Sơ cứu người bị điện giật: Cách xử trí nhanh, đúng và an toàn

Điện giật là một tai nạn thường gặp trong sinh hoạt và lao động, có thể để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không xử trí kịp thời. Biết cách sơ cứu người bị điện giật đúng phương pháp không chỉ giúp bảo toàn tính mạng nạn nhân mà còn giảm nguy cơ di chứng lâu dài. Bài viết này của Tiêm chủng Long Châu sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn chi tiết, dễ hiểu và chuẩn y khoa về cách xử trí khi gặp người bị điện giật.

Sơ cứu người bị điện giật như thế nào?

Khi gặp một trường hợp điện giật, nguyên tắc quan trọng nhất là phải đảm bảo an toàn cho người cứu trước, sau đó mới tiến hành hỗ trợ nạn nhân. Việc sơ cứu người bị điện giật đúng cách không chỉ giúp giảm tỷ lệ tử vong mà còn hạn chế được nhiều biến chứng nguy hiểm.

Đảm bảo an toàn cho người cứu trước tiên

Khi chứng kiến một trường hợp điện giật, người sơ cứu phải đặt an toàn của bản thân lên hàng đầu. Nếu vội vàng tiếp xúc với nạn nhân khi nguồn điện chưa được ngắt, nguy cơ trở thành nạn nhân thứ hai là rất cao. Vì vậy, bước quan trọng nhất trước khi tiến hành sơ cứu người bị điện giật là quan sát hiện trường, giữ bình tĩnh và đảm bảo không còn nguy cơ phóng điện.

Ngắt ngay nguồn điện

Việc ngắt nguồn điện càng sớm sẽ giúp giảm thiểu tổn thương cho nạn nhân. Nếu điện áp thấp, hãy nhanh chóng tắt cầu dao, aptomat hoặc rút phích cắm khỏi ổ điện. Trường hợp nạn nhân tiếp xúc với điện cao thế, tuyệt đối không tiến lại gần mà cần lập tức gọi cơ quan điện lực xử lý. Người sơ cứu cần giữ khoảng cách an toàn tối thiểu 6 mét, bởi dòng điện cao thế có thể phóng ra môi trường xung quanh và gây nguy hiểm.

Sử dụng vật cách điện để tách nạn nhân

Khi không thể ngắt điện ngay lập tức, hãy sử dụng các vật dụng không dẫn điện như gậy gỗ khô, cán nhựa, ghế nhựa hoặc cao su khô để gạt dây điện hoặc tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện. Tuyệt đối không dùng tay trần, không sử dụng vật kim loại hay đồ vật ẩm ướt vì dễ dẫn điện và gây nguy hiểm cho người cứu. Nếu có giày dép cao su, hãy mang trước khi thực hiện để tăng độ an toàn.

Kiểm tra tình trạng nạn nhân sau khi tách khỏi nguồn điện

Ngay sau khi nạn nhân đã được đưa ra khỏi vùng nguy hiểm, đặt họ nằm ngửa trên bề mặt khô ráo, thoáng khí. Kiểm tra ý thức bằng cách gọi to hoặc lay nhẹ vai. Đồng thời, quan sát lồng ngực và kiểm tra nhịp thở, mạch để đánh giá tình trạng hô hấp - tuần hoàn. Nếu nạn nhân tỉnh táo và vẫn thở được, hãy trấn an tinh thần, giữ ấm cơ thể bằng chăn hoặc quần áo sạch, và tiếp tục theo dõi sát sao.

Xử trí vết bỏng hoặc chấn thương ngoài da

Điện giật thường gây bỏng tại vị trí dòng điện đi vào và đi ra khỏi cơ thể. Nếu bệnh nhân tỉnh táo và vết bỏng nhẹ, rửa ngay vết thương dưới dòng nước mát chảy liên tục trong ít nhất 10 - 15 phút để giảm nhiệt và đau rát. Sau đó, che phủ bằng gạc sạch, khô, tuyệt đối không thoa dầu, mỡ, thuốc mỡ hoặc các loại hóa chất không rõ nguồn gốc vì có thể gây nhiễm trùng và cản trở bác sĩ xử trí về sau. Nếu có chảy máu ngoài da, có thể dùng băng gạc ép nhẹ để cầm máu.

Đưa nạn nhân đến cơ sở y tế để kiểm tra toàn diện

Ngay cả khi nạn nhân đã tỉnh táo sau sơ cứu, vẫn cần nhanh chóng chuyển đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám. Nguyên nhân là vì điện giật không chỉ gây bỏng ngoài da mà còn có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim, tổn thương cơ, tiêu cơ vân, suy thận hoặc chấn thương cột sống do ngã mà mắt thường không phát hiện ngay được. Việc làm xét nghiệm máu, điện tâm đồ và chẩn đoán hình ảnh sẽ giúp phát hiện sớm biến chứng và có hướng điều trị kịp thời.

Các bước xử trí chi tiết khi nạn nhân ngưng thở hoặc mất ý thức

Điện giật có thể gây ngưng tim ngưng thở ngay lập tức, do đó việc sơ cứu người bị điện giật bằng hồi sức tim phổi (CPR) đúng quy trình đóng vai trò then chốt trong việc cứu sống nạn nhân.

• Đặt nạn nhân ở nơi an toàn: Nằm ngửa trên mặt phẳng cứng, ở khu vực khô ráo, thoáng khí. Nếu nghi ngờ chấn thương cột sống (ngã từ trên cao), hạn chế di chuyển và giữ cố định đầu - cổ - thân trên cùng một trục.
• Kiểm tra phản ứng và hô hấp: Gọi to, lay nhẹ vai nạn nhân để đánh giá ý thức. Quan sát lồng ngực, áp tai gần mũi - miệng để kiểm tra hơi thở. Nếu không thấy thở hoặc không bắt được mạch, cần bắt đầu CPR ngay lập tức.
• Mở đường thở: Ngửa nhẹ đầu và nâng cằm để thông khí. Nếu có dị vật trong miệng, làm sạch nhanh chóng và cẩn thận.
• Ép tim ngoài lồng ngực: Đặt gót bàn tay lên vị trí 1/3 dưới xương ức, tay còn lại chồng lên, cánh tay duỗi thẳng vuông góc với ngực. Ép mạnh và dứt khoát với tần số 100 - 120 lần/phút, độ sâu 5 - 6 cm ở người lớn. Sau mỗi lần ép cần để ngực nạn nhân nở hoàn toàn.
• Hô hấp nhân tạo: Sau mỗi chu kỳ 30 lần ép tim, thực hiện 2 nhịp thổi ngạt. Mỗi nhịp thổi kéo dài khoảng 1 giây, đủ để lồng ngực nạn nhân nâng lên. Nếu không thành thạo kỹ thuật thổi ngạt, người cứu có thể duy trì ép tim liên tục cho đến khi có nhân viên y tế hoặc máy khử rung (AED).
• Tiếp tục CPR cho đến khi có hỗ trợ chuyên môn: Quy trình ép tim và thổi ngạt lặp lại liên tục, chỉ dừng khi nạn nhân tự thở trở lại hoặc nhân viên y tế đến tiếp nhận. Nếu có AED, cần sử dụng ngay theo hướng dẫn vì sốc điện đúng thời điểm có thể khởi động lại nhịp tim.

Trong quá trình sơ cứu, cần lưu ý không cạo gió, không thoa dầu, không đổ nước lên người nạn nhân. Đồng thời, sau khi nạn nhân được hồi tỉnh, vẫn phải nhanh chóng chuyển đến bệnh viện để được theo dõi, làm điện tâm đồ, xét nghiệm máu và điều trị triệt để.

Cách phòng ngừa tai nạn điện giật trong đời sống hằng ngày

Để giảm thiểu nguy cơ phải sơ cứu người bị điện giật, cần áp dụng các biện pháp phòng ngừa sau trong sinh hoạt và lao động:

• Kiểm tra định kỳ hệ thống điện trong gia đình; thay thế ngay dây dẫn, ổ cắm hoặc thiết bị hư hỏng, rò điện.
• Rút phích cắm đúng cách, luôn cầm vào phần nhựa cách điện thay vì kéo dây để tránh làm hỏng lớp vỏ bảo vệ.
• Không dùng quá nhiều thiết bị công suất lớn trên cùng một ổ cắm, tránh tình trạng quá tải, chập điện.
• Tuyệt đối không chạm tay ướt vào ổ cắm, công tắc hoặc thiết bị điện; không đứng trên nền ẩm ướt khi sử dụng điện.
• Trang bị thiết bị chống rò điện (ELCB/RCCB) cho khu vực dễ ẩm ướt như phòng tắm, nhà bếp để ngăn nguy cơ rò điện.
• Che chắn ổ cắm trong nhà có trẻ nhỏ và hướng dẫn trẻ không nghịch điện, không chọc tay hoặc vật lạ vào ổ cắm.
• Trong lao động sản xuất, luôn dùng găng tay cách điện, ủng cao su, dụng cụ có cán cách điện; chỉ thao tác sửa chữa khi đã cắt nguồn điện.
• Khi xảy ra sự cố điện nghiêm trọng (dây điện đứt, cháy nổ, phóng tia lửa), báo ngay cho đơn vị điện lực, tuyệt đối không tự ý tiếp cận, nhất là với nguồn điện cao thế.

Điện giật có thể xảy ra bất ngờ và để lại hậu quả nặng nề nếu không được xử trí đúng cách. Việc nắm vững cách sơ cứu người bị điện giật sẽ giúp bạn xử lý kịp thời trong tình huống khẩn cấp, bảo vệ tính mạng và hạn chế biến chứng cho nạn nhân. Bên cạnh đó, phòng ngừa tai nạn điện vẫn là yếu tố quan trọng hàng đầu để giữ an toàn cho bản thân và gia đình.