U nhú lưỡi gà là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và cách phòng ngừa

U nhú lưỡi gà (Uvula papilloma) thường do nhóm HPV ở miệng gây ra, đây là loại bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI) phổ biến nhất tại Hoa Kỳ. Có hơn 100 chủng HPV khác nhau, và khoảng 40 trong số đó có thể ảnh hưởng đến miệng, họng và cơ quan sinh dục.

Hầu hết thời gian, hệ miễn dịch của bạn sẽ loại bỏ HPV trước khi nó gây ra triệu chứng. Tuy nhiên, khoảng 10% nam giới và 3,6% phụ nữ tại Hoa Kỳ sẽ phát triển HPV miệng có triệu chứng.

Những dấu hiệu và triệu chứng của u nhú lưỡi gà

Các triệu chứng của u nhú lưỡi gà do nhiều chủng HPV khác nhau gây ra có thể hơi khác nhau. Nhiều người mắc HPV ở mức độ nhẹ không có bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào.

HPV có thể gây ra các khối u (u nhú) với đặc điểm:

• Nhỏ và cứng;
• Có thể cùng màu với da xung quanh;
• Màu trắng, hồng hoặc đỏ;
• Hơi nhô lên hoặc phẳng;
• Thường phát triển chậm;
• Không đau;
• Bề mặt trơn láng hoặc hơi sần;
• Có thể đơn độc hoặc nhiều, với hình dạng giống súp lơ hoặc mặt đường đá cuội;
• Có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trong miệng bao gồm lưỡi gà, nhưng thường gặp ở lưỡi, khẩu cái mềm và môi.

Theo CDC, HPV là nguyên nhân của khoảng 60 đến 70% các trường hợp ung thư miệng tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu HPV đơn độc có thể gây ung thư hay là sự kết hợp giữa nhiễm HPV và các yếu tố khác, như hút thuốc lá.

Chủng HPV được gọi là HPV 16 là nguyên nhân gây ra phần lớn các trường hợp ung thư miệng liên quan đến HPV.

Ung thư miệng thường gây ra các triệu chứng rõ rệt, đặc biệt khi bệnh tiến triển. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm:

• Vết loét hoặc khối u gây đau không biến mất;
• Khó nuốt hoặc cảm giác như thức ăn vướng lại khi nuốt;
• Đổi màu (đỏ, trắng hoặc đen) ở mô mềm trong miệng;
• Amidan sưng nhưng không đau;
• Khối u trong miệng;
• Khối u có thể sờ thấy từ bên ngoài cổ;
• Đau khi nhai;
• Đau họng hoặc ho kéo dài;
• Khàn tiếng dai dẳng;
• Tê hoặc cảm giác ngứa ran ở môi hoặc lưỡi;
• Đau tai một bên không khỏi;
• Chảy nước dãi.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên kéo dài trên 2 tuần, bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm u nhú lưỡi gà sẽ giúp bạn giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và mau chóng hồi phục sức khỏe.

Phần lớn nguyên nhân của u nhú lưỡi gà là do virus HPV gây ra. Carneiro và cộng sự đã báo cáo sự hiện diện của các tế bào giống koilocyte trong mẫu mô bệnh phẩm, được cho là dấu hiệu rất điển hình của nhiễm virus. Phản ứng chuỗi polymerase (PCR) hoặc lai tại chỗ (in situ hybridization) có thể phát hiện sự hiện diện của HPV trong tổn thương. Lai tại chỗ có thể phát hiện ADN của HPV bằng cách sử dụng các đầu dò đặc hiệu đánh dấu phóng xạ; tuy nhiên, phương pháp này kém nhạy hơn so với PCR.

Trình tự ADN của HPV type 6 và HPV type 11 đã được phát hiện trong phần lớn các trường hợp u nhú ở miệng. Trong các trường hợp bệnh u nhú thanh quản, ADN của HPV 6 và 11 cũng được phát hiện tương tự như ở các trường hợp u nhú. Ở người lớn, tình trạng đồng nhiễm là hiếm và thường chỉ do một loại virus gây ra, trong khi ở trẻ em bị u nhú thanh quản có thể xảy ra đồng nhiễm với cả HPV 6 và HPV 11.

Những ai có nguy cơ mắc phải u nhú lưỡi gà?

HPV ở miệng là những tình trạng rất phổ biến. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), khoảng 10% nam giới và 3,6% nữ giới tại Hoa Kỳ mắc HPV ở miệng, trong đó bao gồm cả u nhú lưỡi gà.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải u nhú lưỡi gà

Yếu tố nguy cơ quan trọng nhất dẫn đến bệnh u nhú lưỡi gà là quan hệ tình dục bằng miệng hoặc tiếp xúc miệng với người đã nhiễm HPV. Một số yếu tố nguy cơ khác bao gồm:

• Không sử dụng các biện pháp bảo vệ khi quan hệ tình dục bằng miệng;
• Có nhiều bạn tình;
• Hôn sâu;
• Uống rượu bia;
• Hút thuốc lá và sử dụng các sản phẩm thuốc lá khác;
• Dùng chung đồ uống và dụng cụ ăn uống.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm bệnh u nhú lưỡi gà

Hiện tại chưa có phương pháp đơn giản để chẩn đoán xác định nhiễm HPV. Xét nghiệm quan trọng nhất đối với HPV là xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase (PCR).

Xét nghiệm PCR lấy một đoạn rất nhỏ DNA được thu thập từ các tế bào trong mẫu dịch nhầy và khuếch đại nó, tạo ra vô số bản sao giống hệt nhau. Việc có nhiều bản sao DNA như vậy cho phép kỹ thuật viên quan sát bên trong tế bào và phát hiện ra lượng nhỏ bất thường hoặc DNA của virus.

Trong một số trường hợp hiếm gặp, khi có tổn thương hiện diện ở lưỡi gà, bác sĩ có thể chẩn đoán nhiễm HPV chỉ cần thông qua thăm khám lâm sàng.

Điều trị u nhú lưỡi gà

Hiện tại không có phương pháp điều trị nào có thể chữa khỏi hoàn toàn HPV hoặc thậm chí làm chậm sự phát triển của virus này.

Các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm nhiều loại thuốc bôi khác nhau trên các u nhú do HPV gây ra nhưng không mang lại hiệu quả. Hiện nay, phương pháp điều trị duy nhất đối với các u nhú HPV là phẫu thuật cắt bỏ.

Sau khi được chẩn đoán, người bệnh cần được xét nghiệm kiểm tra HPV định kỳ mỗi 8 – 12 tháng cho đến khi nhiễm trùng được loại bỏ hoặc không còn phát hiện được HPV trong mẫu DNA. Trong trường hợp u nhú lưỡi gà, cách tiếp cận và theo dõi cũng tương tự.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của u nhú lưỡi gà

Người bệnh u nhú lưỡi gà cần có chế độ sinh hoạt và ăn uống phù hợp nhằm giúp hạn chế tái phát, hỗ trợ điều trị và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Chế độ sinh hoạt:

Vệ sinh răng miệng và vùng họng đúng cách:

• Đánh răng ít nhất 2 lần/ngày và súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ.
• Tránh dùng bàn chải có lông quá cứng gây tổn thương vùng lưỡi gà.
• Không dùng chung bàn chải hoặc vật dụng cá nhân với người khác.

Tránh các yếu tố nguy cơ:

• Không hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc lá, đây là yếu tố làm tăng nguy cơ tái phát u nhú và ung thư hóa.
• Hạn chế tiếp xúc gần (hôn sâu, quan hệ miệng) nếu chưa điều trị dứt điểm, đặc biệt với người có HPV.
• Không dùng chung ly, muỗng, ống hút với người khác.

Theo dõi sức khỏe định kỳ:

• Khám tai mũi họng định kỳ hoặc tái khám đúng lịch hẹn sau điều trị.
• Xét nghiệm HPV (nếu cần thiết) mỗi 8 – 12 tháng/lần.
• Nếu u nhú tái phát nhanh, lan rộng, thay đổi màu sắc hoặc chảy máu, bạn cần đi khám ngay để loại trừ ung thư.

Giữ tinh thần thoải mái:

• Stress có thể làm suy giảm miễn dịch và virus dễ tái hoạt động.
• Ngủ đủ giấc, vận động nhẹ nhàng để tăng sức đề kháng.

Chế độ dinh dưỡng:

Nên ăn các thực phẩm tăng sức đề kháng:

• Giàu vitamin C như cam, bưởi, ổi, kiwi, dâu tây giúp nâng cao hệ miễn dịch và chống oxy hóa.
• Giàu vitamin A và beta-caroten như cà rốt, bí đỏ, khoai lang, rau bina giúp bảo vệ niêm mạc vùng hầu họng.
• Giàu kẽm và selen như hải sản, gan động vật, hạt bí, nấm giúp hỗ trợ chống viêm, kháng virus.
• Protein chất lượng cao như thịt nạc, cá, trứng, sữa chua không đường giúp tái tạo mô và phục hồi tổn thương.

Nên ăn các thực phẩm dễ nuốt, ít gây kích ứng:

• Cháo, súp, khoai nghiền, trứng hấp… phù hợp khi vùng lưỡi gà còn tổn thương sau phẫu thuật hoặc viêm.
• Uống nước ấm, tránh nước quá lạnh hoặc quá nóng.

Thực phẩm nên hạn chế:

• Đồ uống có cồn như rượu, bia làm suy giảm hệ miễn dịch, tăng nguy cơ tái phát HPV.
• Thức ăn cay nóng như ớt, tiêu, mù tạt… có thể kích thích và gây đau rát vùng tổn thương.
• Thức ăn cứng, giòn, khô, dễ gây trầy xước vùng u nhú như bánh quy, đồ chiên giòn, hạt cứng.
• Đường tinh luyện, nước ngọt có gas sẽ làm tăng viêm và làm chậm phục hồi.

Một số thực phẩm hỗ trợ kháng virus tự nhiên:

• Sữa chua không đường chứa lợi khuẩn hỗ trợ đường ruột, cải thiện miễn dịch.
• Tỏi có allicin – chất kháng khuẩn, kháng virus mạnh, có thể ăn sống hoặc chế biến.
• Nghệ chứa curcumin là chất chống viêm tự nhiên, có thể dùng cùng mật ong hoặc nấu ăn.

Phòng ngừa u nhú lưỡi gà

Đặc hiệu

Một trong những cách tốt nhất để mọi người giảm nguy cơ mắc HPV gây u nhú lưỡi gà là tiêm vắc xin.

Vắc xin có khả năng bảo vệ gần như 100% chống lại các chủng HPV liên quan đến ung thư, cụ thể là các chủng HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58.

Hiện nay, các chuyên gia y tế khuyến nghị những người dưới 45 tuổi nên tiêm vắc xin phòng HPV.

Không đặc hiệu

Ngoài việc tiêm vắc xin, mọi người cũng có thể giảm nguy cơ lây nhiễm HPV gây u nhú lưỡi gà bằng cách:

• Sử dụng phương pháp bảo vệ như bao cao su và màng chắn miệng trong khi quan hệ tình dục, bao gồm cả quan hệ bằng miệng.
• Tránh quan hệ bằng miệng hoặc hôn sâu nếu một trong hai người có vết loét hoặc vết cắt hở trong miệng.
• Thực hiện xét nghiệm các bệnh lây qua đường tình dục (STI) thường xuyên nếu đang hoạt động tình dục.
• Thảo luận với bạn tình về tình trạng STI của họ.

Mọi người cũng có thể tăng khả năng phát hiện sớm HPV bằng cách:

• Đi khám nha khoa định kỳ.
• Tự kiểm tra miệng và lưỡi hàng tháng để phát hiện các thay đổi hoặc u nhú bất thường.
• Gặp bác sĩ khi có vết loét hoặc khối u ở miệng hoặc trên lưỡi kéo dài hơn 2 – 3 tuần.

Tiêm phòng HPV gây u nhú lưỡi gà ở đâu?

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là lựa chọn đáng tin cậy cho những ai đang tìm kiếm giải pháp phòng ngừa HPV gây u nhú lưỡi gà. Trung tâm sở hữu nhiều thế mạnh nổi bật:

• Vắc xin chất lượng, đạt chuẩn quốc tế: Các loại vắc xin được tuyển chọn kỹ lưỡng và trải qua quy trình kiểm định nghiêm ngặt, mang lại hiệu quả phòng bệnh cao.
• Đội ngũ y tế giàu chuyên môn: Bác sĩ và nhân viên y tế có kinh nghiệm, luôn sẵn sàng hỗ trợ, tư vấn kỹ lưỡng về cách phòng tránh bệnh một cách hiệu quả.
• Hệ thống tiêm chủng hiện đại, đảm bảo an toàn: Cơ sở vật chất được trang bị tiên tiến, quy trình tiêm chủng tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn y tế, mang đến sự yên tâm tuyệt đối cho khách hàng.