Tiêu chảy cấp ở trẻ em do virus Rota: Cần hiểu đúng để xử lý kịp thời

Tại Việt Nam và nhiều quốc gia khác trong khu vực nhiệt đới, tiêu chảy cấp ở trẻ em do virus Rota không chỉ là vấn đề y tế thường gặp mà còn là gánh nặng cho hệ thống chăm sóc sức khỏe nhi. Việc nhận diện sớm bệnh và can thiệp đúng cách sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng nặng và tử vong.

Thế nào là tiêu chảy cấp ở trẻ em do virus Rota?

Tiêu chảy cấp ở trẻ em do virus Rota là bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa cấp tính, chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi. Virus Rota xâm nhập vào cơ thể qua đường phân, miệng, tấn công niêm mạc ruột và gây ra tình trạng nôn ói, tiêu chảy kéo dài, mất nước nhanh chóng. Căn bệnh này phổ biến với các số liệu đáng báo động như sau:

• Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hàng năm có hơn 125 triệu ca tiêu chảy do Rota ở trẻ em dưới 5 tuổi tại các quốc gia đang phát triển.
• Ở Việt Nam, nghiên cứu cho thấy 56% trẻ nhập viện vì viêm dạ dày - ruột cấp là do nhiễm virus Rota.
• Số trẻ tử vong do virus Rota chiếm 4 - 8% tổng số trẻ dưới 5 tuổi tử vong vì mọi nguyên nhân.

Bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ em khởi phát đột ngột sau thời gian ủ bệnh 1 đến 3 ngày. Các triệu chứng điển hình gồm:

• Nôn ói dữ dội: Xuất hiện trước tiêu chảy khoảng 6 - 12 giờ, kéo dài 2 - 3 ngày.
• Tiêu chảy nhiều lần: Phân lỏng toàn nước, có thể màu xanh dưa cải, kèm nhớt nhưng không có máu, một dấu hiệu giúp phân biệt với tiêu chảy do vi khuẩn.
• Sốt nhẹ đến vừa, đau bụng, đôi khi kèm ho và chảy mũi.
• Trẻ mệt mỏi, quấy khóc, có dấu hiệu mất nước như môi khô, tiểu ít, da nhăn, thóp lõm (ở trẻ nhỏ).

Vì triệu chứng nặng nề và tiến triển nhanh, tiêu chảy cấp ở trẻ em do virus Rota cần được theo dõi sát và xử trí sớm để phòng ngừa nguy cơ trụy mạch, thậm chí tử vong. Vậy căn bệnh này nguy hiểm như thế nào?

Mức độ nguy hiểm của virus Rota

Tiêu chảy cấp ở trẻ em do virus Rota là một bệnh lý tiêu hóa cấp tính có thể trở nên nguy hiểm nếu không được xử trí đúng và kịp thời. Không giống như những đợt tiêu chảy thông thường, bệnh do virus Rota có đặc điểm diễn tiến nhanh, mất nước nghiêm trọng và dễ lây lan, đặc biệt ở trẻ nhỏ.

Virus Rota có khả năng gây tiêu chảy nhiều lần trong ngày kèm nôn ói, làm trẻ mất nước và điện giải cấp tốc, có thể dẫn đến trụy mạch, rối loạn tuần hoàn và thậm chí tử vong nếu không được điều trị đúng cách. Trẻ có thể mất nước từ đó nguy hiểm và đe dọa đến tính mạng.

Đáng chú ý, bệnh hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, việc điều trị chủ yếu dựa vào chăm sóc triệu chứng và bù nước. Do đó, việc phòng ngừa và ngăn chặn lây lan là yếu tố then chốt giúp giảm số ca bệnh nặng.

Điều khiến tiêu chảy cấp ở trẻ em do virus Rota càng nguy hiểm chính là khả năng lây lan rất mạnh trong cộng đồng, đặc biệt tại các môi trường đông trẻ như nhà trẻ, trường mẫu giáo.

Virus chủ yếu lây theo đường phân - miệng, thông qua:

• Tay bẩn sau khi thay tã, dọn vệ sinh cho trẻ mà không rửa sạch.
• Dụng cụ ăn uống, đồ chơi, bề mặt tiếp xúc với phân hoặc chất dịch nhiễm virus.
• Thực phẩm, nước uống bị ô nhiễm, hoặc do chăm sóc trẻ bệnh mà không đảm bảo vệ sinh.

Virus Rota sống rất bền vững trong môi trường, có thể tồn tại hàng giờ trên bàn tay và nhiều ngày trên các bề mặt rắn như bàn ghế, sàn nhà, tay nắm cửa... Điều này khiến việc kiểm soát nguồn lây trở nên khó khăn, và càng làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm hàng loạt nếu không có biện pháp phòng bệnh đúng cách.

Nói cách khác, chính sự dễ lây lan và tốc độ mất nước nhanh chóng khiến tiêu chảy cấp ở trẻ em do virus Rota trở thành mối nguy đáng lo ngại với sức khỏe trẻ nhỏ và cộng đồng.

Cách chăm sóc trẻ bị tiêu chảy cấp do virus Rota

Khi trẻ có biểu hiện nghi ngờ tiêu chảy cấp ở trẻ em, điều quan trọng là phải đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác và hướng dẫn điều trị phù hợp. Bên cạnh đó, ba mẹ có thể tham khảo các tips chăm sóc sau:

Bù nước và điện giải:

• Cho trẻ uống Oresol đúng liều lượng theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Có thể bổ sung thêm nước đun sôi để nguội, nước cháo loãng, nước canh, nước khoáng không gas.

Dinh dưỡng hợp lý:

• Tiếp tục cho bú mẹ nếu trẻ còn bú.
• Không pha loãng sữa, không ngừng ăn. Cho trẻ ăn đủ chất dinh dưỡng, tránh thức ăn nhiều đường, ít đạm và ít điện giải.
• Sau khi khỏi bệnh, cho trẻ ăn thêm 1 bữa/ngày trong 2 - 4 tuần để phục hồi.

Không dùng thuốc cầm tiêu chảy: Các loại thuốc này có thể làm liệt ruột, khiến virus không được đào thải ra ngoài, từ đó bệnh nặng hơn.

Vệ sinh cá nhân và dụng cụ sạch sẽ:

• Rửa tay cho trẻ và người chăm sóc bằng xà phòng sau mỗi lần thay tã, trước khi ăn hoặc pha sữa.
• Vệ sinh đồ chơi, bình sữa, dụng cụ ăn uống hằng ngày.

Làm thế nào để phòng ngừa tiêu chảy cấp ở trẻ em?

Phòng ngừa là giải pháp chủ động và hiệu quả nhất để bảo vệ trẻ trước nguy cơ mắc tiêu chảy cấp ở trẻ em, đặc biệt là do virus Rota, tác nhân phổ biến và dễ lây lan trong cộng đồng. Để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm, phụ huynh nên áp dụng đồng bộ các biện pháp sau:

Giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống: Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng cho cả trẻ và người chăm sóc, nhất là sau khi thay tã, trước khi ăn hoặc pha sữa. Vệ sinh sạch sẽ đồ chơi, dụng cụ ăn uống, bề mặt tiếp xúc hàng ngày.

Ăn uống hợp vệ sinh: Cho trẻ ăn chín, uống sôi, tuyệt đối không dùng thực phẩm, nước uống nghi ngờ bị ô nhiễm hoặc chưa được xử lý an toàn.

Tăng cường dinh dưỡng và sức đề kháng: Cho trẻ ăn đủ chất theo độ tuổi, đặc biệt duy trì bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời để nâng cao miễn dịch tự nhiên.

Cho trẻ uống vắc xin phòng virus Rota: Đây là biện pháp phòng bệnh đặc hiệu và hiệu quả cao. Vắc xin Rota là dạng uống, giúp bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ tiêu chảy nặng do Rotavirus và giảm đáng kể nguy cơ nhập viện cũng như biến chứng mất nước nghiêm trọng.

Hiện nay, phụ huynh có thể cho trẻ uống vắc xin Rota tại các trung tâm tiêm chủng uy tín như Tiêm chủng Long Châu, nơi cung cấp vắc xin chính hãng, được bảo quản đúng chuẩn, cùng đội ngũ y tế giàu kinh nghiệm. Chủ động phòng bệnh sớm là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe toàn diện cho trẻ trong những năm đầu đời.

Tiêu chảy cấp ở trẻ em do virus Rota là bệnh lý nguy hiểm, có thể dẫn đến mất nước nghiêm trọng, trụy mạch và tử vong nếu không được xử lý kịp thời. Bệnh có khả năng lây lan nhanh, khó kiểm soát trong cộng đồng, đặc biệt ở môi trường nhà trẻ, trường học.

Hiểu đúng - chăm sóc đúng - phòng ngừa đúng là ba yếu tố then chốt để giúp bé vượt qua nguy cơ này. Đừng chờ đến khi trẻ mắc bệnh mới hành động. Hãy chủ động đưa trẻ đến Tiêm chủng Long Châu để dự phòng bệnh với vắc xin Rota - giải pháp an toàn và hiệu quả nhất để phòng ngừa tiêu chảy cấp ở trẻ em.