dù HPV tuýp 6 và 11 (nguy cơ thấp) là những loại thường liên quan nhất đến bệnh, nhưng đôi khi vẫn có thể phát hiện HPV tuýp 16 và 18 (nguy cơ cao).

Do bệnh thường diễn tiến lành tính, các phương tiện chẩn đoán hình ảnh thường không cần thiết. Tuy nhiên, chụp cắt lớp vi tính (CT scan) có thể hữu ích trong việc đánh giá tình trạng u nhú lan xuống phổi hoặc tổn thương hô hấp khác trước khi phẫu thuật.

Điều trị u nhú thanh quản

U nhú thanh quản không có thuốc chữa dứt điểm. Mục tiêu của việc điều trị là loại bỏ các khối u và ngăn chúng tái phát. Bạn (hoặc con bạn) có thể được kết hợp giữa phẫu thuật và dùng thuốc để kiểm soát bệnh.

Ngoại khoa

Phương pháp điều trị chính cho u nhú thanh quản là phẫu thuật. Bác sĩ sẽ loại bỏ tối đa các khối u mà không làm tổn thương mô lành. Các kỹ thuật phẫu thuật bao gồm:

• Phẫu thuật laser: Sử dụng tia laser để thu nhỏ hoặc phá huỷ khối u.
• Dụng cụ microdebrider: Thiết bị hiện đại dùng lực hút nhẹ kéo khối u về phía lưỡi dao chuyên biệt và loại bỏ nó một cách nhanh chóng, hiệu quả.
• Đông lạnh (cryoablation): Sử dụng nhiệt độ cực thấp để tiêu diệt tế bào khối u.

Hầu hết các trường hợp phẫu thuật u nhú thanh quản, đặc biệt ở trẻ em, được thực hiện dưới gây mê toàn thân trong phòng mổ, người bệnh sẽ được gây mê và ngủ trong suốt quá trình.

Ở một số người lớn, có thể thực hiện phẫu thuật laser tại phòng khám. Phương pháp này nhanh hơn và không cần gây mê toàn thân. Người bệnh được gây tê tại chỗ để đảm bảo thoải mái, nhưng vẫn tỉnh táo trong suốt thủ thuật.

Nội khoa

Thuốc điều trị có thể được sử dụng cho người bệnh u nhú thanh quản trong các trường hợp sau:

• Phải phẫu thuật u nhú thanh quản hơn 4 lần mỗi năm;
• Khối u phát triển nhanh trở lại;
• Khó thở do khối u làm tắc nghẽn đường thở;
• Khối u đã lan đến nhiều vị trí khác nhau.

Những loại thuốc này được gọi là liệu pháp hỗ trợ vì chúng được sử dụng sau điều trị chính nhằm giúp ngăn khối u tái phát. Khoảng 20% người mắc u nhú thanh quản (tức 1 trong 5 người) cần dùng liệu pháp hỗ trợ.