Thực đơn cho người bị đa nang buồng trứng: Nên và không nên ăn gì?

Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là tình trạng rối loạn nội tiết tố thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc và điều chỉnh lối sống, dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc kiểm soát các triệu chứng của bệnh. Trong bài viết này, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu sẽ cùng bạn tìm hiểu thực đơn cho người bị đa nang buồng trứng nên xây dựng ra sao để hỗ trợ hiệu quả quá trình điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Nguyên tắc xây dựng thực đơn cho người bị đa nang buồng trứng

Hội chứng đa nang buồng trứng (PCOS) là một rối loạn nội tiết phổ biến ở phụ nữ, thường liên quan đến tình trạng kháng insulin và mất cân bằng hormone, dẫn đến các triệu chứng như tăng cân, kinh nguyệt không đều và khó thụ thai. Việc xây dựng thực đơn phù hợp đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng, cải thiện độ nhạy insulin và hỗ trợ giảm cân. Theo khuyến nghị từ các chuyên gia nội tiết và dinh dưỡng lâm sàng, người mắc PCOS nên áp dụng thực đơn với các nguyên tắc sau:

• Kiểm soát lượng carbohydrate và chọn loại carb phù hợp: Ưu tiên carbohydrate phức tạp từ ngũ cốc nguyên hạt, rau củ, đậu và trái cây ít đường. Hạn chế carb tinh chế như bánh mì trắng, cơm trắng, nước ngọt để tránh tăng đường huyết đột ngột và giảm gánh nặng cho insulin.
• Tăng cường chất xơ: Thực phẩm giàu chất xơ giúp điều hòa đường huyết, tăng cảm giác no và hỗ trợ kiểm soát cân nặng. Các loại rau xanh, đậu lăng, hạt chia và trái cây nguyên vỏ là lựa chọn lý tưởng.
• Bổ sung chất béo lành mạnh: Axit béo không bão hòa đơn và đa (có trong dầu ô liu, cá hồi, quả bơ, hạt lanh) giúp cải thiện độ nhạy insulin và giảm viêm - yếu tố thường gặp ở phụ nữ bị PCOS.
• Chia nhỏ bữa ăn trong ngày: Ăn 4 - 6 bữa nhỏ thay vì 2 - 3 bữa lớn giúp duy trì ổn định đường huyết và ngăn ngừa cảm giác đói quá mức.
• Đảm bảo đủ protein nạc: Bổ sung protein từ thịt nạc, cá, trứng, sữa ít béo hoặc đậu phụ giúp duy trì khối cơ và hỗ trợ chuyển hóa năng lượng hiệu quả.
• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh: Các thực phẩm giàu đường, chất béo bão hòa và chất béo trans có thể làm trầm trọng thêm tình trạng rối loạn nội tiết và tăng cân.

Những thực phẩm nên và không nên có trong thực đơn cho người bị đa nang buồng trứng

Chế độ ăn đóng vai trò then chốt trong việc quản lý hội chứng đa nang buồng trứng, giúp cân bằng hormone và giảm kháng insulin. Khi xây dựng thực đơn cho người bị đa nang buồng trứng, nên ưu tiên thực phẩm tự nhiên, giàu dinh dưỡng và tránh các loại gây tăng đường huyết hoặc viêm. Dưới đây là danh sách cụ thể, được phân loại rõ ràng để dễ áp dụng.

Thực phẩm nên có thực đơn cho người bị đa nang buồng trứng:

• Rau xanh và rau củ nhiều màu sắc: Cải xoăn, rau bina, bông cải xanh, ớt chuông, cà chua, dưa chuột và củ cải cung cấp vitamin (A, C, E, K), khoáng chất (sắt, kali, canxi, magie) và chất chống oxy hóa, giúp giảm căng thẳng oxy hóa và cân bằng nội tiết tố.
• Trái cây có chỉ số đường thấp: Bưởi, táo, lê, kiwi, dâu tây, việt quất, mơ và anh đào giàu chất xơ, phytonutrient và vitamin, hỗ trợ kiểm soát đường huyết mà không gây tăng insulin đột ngột.
• Protein nạc và thực phẩm giàu sắt: Thịt bò nạc, thịt gà, thịt lợn, cá (cá hồi, cá ngừ, cá thu, cá mòi) cung cấp protein và sắt dễ hấp thụ, giúp kiểm soát cân nặng và giảm thiếu máu.
• Chất béo lành mạnh và kháng viêm: Dầu ô liu, bơ, các loại hạt (hạnh nhân, quả óc chó, hạt thông), dầu cá giàu omega-3 giúp giảm viêm và hỗ trợ sức khỏe tim mạch.
• Thực phẩm lên men: Sữa chua, kefir để tăng vi khuẩn có lợi, cải thiện trao đổi chất.

Thực phẩm nên hạn chế hoặc tránh hoàn toàn:

• Carbohydrate tinh chế và GI cao: Bánh mì trắng, bánh ngọt, gạo trắng, ngũ cốc ăn sáng, hoa quả sấy khô và kẹo, vì chúng làm tăng đường huyết nhanh chóng và tăng kháng insulin.
• Đồ uống có đường và caffeine: Soda, nước ngọt, nước tăng lực, cà phê, vì chúng làm tăng nồng độ estradiol và ảnh hưởng đến chu kỳ rụng trứng.
• Chất béo không lành mạnh và thực phẩm chế biến: Thịt đỏ nhiều mỡ, thịt chế biến (xúc xích, thịt nguội), bơ thực vật, đồ chiên rán và thực phẩm chứa phụ gia, vì chúng gây viêm và tăng kích thước khối u.
• Sản phẩm từ sữa và đậu nành: Hạn chế sữa, pho mát, sữa chua và sản phẩm đậu nành, vì chúng có thể ảnh hưởng đến hormone estrogen.
• Thức uống có cồn và thực phẩm gây viêm: Rượu, bia, khoai tây chiên, vì chúng làm trầm trọng thêm viêm và rối loạn hormone.

Lưu ý quan trọng khi áp dụng chế độ ăn dành cho người đa nang buồng trứng

Áp dụng chế độ ăn cho người bị đa nang buồng trứng đòi hỏi sự kiên trì và cẩn trọng để tránh rủi ro sức khỏe. Dù chế độ ăn có thể cải thiện triệu chứng, nó không thay thế cho điều trị y tế và cần được điều chỉnh cá nhân hóa. Dưới đây là các lưu ý nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả khi áp dụng thực đơn cho người bị đa nang buồng trứng:

• Không áp dụng chế độ ăn kiêng quá nghiêm ngặt: Việc cắt giảm quá nhiều calo hoặc loại bỏ hoàn toàn nhóm chất dinh dưỡng (như tinh bột) có thể gây mất cân bằng nội tiết, ảnh hưởng xấu đến chu kỳ kinh nguyệt và sức khỏe tổng thể. Các chuyên gia khuyến cáo nên duy trì mức năng lượng hợp lý và chọn lọc thực phẩm thay vì kiêng khem cực đoan.
• Kiểm soát khẩu phần và tần suất ăn uống: Thay vì ăn 2 - 3 bữa lớn mỗi ngày, người bị PCOS nên chia thành 4 - 6 bữa nhỏ để duy trì đường huyết ổn định và giảm cảm giác đói quá mức. Đồng thời, kiểm soát khẩu phần giúp tránh tình trạng tích mỡ thừa - một yếu tố góp phần làm tăng mức insulin.
• Không tự ý sử dụng thực phẩm chức năng hoặc thuốc giảm cân: Nhiều sản phẩm hỗ trợ giảm cân hoặc tăng cường nội tiết chưa được chứng minh hiệu quả khoa học và có thể gây rối loạn chuyển hóa. Việc sử dụng bất kỳ loại thực phẩm chức năng nào cần có chỉ định từ bác sĩ nội tiết hoặc chuyên gia y tế.
• Theo dõi chỉ số đường huyết và cân nặng định kỳ: Phụ nữ bị PCOS có nguy cơ cao mắc tiền đái tháo đường và tiểu đường type 2. Do đó, cần thường xuyên theo dõi glucose máu, vòng eo và chỉ số BMI để điều chỉnh chế độ ăn và luyện tập kịp thời.
• Kết hợp chế độ ăn với vận động thể chất hợp lý: Chế độ dinh dưỡng chỉ phát huy tối đa hiệu quả khi được kết hợp với hoạt động thể lực đều đặn. Các hình thức như đi bộ nhanh, yoga, cardio hoặc tập tạ nhẹ 30 - 45 phút/ngày giúp cải thiện độ nhạy insulin, hỗ trợ giảm cân và cân bằng hormone.

Như vậy, thực đơn cho người bị đa nang buồng trứng đóng vai trò thiết yếu giúp người bị buồng trứng đa nang kiểm soát bệnh lý hiệu quả và cải thiện khả năng sinh sản tự nhiên. Bên cạnh đó, việc duy trì lối sống lành mạnh như tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc và hạn chế stress cũng đóng vai trò không thể thiếu. Để đạt hiệu quả tốt nhất, người bệnh nên kết hợp chế độ ăn với hướng dẫn điều trị từ bác sĩ chuyên khoa.