U não ở trẻ em: Hiểu để phòng ngừa và đồng hành cùng con

Khi nghe đến hai chữ u não, nhiều bậc phụ huynh không khỏi lo lắng, nhất là khi căn bệnh này lại xuất hiện ở trẻ em. Dù ung thư ở trẻ em là bệnh hiếm, nhưng khối u não lại là dạng ung thư đặc phổ biến nhất trong nhóm này, và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ. Tuy nhiên, với y học hiện đại, nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, trẻ vẫn có cơ hội phục hồi, hòa nhập với cuộc sống. 

U não ở trẻ em là gì?

Nói một cách dễ hiểu, u não ở trẻ em là sự phát triển bất thường của các tế bào trong não, hình thành nên khối u. Khối u này có thể lành tính (không lan sang các bộ phận khác) hoặc ác tính (ung thư, có khả năng di căn).

Ở trẻ em, não bộ vẫn đang trong quá trình phát triển, vì vậy sự xuất hiện của khối u ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng học tập, vận động, hành vi và cả sức khỏe tinh thần. Tỷ lệ mắc bệnh tuy không cao bằng người lớn, nhưng hậu quả lại rất nặng nề nếu không phát hiện sớm.

Một số loại u não thường gặp ở trẻ em:

• U nguyên bào thần kinh đệm (Medulloblastoma) thường xuất hiện ở tiểu não, ảnh hưởng đến thăng bằng và phối hợp vận động.
• U sao bào (Astrocytoma) có thể lành tính hoặc ác tính, phát triển chậm hoặc nhanh tùy loại.
• U thân não rất nguy hiểm vì ảnh hưởng trực tiếp đến các chức năng sống cơ bản.
• U màng não thất thường xuất hiện gần não thất, gây tắc nghẽn dòng chảy dịch não tủy.

Nguyên nhân gây bệnh u não ở trẻ

Nguyên nhân và dấu hiệu cảnh báo là những thông tin quan trọng giúp chúng ta phòng ngừa bệnh từ sớm. Biết được những tín hiệu bất thường của cơ thể sẽ giúp phát hiện vấn đề kịp thời, tránh những hậu quả nghiêm trọng. Hiện chưa xác định rõ nguyên nhân gây u não ở trẻ em. Tuy nhiên, một số yếu tố nguy cơ có thể liên quan như di truyền (hội chứng Li-Fraumeni, NF1...), đột biến gen, và tiếp xúc với bức xạ ion hóa. Vai trò của các yếu tố môi trường khác vẫn đang được nghiên cứu.

Một số yếu tố nguy cơ được cho là có liên quan, bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Trẻ có người thân mắc các hội chứng di truyền nhất định (như hội chứng Li-Fraumeni, u sợi thần kinh…) sẽ có nguy cơ cao hơn.
• Đột biến gen: Những thay đổi bất thường trong DNA có thể dẫn đến sự phát triển không kiểm soát của tế bào não.
• Tác nhân môi trường: Tiếp xúc lâu dài với hóa chất độc hại, bức xạ ion hóa cũng có thể làm tăng nguy cơ.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Trẻ mắc bệnh suy giảm miễn dịch bẩm sinh dễ bị tác động bởi các yếu tố gây bệnh.

Triệu chứng u não ở trẻ em​

Điều đáng lo ngại là triệu chứng của u não ở trẻ em thường dễ nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường như đau đầu, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, cha mẹ nên chú ý khi con có các biểu hiện sau:

• Đau đầu kéo dài, thường nặng hơn vào buổi sáng hoặc khi gắng sức.
• Nôn ói không rõ nguyên nhân, đặc biệt là nôn vọt buổi sáng.
• Thị lực thay đổi, nhìn mờ, nhìn đôi.
• Mất thăng bằng, vụng về, đi loạng choạng, khó phối hợp vận động.
• Co giật bất thường dù trước đó không có tiền sử động kinh.
• Thay đổi hành vi, như hay cáu gắt, giảm tập trung, học sa sút.
• Đầu to bất thường (ở trẻ sơ sinh và nhỏ tuổi).

Nếu trẻ xuất hiện nhiều triệu chứng trên, cần đưa đi khám chuyên khoa thần kinh để được chẩn đoán chính xác.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị

Phương pháp chẩn đoán và điều trị là chìa khóa để xác định chính xác bệnh lý và lựa chọn hướng can thiệp hiệu quả. Hiểu rõ các bước xét nghiệm, kiểm tra cùng các phương pháp điều trị sẽ giúp quá trình phục hồi nhanh chóng và an toàn hơn.

Phương pháp chẩn đoán u não

Để xác định u não ở trẻ em, bác sĩ sẽ tiến hành nhiều xét nghiệm chuyên sâu:

• Khám lâm sàng thần kinh: Kiểm tra phản xạ, thăng bằng, thị lực, thính lực.
• Chụp MRI hoặc CT não: Giúp phát hiện vị trí, kích thước và tính chất khối u.
• Sinh thiết: Lấy một mẫu mô từ khối u để xác định loại tế bào.
• Xét nghiệm di truyền: Phát hiện đột biến gen liên quan.

Cách điều trị bệnh u não

Tùy thuộc vào loại u, vị trí và tình trạng sức khỏe của trẻ, các phương pháp điều trị có thể bao gồm:

• Phẫu thuật: Mục tiêu là loại bỏ càng nhiều khối u càng tốt mà không làm tổn thương các chức năng não quan trọng.
• Xạ trị: Sử dụng tia năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư. Tuy nhiên, việc áp dụng cho trẻ em cần cân nhắc vì ảnh hưởng đến sự phát triển não.
• Hóa trị: Dùng thuốc để tiêu diệt hoặc ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư.
• Liệu pháp nhắm trúng đích và miễn dịch: Một số phương pháp hiện đại như liệu pháp miễn dịch và nhắm trúng đích đang được nghiên cứu và bước đầu áp dụng tại các trung tâm ung thư nhi hàng đầu trên thế giới.
• Chăm sóc hỗ trợ: Vật lý trị liệu, trị liệu ngôn ngữ, liệu pháp tâm lý giúp trẻ phục hồi chức năng và hòa nhập cộng đồng.

Cha mẹ nên làm gì khi con mắc u não?

Đối diện với u não ở trẻ em, không chỉ con mà cả gia đình đều chịu áp lực lớn. Cha mẹ có thể đồng hành và hỗ trợ con bằng những cách sau:

• Tìm hiểu kiến thức đúng đắn: Hiểu rõ căn bệnh, phương pháp điều trị để đưa ra quyết định sáng suốt.
• Giữ tinh thần lạc quan: Sự bình tĩnh, lạc quan của cha mẹ là chỗ dựa vững chắc cho con.
• Đảm bảo dinh dưỡng hợp lý: Trẻ cần chế độ ăn cân đối, giàu vitamin và khoáng chất để tăng cường sức đề kháng.
• Tuân thủ phác đồ điều trị: Đưa con đi tái khám đúng hẹn, theo dõi sát sao triệu chứng.
• Tìm sự hỗ trợ từ cộng đồng: Các nhóm cha mẹ có con mắc bệnh tương tự sẽ là nguồn động viên tinh thần quý giá.
• Quan tâm đến sức khỏe tinh thần: Ngoài thể chất, tâm lý trẻ cũng rất quan trọng. Hãy để con cảm nhận được tình yêu thương và sự đồng hành từ gia đình.

U não ở trẻ em là căn bệnh nghiêm trọng nhưng không phải không thể điều trị. Y học hiện đại đã mở ra nhiều hy vọng với các phương pháp tiên tiến. Điều quan trọng nhất là cha mẹ cần phát hiện sớm dấu hiệu, đưa con đến cơ sở y tế uy tín, đồng thời duy trì tinh thần lạc quan để cùng con chiến đấu. Sự quan tâm, tình yêu thương và đồng hành của gia đình chính là “liều thuốc tinh thần” quý giá giúp trẻ vượt qua thử thách, tiếp tục con đường học tập, vui chơi và phát triển như bao bạn bè đồng trang lứa.