Trẻ suy dinh dưỡng cần bổ sung gì? Những lưu ý từ chuyên gia dinh dưỡng

Theo số liệu từ UNICEF và Viện Dinh dưỡng Quốc gia, năm 2023, tại Việt Nam có khoảng 1,9 triệu trẻ dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng thể nhẹ cân hoặc thấp còi. Đây là hồi chuông cảnh báo về chất lượng dinh dưỡng và cách chăm sóc trẻ tại nhà. Bài viết này sẽ giúp bạn trả lời rõ ràng câu hỏi trẻ suy dinh dưỡng cần bổ sung gì kèm theo các lưu ý quan trọng trong chăm sóc trẻ suy dinh dưỡng.

Tổng quan về tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ

Suy dinh dưỡng ở trẻ không chỉ đơn thuần là thiếu cân mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện. Hiểu rõ các dạng, nguyên nhân và dấu hiệu của suy dinh dưỡng là bước đầu tiên để can thiệp kịp thời.

Các dạng suy dinh dưỡng phổ biến ở trẻ em

Suy dinh dưỡng được phân loại thành ba dạng chính, dựa trên các chỉ số so sánh với tiêu chuẩn của WHO:

• Suy dinh dưỡng thể nhẹ cân: Trọng lượng của trẻ thấp hơn tiêu chuẩn so với độ tuổi, thường do thiếu hụt năng lượng và dinh dưỡng kéo dài.
• Suy dinh dưỡng thể thấp còi: Chiều cao không đạt chuẩn theo độ tuổi, phản ánh tình trạng thiếu dinh dưỡng mạn tính, ảnh hưởng đến phát triển xương.
• Suy dinh dưỡng thể gầy còm: Trọng lượng thấp so với chiều cao, thường do mất cân bằng dinh dưỡng cấp tính. Ví dụ như sau đợt bệnh hoặc chế độ ăn không đủ chất.

Nguyên nhân thường gặp

Suy dinh dưỡng ở trẻ thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm:

• Chế độ ăn thiếu dưỡng chất thiết yếu: Trẻ không được cung cấp đủ đạm, vitamin, khoáng chất do thực đơn nghèo nàn hoặc không đa dạng.
• Trẻ biếng ăn kéo dài, rối loạn tiêu hóa: Biếng ăn hoặc các vấn đề tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón làm giảm hấp thu dinh dưỡng.
• Nhiễm bệnh lý mạn tính: Các bệnh về hô hấp, tiêu hóa hoặc ký sinh trùng khiến cơ thể trẻ khó hấp thu chất dinh dưỡng.
• Chăm sóc và nuôi dưỡng chưa khoa học: Thiếu kiến thức về dinh dưỡng hoặc điều kiện kinh tế khó khăn dẫn đến chế độ ăn không phù hợp.

Dấu hiệu nhận biết sớm

Cha mẹ cần chú ý đến các dấu hiệu sau để phát hiện sớm suy dinh dưỡng:

• Trẻ không tăng cân hoặc sút cân trong thời gian dài.
• Da xanh xao, tóc thưa, dễ rụng, móng tay giòn.
• Cơ nhão, bụng to bất thường, chậm phát triển chiều cao.
• Hay ốm vặt, biếng ăn, kém linh hoạt hoặc chậm chạp trong các hoạt động.

Nhận diện sớm các dấu hiệu này sẽ giúp cha mẹ kịp thời điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và chăm sóc để trẻ phát triển khỏe mạnh.

Trẻ suy dinh dưỡng cần bổ sung gì?

Trẻ suy dinh dưỡng cần bổ sung gì? Với câu hỏi trẻ suy dinh dưỡng cần bổ sung gì, các chuyên gia dinh dưỡng cho biết: Cha mẹ cần tập trung vào việc cung cấp đầy đủ năng lượng, vi chất dinh dưỡng và các chất hỗ trợ hấp thu cho trẻ bị suy dinh dưỡng.

Dưới đây là những nhóm chất cần thiết để giúp trẻ phục hồi nhanh chóng và phát triển toàn diện, cha mẹ có thể tham khảo:

Năng lượng và protein

Trẻ suy dinh dưỡng cần lượng calo cao hơn so với trẻ bình thường để bù đắp sự thiếu hụt và hỗ trợ tăng cân. Một chế độ ăn giàu năng lượng cần được thiết kế cẩn thận kết hợp với protein - dưỡng chất quan trọng để xây dựng cơ và mô.

• Nguồn protein: Thịt gà, cá, trứng, sữa, các loại đậu (đậu nành, đậu lăng). Ưu tiên protein dễ tiêu hóa, kết hợp giữa nguồn động vật và thực vật để đảm bảo cân bằng.
• Lượng calo khuyến nghị: Tùy thuộc vào độ tuổi và mức độ suy dinh dưỡng, trẻ có thể cần 120 - 150 kcal/kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

Lưu ý: Các món ăn nên được chế biến mềm, dễ nhai và hấp thu. Ví dụ như cháo thịt bằm, súp cá hoặc sinh tố đậu.

Vitamin thiết yếu

Vitamin đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện sức đề kháng, hỗ trợ tăng trưởng và chuyển hóa năng lượng. Trẻ suy dinh dưỡng cần bổ sung gì về vitamin? Dưới đây là các loại vitamin cần thiết:

• Vitamin A: Tăng cường miễn dịch, cải thiện thị lực. Vitamin A có trong gan động vật, bí đỏ, cà rốt, khoai lang.
• Vitamin D: Hỗ trợ hấp thu canxi, phát triển xương. Vitamin D có trong ánh nắng mặt trời, cá hồi, lòng đỏ trứng, sữa bổ sung vitamin D.
• Vitamin C: Tăng hấp thu sắt, cải thiện sức đề kháng. Cam, ổi, kiwi, bông cải xanh… là nguồn cung cấp vitamin C dồi dào.
• Nhóm vitamin B: Thúc đẩy chuyển hóa năng lượng, kích thích trẻ ăn ngon miệng. Vitamin B có trong ngũ cốc nguyên hạt, thịt nạc, chuối.

Khoáng chất

Khoáng chất là yếu tố không thể thiếu để trẻ suy dinh dưỡng phục hồi và phát triển khỏe mạnh. Một số khoáng chất thiết yếu cần thiết cho trẻ bị suy dinh dưỡng có thể kể đến như:

• Kẽm: Kích thích vị giác, hỗ trợ tăng trưởng. Khoáng chất này có trong hàu, gan, đậu xanh, hạt điều. Thiếu kẽm là nguyên nhân phổ biến khiến trẻ biếng ăn.
• Sắt: Ngăn ngừa thiếu máu, hỗ trợ tạo hồng cầu. Sắt có trong thịt đỏ, rau bina, gan động vật. Cha mẹ nên kết hợp với vitamin C để tăng hấp thu.
• Canxi: Cần thiết cho sự phát triển chiều cao và xương chắc khỏe. Sữa, phô mai, cá nhỏ ăn cả xương (cá cơm, cá mòi)... là nguồn cung cấp canxi dồi dào.

Chất béo lành mạnh

Chất béo lành mạnh là nguồn cung cấp năng lượng dồi dào và hỗ trợ hấp thu các vitamin tan trong dầu (A, D, E, K):

• Nguồn chất béo: Dầu thực vật (dầu mè, dầu ô liu), bơ, cá béo (cá hồi, cá thu).
• Lợi ích: Giúp trẻ tăng cân nhanh chóng đồng thời cải thiện chức năng não bộ và hệ miễn dịch.

Men vi sinh và chất xơ hòa tan

Hệ tiêu hóa khỏe mạnh là yếu tố then chốt để trẻ hấp thu dinh dưỡng tốt hơn:

• Probiotic: Men vi sinh giúp cân bằng vi khuẩn đường ruột, cải thiện tiêu hóa có trong sữa chua hoặc các sản phẩm bổ sung men vi sinh.
• Prebiotic: Chất xơ hòa tan như inulin có trong yến mạch, chuối xanh, rau củ, giúp nuôi dưỡng vi khuẩn có lợi.

Những lưu ý quan trọng khi chăm sóc trẻ suy dinh dưỡng tại nhà

Việc bổ sung dinh dưỡng đúng cách cần đi đôi với chăm sóc khoa học để đạt hiệu quả tối ưu. Dưới đây là những lưu ý quan trọng khi chăm sóc trẻ suy dinh dưỡng, cha mẹ cần nắm được:

Xây dựng thực đơn khoa học theo từng độ tuổi

Thực đơn cho trẻ suy dinh dưỡng cần đảm bảo đủ 4 nhóm thực phẩm tinh bột, đạm, chất béo, rau và trái cây.

• Trẻ dưới 2 tuổi: Ưu tiên cháo, súp, sữa mẹ hoặc sữa công thức cao năng lượng.
• Trẻ từ 2 - 5 tuổi: Đa dạng thực đơn với các món như cơm nát, thịt bằm, cá hấp, rau củ luộc.

Chế biến món ăn mềm, dễ tiêu hóa. Ví dụ như cháo yến mạch nấu với cá hồi và rau xanh hoặc sinh tố chuối bơ.

Không ép trẻ ăn, không cho ăn quá nhiều trong một lần

Ép trẻ ăn hoặc cho trẻ ăn quá nhiều trong một bữa có thể gây áp lực tâm lý, khiến trẻ sợ hãi và biếng ăn hơn. Thay vào đó, cha mẹ nên:

• Chia nhỏ thành 5 - 6 bữa/ngày, mỗi bữa một lượng vừa phải.
• Tạo hứng thú khi ăn bằng cách sử dụng chén, thìa màu sắc, trang trí món ăn hấp dẫn hoặc thay đổi món thường xuyên.

Theo dõi biểu đồ tăng trưởng của trẻ hàng tháng

Việc đo chiều cao, cân nặng định kỳ và so sánh với chuẩn tăng trưởng của WHO là cách hiệu quả để phát hiện sớm suy dinh dưỡng. Cha mẹ có thể:

• Sử dụng cân và thước đo tại nhà hoặc tại trạm y tế.
• Tham khảo tài liệu chuẩn: WHO - Child growth standards.

Sử dụng sản phẩm bổ sung chuyên biệt khi cần thiết

Trong một số trường hợp, trẻ cần các sản phẩm dinh dưỡng đặc biệt:

• Sữa cao năng lượng: Các loại như PediaSure, Grow PLUS+ hoặc Nutren Junior giúp bổ sung năng lượng và vi chất.
• Thuốc bổ, vi chất: Chỉ sử dụng kẽm, sắt hoặc vitamin theo chỉ định của bác sĩ để tránh dư thừa.

Khám dinh dưỡng định kỳ tại cơ sở y tế uy tín

Đưa trẻ đi khám dinh dưỡng định kỳ giúp đánh giá chính xác tình trạng sức khỏe, điều chỉnh thực đơn và phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn. Cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng để xây dựng kế hoạch chăm sóc phù hợp.

Việc xác định trẻ suy dinh dưỡng cần bổ sung gì là nền tảng quan trọng giúp cha mẹ xây dựng chiến lược phục hồi dinh dưỡng toàn diện. Hãy chủ động theo dõi sức khỏe của trẻ, xây dựng thực đơn khoa học và tham khảo ý kiến chuyên gia để tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển cả thể chất lẫn trí tuệ về sau. Bằng cách chăm sóc đúng cách, trẻ suy dinh dưỡng có thể phục hồi nhanh chóng và phát triển khỏe mạnh như các bạn đồng trang lứa.