Tăng đường huyết sơ sinh là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách chăm sóc trẻ đúng cách

Trẻ sơ sinh, với cơ thể còn non nớt và hệ thống điều hòa đường huyết chưa hoàn thiện, dễ rơi vào tình trạng tăng đường huyết sơ sinh, đặc biệt ở những trẻ sinh non hoặc cần chăm sóc đặc biệt. Tình trạng này không chỉ xuất hiện do các yếu tố nội tại của cơ thể bé mà còn có thể liên quan đến các can thiệp y tế hoặc môi trường bên ngoài. Hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết sớm các dấu hiệu và áp dụng biện pháp chăm sóc phù hợp sẽ giúp cha mẹ đồng hành cùng bé một cách an toàn và hiệu quả.

Nguyên nhân gây tăng đường huyết sơ sinh

Tăng đường huyết sơ sinh khi glucose máu toàn phần > 125 mg/dL (6,9 mmol/L), hoặc glucose huyết thanh > 145 mg/dL (8 mmol/L). Tình trạng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau:

• Sinh non: Hệ nội tiết, đặc biệt tuyến tụy chưa phát triển hoàn thiện, làm trẻ khó điều hòa đường huyết và dễ tăng đường huyết trong những tuần đầu.
• Nhiễm trùng: Các bệnh như nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi có thể rối loạn chuyển hóa glucose, gây tăng đường huyết sơ sinh.
• Truyền dịch/nuôi ăn tĩnh mạch: Trẻ trong NICU dễ nhận quá nhiều glucose vượt khả năng xử lý của cơ thể.
• Thuốc: Corticosteroid hỗ trợ phổi ở trẻ sinh non hoặc thuốc lợi tiểu có thể làm tăng đường huyết.
• Căng thẳng sinh lý: Thiếu oxy, hạ thân nhiệt hay phẫu thuật kích thích cơ thể tiết hormone gây tăng đường huyết.
• Di truyền/bệnh lý nền: Một số rối loạn di truyền hoặc tiểu đường sơ sinh làm tăng nguy cơ.

Dấu hiệu nhận biết tăng đường huyết ở trẻ sơ sinh

Việc nhận biết sớm các triệu chứng của tăng đường huyết sơ sinh là yếu tố quan trọng để can thiệp kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên, do trẻ sơ sinh không thể diễn đạt cảm giác, cha mẹ cần theo dõi sát sao và đưa trẻ đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường:

• Khát nhiều và đi tiểu nhiều: Trẻ có thể bú nhiều hơn bình thường hoặc có dấu hiệu đi tiểu thường xuyên (bỉm ướt liên tục). Đây là dấu hiệu điển hình của tăng đường huyết sơ sinh, do cơ thể cố gắng đào thải lượng đường dư thừa qua nước tiểu.
• Cáu gắt hoặc lừ đừ: Trẻ có thể trở nên khó chịu, quấy khóc không rõ nguyên nhân hoặc ngược lại, tỏ ra lờ đờ, khó tỉnh táo, ít phản ứng với kích thích.
• Thở nhanh hoặc khó thở: Tăng đường huyết có thể gây rối loạn cân bằng axit-bazơ, dẫn đến thở nhanh hoặc bất thường.
• Sút cân hoặc mất nước: Trẻ có thể giảm cân bất thường, da khô, môi khô do mất nước qua tiểu nhiều.
• Run rẩy hoặc co giật: Trong các trường hợp nghiêm trọng, tăng đường huyết sơ sinh có thể gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh, dẫn đến run hoặc co giật.

Biến chứng của tăng đường huyết sơ sinh

Nếu không được kiểm soát kịp thời, tăng đường huyết sơ sinh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Các biến chứng có thể gặp như:

• Mất nước nghiêm trọng: Do đi tiểu nhiều để đào thải glucose, trẻ có thể bị mất nước, gây nguy hiểm nếu không được bù kịp thời.
• Rối loạn điện giải: Tăng đường huyết có thể làm mất cân bằng các chất điện giải như natri, kali, ảnh hưởng đến chức năng của tim và não bộ.
• Tổn thương thần kinh: Đường huyết cao kéo dài có thể gây tổn thương não bộ, ảnh hưởng đến sự phát triển nhận thức và vận động của trẻ sau này.
• Nguy cơ nhiễm trùng: Tăng đường huyết làm suy giảm khả năng miễn dịch, khiến trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng hơn.
• Tổn thương cơ quan nội tạng: Nếu tình trạng kéo dài, các cơ quan như thận, gan có thể bị ảnh hưởng do áp lực từ rối loạn chuyển hóa.

Cách chăm sóc và phòng ngừa tăng đường huyết ở trẻ sơ sinh

Việc chăm sóc trẻ bị tăng đường huyết sơ sinh đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhân viên y tế. Dưới đây là những biện pháp cụ thể mà cha mẹ và bác sĩ có thể áp dụng.

Hỗ trợ từ gia đình

Gia đình là chỗ dựa quan trọng, đóng vai trò đầu tiên trong việc quan sát, chăm sóc và hỗ trợ trẻ ổn định đường huyết.

• Theo dõi sức khỏe bé: Cha mẹ cần quan sát kỹ các biểu hiện của trẻ, như tần suất bú, số lần đi tiểu, trạng thái tinh thần (quấy khóc, lờ đờ). Nếu phát hiện bất thường, cần báo ngay cho bác sĩ.
• Tuân thủ hướng dẫn dinh dưỡng: Cho trẻ bú sữa mẹ hoặc sữa công thức theo đúng lịch và liều lượng được bác sĩ chỉ định. Không tự ý bổ sung sữa ngoài hoặc các chất dinh dưỡng khác khi chưa có hướng dẫn.
• Hạn chế tự ý sử dụng thuốc hoặc dịch truyền. Ngay cả thực phẩm bổ sung cũng cần tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh ảnh hưởng đến đường huyết.
• Giữ môi trường ổn định: Đảm bảo trẻ được giữ ấm, tránh căng thẳng hoặc hạ thân nhiệt, vì những yếu tố này có thể làm nặng thêm tình trạng tăng đường huyết.

Vai trò của nhân viên y tế

Bên cạnh sự chăm sóc tại nhà, bác sĩ và điều dưỡng giữ nhiệm vụ then chốt trong việc theo dõi, điều chỉnh và đưa ra hướng xử trí phù hợp cho từng trẻ.

• Kiểm tra đường huyết định kỳ: Đối với trẻ có nguy cơ cao (sinh non, nhiễm trùng, nuôi tĩnh mạch), cần đo đường huyết thường xuyên để phát hiện sớm tăng đường huyết sơ sinh.
• Điều chỉnh dinh dưỡng và dịch truyền: Bác sĩ có thể giảm lượng glucose trong dịch truyền hoặc điều chỉnh chế độ dinh dưỡng để kiểm soát đường huyết.
• Hỗ trợ điều trị nguyên nhân gốc rễ: Nếu tăng đường huyết do nhiễm trùng hoặc bệnh lý nền, bác sĩ sẽ tập trung điều trị các vấn đề này song song với kiểm soát đường huyết.
• Tư vấn cho cha mẹ: Nhân viên y tế cần hướng dẫn cha mẹ cách nhận biết dấu hiệu bất thường và các bước xử trí tại nhà, đồng thời khuyến khích đưa trẻ tái khám định kỳ.

Tăng đường huyết sơ sinh là một tình trạng cần được chú ý, đặc biệt ở trẻ sinh non hoặc những trẻ cần chăm sóc đặc biệt. Việc hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp chăm sóc phù hợp sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng, bảo vệ sức khỏe và sự phát triển lâu dài của trẻ. Cha mẹ cần giữ bình tĩnh, phối hợp chặt chẽ với bác sĩ và đưa trẻ đến các cơ sở y tế uy tín ngay khi phát hiện các dấu hiệu bất thường. Sự chủ động và cẩn trọng sẽ là chìa khóa để bé yêu phát triển khỏe mạnh.

Để đảm bảo sức khỏe toàn diện cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, việc tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch là điều vô cùng quan trọng. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp các gói tiêm chủng an toàn, chất lượng cao, được thiết kế phù hợp với từng độ tuổi và nhu cầu của trẻ. Với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm và cơ sở vật chất hiện đại, Long Châu cam kết mang đến sự an tâm cho cha mẹ. Hãy liên hệ ngay với Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để giúp bé yêu có nền tảng sức khỏe vững chắc từ những ngày đầu đời.