Tiêm phòng uốn ván khi bị đinh đâm: Những điều cần biết

Uốn ván là một căn bệnh nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Một trong những nguyên nhân phổ biến làm tăng nguy cơ mắc bệnh là bị thương do vật sắc nhọn rỉ sét, đặc biệt là đinh. Vậy, trong trường hợp này, cần tiêm phòng uốn ván khi bị đinh đâm như thế nào để đảm bảo an toàn và hiệu quả? Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.

Vi khuẩn uốn ván gây bệnh như thế nào?

Clostridium tetani, vi khuẩn gây bệnh uốn ván, tiết ra hai độc tố chính: Tetanospasmin và tetanolysin. Tetanospasmin là nguyên nhân chính gây ra hội chứng "co thắt co cứng" đặc trưng của uốn ván, một sự co thắt mạnh mẽ và không kiểm soát ở các cơ chủ vận và đối kháng. Độc tố này ảnh hưởng đến quá trình tương tác giữa thần kinh và cơ vận động, dẫn đến việc ức chế các phản ứng thần kinh bình thường. Tetanolysin, độc tố thứ hai, gây tổn thương trực tiếp đến các mô cơ và các mô xung quanh.

Khi bào tử uốn ván xâm nhập vào cơ thể qua vết thương, đặc biệt là các vết thương sâu hoặc có vật sắc nhọn, chúng cần điều kiện kỵ khí (thiếu oxy) để phát triển. Điều này thường xảy ra ở mô chết hoặc những vùng bị thiếu máu. Sau khi bào tử nảy mầm, chúng giải phóng tetanospasmin vào máu, độc tố này sau đó xâm nhập vào các tế bào thần kinh vận động và phá vỡ quá trình dẫn truyền thần kinh bình thường. Cụ thể, tetanospasmin tác động lên các đầu mút thần kinh tại bản tận thần kinh cơ, phá hủy các protein của màng synap, dẫn đến mất khả năng truyền tín hiệu thần kinh ức chế và gây tê liệt các cơ bắp. Quá trình này sau đó lan ra khắp hệ thần kinh trung ương thông qua các sợi trục thần kinh. Hệ quả là các phản xạ vận động không được ức chế, gây ra các cơn co thắt cơ mạnh mẽ và không thể kiểm soát.

Thời gian ủ bệnh của uốn ván có thể kéo dài từ một đến 60 ngày, nhưng trung bình là khoảng 7 đến 10 ngày. Thời gian ủ bệnh càng ngắn, triệu chứng càng nghiêm trọng. Sau khi độc tố xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, các triệu chứng rối loạn chức năng tự chủ thường bắt đầu vào tuần thứ hai. Các vấn đề về huyết áp, nhịp tim không ổn định, và các triệu chứng như đổ mồ hôi, nhịp tim chậm hoặc ngừng tim có thể xuất hiện. Tình trạng này có thể kéo dài từ nhiều tuần đến nhiều tháng. Tỷ lệ tử vong ở người mắc uốn ván dao động từ 10 - 50%, đặc biệt cao hơn ở những người chưa từng tiêm vắc xin hoặc không được điều trị kịp thời.

Ngoài ra, những người sống sót sau khi mắc uốn ván có thể gặp phải các biến chứng thần kinh vận động và tâm lý kéo dài, mặc dù một số người có thể hồi phục hoàn toàn sau quá trình điều trị. Vậy tiêm phòng uốn ván khi bị đinh đâm như thế nào để bảo vệ cơ thể khỏi những biến chứng nguy hiểm này?

Cách tiêm phòng uốn ván khi bị đinh đâm

Khi bị đinh đâm, nguy cơ nhiễm uốn ván là một trong những mối lo ngại lớn, đặc biệt khi vết thương có khả năng xâm nhập vào cơ thể qua các vật sắc nhọn và bị nhiễm bẩn. Để phòng ngừa uốn ván, việc tiêm phòng uốn ván khi bị đinh đâm kịp thời và đúng cách là rất quan trọng, tùy thuộc vào mức độ của vết thương và tình trạng tiêm phòng của người bệnh.

Với những vết thương nhẹ, như gai đâm hay xây xát, mặc dù nguy cơ nhiễm uốn ván thấp, nhưng vẫn cần phải xem xét tình trạng tiêm phòng của người bệnh trước đó để quyết định có cần tiêm vắc xin uốn ván (VAT) hay không. Dưới đây là các trường hợp cụ thể:

Đã tiêm vắc xin đầy đủ (đúng lịch tiêm chủng)

• Đã tiêm nhắc vắc xin uốn ván dưới 5 năm: Trong trường hợp này, không cần phải tiêm thêm vắc xin uốn ván nữa. Vắc xin đã tiêm gần đây vẫn còn hiệu quả để bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng.

• Nếu đã tiêm nhắc uốn ván trong vòng 5 năm qua thì không cần tiêm lại. Nếu đã tiêm cách đây hơn 5 năm và vết thương có nguy cơ cao, nên tiêm nhắc một liều.

• Tiêm nhắc trên 10 năm: Trong trường hợp này, dù có thể người bệnh chưa gặp vấn đề gì, nhưng để đảm bảo an toàn, cần phải tiêm 1 liều vắc xin uốn ván bổ sung.

Chưa tiêm vắc xin uốn ván đầy đủ (chưa tiêm nhắc lại)

Với những người chưa tiêm nhắc vắc xin uốn ván đúng lịch hoặc chưa tiêm đủ số liều theo yêu cầu, việc tiêm vắc xin uốn ván nhắc lại càng sớm càng tốt sau khi bị đinh đâm là vô cùng quan trọng. Việc tiêm nhắc lại sẽ giúp kích thích lại hệ miễn dịch, tạo ra một lượng kháng thể bảo vệ mới để cơ thể chống lại nguy cơ nhiễm uốn ván, đặc biệt là khi vết thương do đinh đâm có thể tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.

Liều vắc xin nhắc lại sẽ làm tăng khả năng miễn dịch của cơ thể, giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng và các biến chứng nguy hiểm do độc tố uốn ván gây ra. Vì vậy, không nên chờ đợi quá lâu mà hãy tiêm phòng càng sớm càng tốt để đảm bảo sự an toàn cho sức khỏe.

Chưa từng tiêm vắc xin uốn ván

Trong trường hợp dễ mắc uốn ván này, cần phải tiêm đầy đủ 3 liều vắc xin uốn ván. Trong trường hợp vết thương sâu, bẩn hoặc có nguy cơ cao, nếu người bệnh chưa từng tiêm vắc xin hoặc chưa đủ liều, cần tiêm cả vắc xin uốn ván và huyết thanh SAT (liều 1500 - 3000 đơn vị) để bảo vệ khẩn cấp.

Vắc xin uốn ván có hiệu quả bao lâu?

Vắc xin uốn ván giúp cơ thể tạo ra kháng thể bảo vệ, nhưng mức độ bảo vệ này sẽ giảm dần theo thời gian. Các nghiên cứu cho thấy kháng thể chống uốn ván có thể tồn tại hơn 10 năm sau khi tiêm đủ liều cơ bản. Tuy nhiên, để duy trì mức bảo vệ tối ưu, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyến cáo nên tiêm nhắc lại mỗi 10 năm. Điều này không có nghĩa là miễn dịch hoàn toàn mất đi sau 10 - 11 năm, nhưng khả năng bảo vệ có thể suy giảm dần theo thời gian, do đó cần tiêm nhắc lại để duy trì hiệu quả phòng bệnh.

Miễn dịch đối với bạch hầu có xu hướng kéo dài hơn so với uốn ván, nhưng vẫn cần tiêm nhắc vắc xin Td hoặc Tdap mỗi 10 năm để đảm bảo mức bảo vệ đầy đủ. Một số nghiên cứu cho thấy thời gian miễn dịch có thể kéo dài hơn, tuy nhiên hầu hết các nghiên cứu này chỉ khảo sát trên nhóm đối tượng nhỏ, vì vậy chưa có kết luận chính thức về việc kéo dài khoảng cách giữa các liều tiêm nhắc mà vẫn đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Tại nhiều quốc gia như Hoa Kỳ, Canada và các nước châu Âu, vắc xin uốn ván vẫn được khuyến cáo tiêm nhắc lại mỗi 10 năm. Một số nghiên cứu gần đây cũng cho thấy khả năng kéo dài khoảng cách giữa các liều nhắc mà vẫn duy trì được hiệu quả bảo vệ. Tuy nhiên, việc điều chỉnh lịch tiêm phòng cần dựa trên khuyến cáo chính thức từ các tổ chức y tế và tình trạng miễn dịch của từng cá nhân, đặc biệt là những người có nguy cơ cao tiếp xúc với vi khuẩn uốn ván.

Việc tiêm phòng uốn ván khi bị đinh đâm kịp thời và đúng cách là yếu tố quan trọng giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm từ bệnh uốn ván, đặc biệt là khi bị đinh đâm. Tùy theo tình trạng vết thương và lịch sử tiêm phòng trước đây, người bệnh sẽ được chỉ định tiêm vắc xin uốn ván và huyết thanh uốn ván phù hợp. Do đó, nếu bạn gặp phải vết thương nghi ngờ có nguy cơ nhiễm uốn ván, hãy đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn và tiêm phòng đúng cách.

Tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, bạn sẽ được sử dụng vắc xin chính hãng, an toàn, hiệu quả, được tư vấn bởi đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và trải nghiệm quy trình tiêm nhanh chóng, không cần chờ đợi lâu. Hiện tại, giá vắc xin phòng uốn ván tại Long Châu chỉ từ 144.000 VNĐ, giúp bạn an tâm bảo vệ sức khỏe với chi phí hợp lý. Liên hệ hotline: 1800 6928 để được tư vấn miễn phí và đặt lịch tiêm chủng nhanh chóng nhất.

Xem thêm:

• Nên chích uốn ván khi nào là phù hợp và cần thiết?

• Chích ngừa uốn ván rồi có cần chích lại không?