Trẻ nhiễm sởi thường biến chứng viêm phổi: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Trẻ nhiễm sởi thường biến chứng viêm phổi, đây là tình trạng nguy hiểm nhất có thể đe dọa tính mạng nếu không được theo dõi và xử trí kịp thời. Viêm phổi do sởi gây ra khó thở, suy hô hấp và làm tăng nguy cơ tử vong ở trẻ nhỏ. Do đó, phụ huynh cần nắm rõ nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe con em mình.

Vì sao trẻ nhiễm sởi thường biến chứng viêm phổi

Trẻ nhiễm sởi thường biến chứng viêm phổi là tình trạng phổ biến, đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi hoặc chưa được tiêm phòng đầy đủ. Nguyên nhân chủ yếu gồm:

• Hệ miễn dịch trẻ em suy yếu sau khi nhiễm sởi: Virus sởi làm suy giảm chức năng tế bào lympho, làm giảm khả năng chống lại các vi khuẩn cơ hội trong phổi.
• Bội nhiễm vi khuẩn: Sau khi virus sởi tấn công phổi, các vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus dễ dàng xâm nhập, gây viêm phổi nặng.
• Thiếu dinh dưỡng và bệnh nền: Trẻ thiếu vitamin A, suy dinh dưỡng hoặc mắc bệnh mạn tính dễ bị tổn thương phổi hơn.

Như vậy, trẻ nhiễm sởi thường biến chứng viêm phổi là kết quả của sự phối hợp giữa virus sởi, vi khuẩn cơ hội và các yếu tố nguy cơ bên ngoài. Việc nhận diện sớm dấu hiệu là vô cùng quan trọng.

Triệu chứng viêm phổi do sởi ở trẻ

Khi trẻ bị sởi biến chứng viêm phổi, các triệu chứng thường xuất hiện rõ rệt và có thể tiến triển nhanh. Việc nhận biết sớm sẽ giúp phụ huynh chủ động đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời. Các dấu hiệu thường gặp bao gồm:

• Ho kéo dài, có đờm hoặc đờm mủ: Trẻ sẽ ho liên tục, có thể khạc ra đờm màu vàng hoặc xanh, đôi khi kèm mùi khó chịu.
• Khó thở, thở nhanh, thở rút lõm lồng ngực: Trẻ có thể thở nông, nhịp thở tăng nhanh, lồng ngực lõm vào khi hít vào. Phụ huynh nên để ý nếu trẻ thở khó khăn, thở rên, thở bằng mồm hoặc cổ co kéo, đây là dấu hiệu trẻ đang thiếu oxy nghiêm trọng.
• Sốt cao kéo dài: Sốt liên tục trên 38,5 - 39°C, không giảm sau khi dùng thuốc hạ sốt thông thường.
• Da xanh xao hoặc tím tái quanh môi, đầu chi: Thiếu oxy máu khiến da và niêm mạc tím tái, nhất là quanh môi, đầu ngón tay và ngón chân. Đây là triệu chứng nghiêm trọng, cho thấy phổi không đủ khả năng trao đổi khí.
• Mệt mỏi, lừ đừ, ăn uống kém: Trẻ chán ăn, ít chơi đùa, mệt mỏi bất thường và lừ đừ. Khi kết hợp với các triệu chứng hô hấp và sốt cao, đây là dấu hiệu trẻ cần được nhập viện hoặc theo dõi chặt chẽ tại cơ sở y tế.

Khi nhận thấy những dấu hiệu trên, phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để tránh suy hô hấp và các biến chứng nguy hiểm khác.

Các yếu tố nguy cơ làm trẻ dễ biến chứng viêm phổi

Nhận biết các yếu tố nguy cơ sau đây sẽ giúp phụ huynh chủ động phòng ngừa và theo dõi sát sức khỏe con trẻ: 

• Trẻ dưới 5 tuổi hoặc suy dinh dưỡng: Ở lứa tuổi này, hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện, đặc biệt là trẻ bị suy dinh dưỡng hoặc thiếu vitamin và khoáng chất cần thiết.
• Trẻ chưa tiêm vắc xin đầy đủ: Trẻ chưa được tiêm vắc-xin sởi và các vắc-xin phòng phế cầu dễ bị bội nhiễm.
• Trẻ có bệnh nền: Những trẻ mắc bệnh mạn tính như hen suyễn, tim bẩm sinh, thiếu máu hoặc rối loạn miễn dịch sẽ gặp khó khăn trong việc chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Môi trường sống không đảm bảo vệ sinh: Ô nhiễm không khí, tiếp xúc với người nhiễm bệnh.

Nắm bắt nhóm trẻ có nguy cơ cao giúp phụ huynh chủ động phòng tránh và đưa trẻ đi khám sớm khi có các dấu hiệu nghi ngờ bệnh. 

Cách chăm sóc và điều trị khi trẻ nhiễm sởi biến chứng viêm phổi

Chăm sóc trẻ bị viêm phổi sau sởi cần phối hợp y tế và gia đình:

• Điều trị y tế: Sử dụng kháng sinh theo chỉ định nếu bội nhiễm vi khuẩn, thuốc hạ sốt và theo dõi sát tình trạng hô hấp.
• Hỗ trợ hô hấp: Trường hợp khó thở nặng, trẻ có thể cần liệu pháp oxy hoặc nhập viện để hỗ trợ thở.
• Dinh dưỡng và bù nước: Cho trẻ ăn uống đầy đủ protein, vitamin và khoáng chất; bù nước bằng dung dịch điện giải nếu trẻ mất nước do sốt hoặc nôn.
• Theo dõi liên tục: Ghi nhận nhiệt độ, nhịp thở, màu da, mức độ tỉnh táo để kịp thời phản ứng khi bệnh tiến triển.

Chăm sóc toàn diện kết hợp điều trị y tế kịp thời giúp giảm biến chứng nặng và tăng khả năng hồi phục ở trẻ nhiễm sởi.

Phòng ngừa biến chứng viêm phổi ở trẻ nhiễm sởi

Phòng ngừa là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ trẻ khỏi biến chứng viêm phổi khi mắc sởi. Các biện pháp quan trọng bao gồm:

• Tiêm vắc xin sởi đầy đủ: Vắc xin sởi là cách hiệu quả nhất để phòng bệnh và giảm nguy cơ viêm phổi do sởi.
• Vắc xin phế cầu cho trẻ: Giúp ngăn ngừa các vi khuẩn cơ hội tấn công phổi, giảm bội nhiễm sau sởi.
• Dinh dưỡng hợp lý: Ăn uống đầy đủ vitamin A, C và kẽm để tăng cường miễn dịch.
• Giữ vệ sinh môi trường và cá nhân: Rửa tay thường xuyên, tránh tiếp xúc với người bệnh.

Trẻ nhiễm sởi thường biến chứng viêm phổi là tình trạng nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi, trẻ suy dinh dưỡng hoặc chưa tiêm vắc xin đầy đủ. Việc nhận biết sớm các triệu chứng như ho kéo dài, khó thở, sốt cao và da xanh tái giúp phụ huynh can thiệp kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng nặng. Kết hợp chăm sóc y tế đúng cách, bù nước, dinh dưỡng hợp lý và theo dõi sát sức khỏe sẽ giúp trẻ hồi phục nhanh hơn.

Để bảo vệ trẻ khỏi sởi và các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, phụ huynh nên lựa chọn tiêm phòng tại Tiêm chủng Long Châu, nơi cung cấp đầy đủ vắc xin sởi, phế cầu và các loại vắc xin chất lượng cao, được bảo quản an toàn, giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và phòng ngừa bệnh hiệu quả.