U hạt rốn ở trẻ sơ sinh: Dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân và cách xử lý an toàn

Nhiều cha mẹ lo lắng khi thấy vùng rốn con rỉ dịch hoặc có khối nhỏ màu hồng. Đây có thể là u hạt rốn, một vấn đề thường gặp sau khi rụng cuống rốn. Hiểu đúng và xử lý kịp thời giúp ngăn ngừa nhiễm trùng, giúp rốn bé khô và lành hoàn toàn.

U hạt rốn là gì?

U hạt rốn là tình trạng hình thành mô hạt (granulation tissue) quá mức tại chân rốn của trẻ sơ sinh, sau khi cuống rốn rụng. Đây là khối mô mềm, ẩm, màu hồng hoặc đỏ, kích thước khoảng vài mm đến 1 cm, đôi khi có dịch vàng nhạt chảy ra.

U hạt rốn không là nhiễm trùng ngay từ đầu (không chứa mủ, không đau, không sốt). Tuy nhiên nếu có điều kiện thuận lợi (ẩm, vệ sinh kém) mô này có thể bị vi khuẩn xâm nhập và tiến triển thành nhiễm trùng rốn.
Xuất hiện thường trong vòng 1 - 2 tuần (có thể hơn) sau khi cuống rốn rụng.
Dù hiếm gây nguy hiểm, nhưng nếu không xử lý đúng cách, vùng rốn có thể viêm, chậm lành hoặc lan nhiễm trùng.

*U hạt rốn thường là khối mô hồng ẩm xuất hiện sau khi cuống rốn rụng vài ngày*

Nhìn chung, u hạt rốn là tình trạng lành tính, không gây đau và có thể xử lý dễ dàng nếu được phát hiện sớm. Tuy nhiên, cha mẹ không nên chủ quan, vì việc chăm sóc sai cách có thể dẫn đến viêm hoặc nhiễm trùng vùng rốn.

Nguyên nhân gây u hạt rốn

U hạt rốn hình thành khi mô hạt phát triển quá mức trong quá trình làm lành rốn. Một số yếu tố góp phần gồm:

Vệ sinh rốn chưa đúng cách, để vùng rốn luôn ẩm ướt hoặc cọ xát với tã, quần áo.
Cắt cuống rốn không đảm bảo vô khuẩn trong khi sinh.
Chậm khô rốn, do chăm sóc bằng dung dịch ẩm hoặc đắp thảo dược dân gian.
Nhiễm khuẩn nhẹ vùng rốn, khiến mô hạt tăng sinh để tự bảo vệ.

Tình trạng này không liên quan đến bệnh lý bẩm sinh, nhưng nếu kéo dài, nên được bác sĩ chuyên khoa sơ sinh kiểm tra.

*Giữ vùng rốn luôn khô ráo và sạch là cách đơn giản nhất để ngăn ngừa u hạt rốn ở trẻ sơ sinh*

Phần lớn nguyên nhân u hạt rốn bắt nguồn từ việc chăm sóc và vệ sinh chưa đúng cách, đặc biệt trong giai đoạn rốn đang lành. Do đó, việc giữ rốn khô thoáng, sạch sẽ và tránh các mẹo dân gian là yếu tố quan trọng giúp ngăn ngừa u hạt hình thành.

Dấu hiệu nhận biết u hạt rốn ở trẻ sơ sinh

Cha mẹ có thể nhận biết u hạt rốn thông qua một số đặc điểm dễ quan sát:

Xuất hiện một khối mô nhỏ màu hồng hoặc đỏ tươi ở chân rốn.
Có thể rỉ dịch vàng trong, không có mùi hôi.
Không gây đau, không sưng đỏ quanh rốn.
Rốn lâu khô, vảy rốn bong chậm hoặc không khô hẳn sau hơn 1 tuần.

Nếu thấy rốn sưng đỏ, chảy mủ, có mùi hôi hoặc bé sốt, cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay vì có thể là nhiễm trùng rốn chứ không phải u hạt rốn đơn thuần.

*U hạt rốn thường không đau, không mủ, nhưng cần theo dõi sát để tránh biến chứng nhiễm khuẩn*

Việc nắm rõ các dấu hiệu của u hạt rốn giúp cha mẹ dễ dàng phân biệt với nhiễm trùng rốn một tình trạng nghiêm trọng hơn. Quan sát kỹ rốn bé mỗi ngày, đặc biệt trong tuần đầu sau khi rụng cuống, là bước quan trọng để phát hiện sớm bất thường.

Cách xử lý u hạt rốn an toàn tại nhà

Trong phần lớn trường hợp, u hạt rốn có thể tự cải thiện nếu cha mẹ chăm sóc đúng cách. Một số biện pháp được khuyến nghị gồm:

Giữ vùng rốn luôn khô sạch: Dùng bông gạc sạch thấm khô sau khi tắm, tránh để nước đọng.
Không bôi thuốc hoặc đắp lá dân gian: Những cách này có thể gây kích ứng hoặc nhiễm trùng.
Mặc quần áo thoáng, tránh chà sát vùng rốn.
Theo dõi dịch rỉ: Nếu dịch tăng, đổi màu hoặc có mùi, nên khám bác sĩ.

*Chăm sóc đúng cách là bước quan trọng trong cách làm tan u hạt rốn*

Với những trường hợp nhẹ, u hạt rốn có thể tự khỏi nếu được chăm sóc đúng cách và môi trường rốn luôn khô ráo. Cha mẹ nên ưu tiên các biện pháp vệ sinh nhẹ nhàng, tránh lạm dụng thuốc hoặc mẹo dân gian.

Các phương pháp điều trị y khoa cho u hạt rốn

Khi u hạt không tự xẹp hoặc kéo dài trên 1 tuần, bác sĩ có thể chỉ định:

Chấm nitrat bạc (silver nitrate 75%): Là phương pháp phổ biến giúp làm khô mô hạt, đây là lựa chọn an toàn nếu được thực hiện bởi nhân viên y tế.
Đốt điện nhẹ hoặc áp lạnh (cryotherapy): Áp dụng cho u hạt kích thước lớn, tái phát nhiều lần.
Phẫu thuật cắt bỏ nhỏ: Hiếm khi cần thiết, chỉ thực hiện nếu u hạt rốn không đáp ứng điều trị khác.
Điều trị kháng sinh: Chỉ dùng khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn đi kèm.

Các phương pháp y khoa như chấm nitrat bạc, áp lạnh hoặc đốt điện đều mang lại hiệu quả cao và ít rủi ro nếu được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa.

Phòng ngừa u hạt rốn cho trẻ sơ sinh

Để giảm nguy cơ hình thành u hạt rốn, cha mẹ nên:

Giữ cuống rốn khô và thoáng khí, không băng kín bằng băng dính.
Tắm nhanh, lau khô ngay sau khi tắm.
Dùng tã có khoét lỗ rốn để tránh ma sát.
Không tự ý kéo vảy rốn dù đã bong một phần.
Theo dõi kỹ rốn trong 1 tuần sau khi rụng cuống.

Phòng ngừa tốt giúp bé không chỉ tránh u hạt rốn mà còn hạn chế nhiễm khuẩn vùng rốn, hỗ trợ quá trình lành da tự nhiên.

Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ?

Cha mẹ nên cho trẻ đi khám nếu nhận thấy:

Rốn rỉ dịch mủ, sưng đỏ lan rộng.
Trẻ có dấu hiệu đau, quấy khóc, hoặc sốt.
U hạt rốn tái phát nhiều lần dù đã điều trị.
Có bất thường về cấu trúc rốn như rò rốn hoặc tồn tại ống niệu rốn (urachal remnants).

Phát hiện sớm giúp bác sĩ xác định nguyên nhân chính xác và điều trị dứt điểm, tránh biến chứng về sau.

U hạt rốn là tình trạng lành tính, thường gặp ở trẻ sơ sinh và có thể điều trị dễ dàng nếu được chăm sóc đúng cách. Cha mẹ cần giữ rốn bé luôn khô sạch, tránh dùng mẹo dân gian và theo dõi sát dấu hiệu bất thường. Trong trường hợp kéo dài hoặc rỉ dịch, nên đưa trẻ đến bác sĩ để được xử lý an toàn và hiệu quả nhất.