Sỏi niệu quản 1/3 dưới là gì? Triệu chứng và cách điều trị

Khi sỏi xuất hiện ở đoạn 1/3 dưới của niệu quản, khu vực nối với bàng quang, người bệnh thường phải đối mặt với những cơn đau dữ dội và rối loạn tiểu tiện. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin y khoa cần thiết giúp bạn nhận biết sớm và điều trị kịp thời biến chứng của bệnh.

Sỏi niệu quản 1/3 dưới là gì?

Sỏi niệu quản 1/3 dưới là tình trạng sỏi hình thành hoặc bị kẹt lại ở đoạn cuối của niệu quản, phần nối trực tiếp với bàng quang. Đây là vị trí sỏi thường gặp nhất trong hệ tiết niệu, do sỏi từ thận di chuyển xuống và dễ bị mắc kẹt tại đây do lòng niệu quản hẹp và cong.

Sỏi ở đoạn này có thể gây ra nhiều biểu hiện lâm sàng như đau quặn vùng hạ vị, lan xuống bẹn hoặc bộ phận sinh dục, tiểu buốt, tiểu rắt và có thể kèm máu trong nước tiểu. Nếu sỏi có kích thước nhỏ (dưới 5mm), chúng có thể tự thoát ra ngoài qua đường tiểu. Tuy nhiên, sỏi lớn hoặc có bề mặt sắc cạnh có thể gây tắc nghẽn dòng nước tiểu, dẫn đến thận ứ nước, nhiễm khuẩn tiết niệu hoặc suy giảm chức năng thận nếu không được điều trị kịp thời.

Dấu hiệu sỏi đoạn dưới niệu quản thường gặp

Một số trường hợp sỏi nhỏ có thể không gây biểu hiện rõ ràng, nhưng khi sỏi lớn dần hoặc di chuyển, người bệnh thường xuất hiện những triệu chứng điển hình do tắc nghẽn hoặc tổn thương niêm mạc niệu quản. Dưới đây là các dấu hiệu sỏi đoạn dưới niệu quản thường gặp thường gặp:

• Đau vùng hạ vị hoặc thắt lưng: Là triệu chứng phổ biến nhất. Cơn đau có thể xuất hiện đột ngột, dữ dội và lan xuống vùng bẹn hoặc bộ phận sinh dục.
• Đau quặn thận: Xảy ra khi sỏi cản trở dòng chảy của nước tiểu, khiến áp lực trong thận tăng cao. Người bệnh có cảm giác đau quặn từng cơn, lan từ vùng hông lưng xuống bụng dưới và bẹn.
• Tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu đau rát: Khi sỏi cọ xát vào niêm mạc niệu quản hoặc bàng quang, gây kích ứng và viêm, người bệnh sẽ cảm thấy đau buốt mỗi khi đi tiểu.
• Nước tiểu có máu: Do sỏi làm trầy xước hoặc rách niêm mạc niệu quản, khiến máu lẫn trong nước tiểu, tạo màu hồng nhạt, đỏ sẫm hoặc nâu đục.
• Buồn nôn, nôn và vã mồ hôi: Các phản ứng toàn thân do đau quặn thận gây nên. Một số người có thể cảm thấy bồn chồn, khó chịu, mệt mỏi.
• Sốt, ớn lạnh, tiểu đục hoặc có mùi: Là dấu hiệu cảnh báo có thể đã xảy ra nhiễm trùng đường tiết niệu.

Sỏi niệu quản 1/3 dưới có nguy hiểm không?

Sỏi đoạn dưới niệu quản có thể trở nên nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Khi sỏi mắc kẹt ở đoạn niệu quản gần bàng quang, nó có thể gây tắc nghẽn đường tiểu, dẫn đến ứ nước thận, nhiễm trùng tiết niệu, hoặc thậm chí suy giảm chức năng thận. Ngoài ra, người bệnh có thể gặp đau quặn thận dữ dội, tiểu ra máu, hoặc rối loạn tiểu tiện. Vì vậy, khi có triệu chứng nghi ngờ, cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và can thiệp sớm, tránh biến chứng nghiêm trọng.

Các phương pháp điều trị sỏi đoạn dưới niệu quản

Sỏi niệu quản 1/3 dưới là vị trí khá phổ biến do đây là đoạn hẹp cuối cùng trước khi nước tiểu đi vào bàng quang, dễ khiến sỏi mắc kẹt. Mục tiêu điều trị là loại bỏ sỏi, giảm đau và ngăn ngừa biến chứng như tắc nghẽn, nhiễm trùng hay suy giảm chức năng thận. Dưới đây là các phương pháp điều trị thường được sử dụng:

Tán sỏi ngoài cơ thể

Đây là phương pháp ít xâm lấn, sử dụng sóng xung kích từ bên ngoài cơ thể để phá vỡ sỏi thành nhiều mảnh nhỏ. Các mảnh sỏi sau đó sẽ theo dòng nước tiểu đào thải tự nhiên ra ngoài. Phương pháp này thích hợp cho sỏi có kích thước dưới 2cm, bề mặt nhẵn và chưa gây tắc nghẽn nghiêm trọng. Ưu điểm là không cần phẫu thuật, thời gian hồi phục nhanh, tuy nhiên có thể phải thực hiện nhiều lần nếu sỏi cứng hoặc vị trí khó tiếp cận.

Nội soi tán sỏi niệu quản ngược dòng

Bác sĩ sẽ đưa ống nội soi qua niệu đạo, đi qua bàng quang và lên niệu quản để tiếp cận sỏi. Sau đó, sử dụng tia laser hoặc năng lượng khí nén để tán vỡ sỏi, rồi gắp các mảnh ra ngoài. URSL cho phép loại bỏ sỏi triệt để, thời gian nằm viện ngắn và ít biến chứng.

Phẫu thuật nội soi lấy sỏi qua da

Áp dụng cho sỏi lớn hoặc sỏi phức tạp mà các phương pháp tán sỏi khác không hiệu quả. Bác sĩ rạch một đường nhỏ ở vùng lưng hoặc bụng dưới, đưa dụng cụ chuyên dụng vào để gắp sỏi. 

Mổ hở lấy sỏi

Đây là giải pháp cuối cùng, chỉ áp dụng khi sỏi quá lớn, gây tắc nghẽn nặng, hoặc khi bệnh nhân có biến chứng nghiêm trọng như thận ứ nước, nhiễm khuẩn, suy thận.

Cách phòng ngừa sỏi niệu quản 1/3 dưới

Phòng ngừa tình trạng sỏi ở vị trí niệu quản thấp chủ yếu dựa vào việc duy trì lối sống và chế độ ăn uống lành mạnh nhằm giảm nguy cơ lắng đọng khoáng chất trong đường tiết niệu. Một số biện pháp hiệu quả gồm:

• Uống nước mỗi ngày: Nên uống 2 - 2,5 lít nước/ngày để làm loãng nước tiểu, giúp khoáng chất không kết tinh thành sỏi.
• Ăn uống khoa học: Tăng cường rau xanh, trái cây, hạn chế muối, thực phẩm nhiều oxalat (như trà đặc, chocolate, rau chân vịt) và đạm động vật.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ hình thành sỏi do rối loạn chuyển hóa.
• Không nhịn tiểu: Giúp tránh ứ đọng nước tiểu và giảm nguy cơ nhiễm khuẩn, kết tinh sỏi.
• Tập thể dục thường xuyên: Vận động nhẹ như đi bộ, yoga giúp tăng lưu thông máu và hỗ trợ chức năng thận.
• Kiểm soát bệnh lý nền: Người mắc gout, viêm ruột hoặc rối loạn chuyển hóa cần điều trị ổn định để ngăn ngừa sỏi.

Sỏi niệu quản 1/3 dưới là tình trạng khá phổ biến, có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời. Nhận biết sớm các dấu hiệu như đau quặn thận, tiểu buốt, tiểu ra máu… giúp người bệnh chủ động thăm khám và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Bên cạnh đó, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, uống đủ nước và tái khám định kỳ là những biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa tái phát.