Sán chó có lây từ người sang người không? Cách phòng bệnh ra sao?

Sán chó là một loại ký sinh trùng khá phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt ở các vùng có điều kiện vệ sinh kém và thói quen nuôi chó mèo thả rông. Khi nghe đến “sán chó”, nhiều người thường lo lắng không biết liệu sán chó có lây từ người sang người không. Và làm sao để bảo vệ bản thân cùng gia đình khỏi nguy cơ nhiễm bệnh? 

Sán chó có lây từ người sang người không?

Câu trả lời là: Không, sán chó không lây trực tiếp từ người sang người. Sán chó, hay còn gọi là Toxocara canis, là một loại giun tròn ký sinh chủ yếu trong cơ thể chó. Người bị nhiễm sán chó không phải do tiếp xúc trực tiếp với người bị nhiễm mà là do nuốt phải trứng sán chó có trong đất, nước hoặc thực phẩm bị nhiễm bẩn.

Cụ thể, chó và mèo khi nhiễm sán sẽ thải trứng ra ngoài theo phân. Những trứng này có thể tồn tại rất lâu ngoài môi trường, bám vào rau sống, nước uống, tay người hoặc vật dụng sinh hoạt. Khi bạn vô tình ăn phải trứng sán này, chúng sẽ nở ra trong ruột và ấu trùng có thể di chuyển đến gan, phổi, mắt, thậm chí não, gây ra các biến chứng nguy hiểm.

Tóm lại, sống chung hoặc tiếp xúc với người nhiễm sán chó, bạn vẫn không bị lây. Trừ khi bạn cùng dùng thực phẩm hoặc nước bị nhiễm giống như họ. Vì vậy, phòng bệnh vẫn là điều cực kỳ quan trọng.

Mức độ nguy hiểm khi nhiễm sán chó

Sau khi hiểu sán chó có lây từ người sang người không, ta cùng quan tâm đến mức độ nguy hiểm của bệnh. Trên thực tế, sán chó có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến nhiều cơ quan trong cơ thể, nhất là ở trẻ em và người có hệ miễn dịch yếu. Một số biến chứng nguy hiểm thường gặp khi nhiễm sán chó bao gồm:

Hội chứng ấu trùng di chuyển nội tạng

Khi ấu trùng sán chó đi lạc vào gan, phổi hoặc các mô khác, chúng gây ra phản ứng viêm, hình thành các khối u giả hoặc áp xe. Người bệnh có thể bị đau bụng, sốt nhẹ, mệt mỏi kéo dài, dị ứng da. Một số trường hợp nặng có thể gây gan to, viêm phổi và rối loạn tiêu hoá.

Ảnh hưởng đến mắt

Nếu ấu trùng đi vào mắt, chúng có thể gây viêm võng mạc, xuất huyết, suy giảm thị lực, thậm chí dẫn đến mù lòa nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Đây là biến chứng hiếm gặp nhưng cực kỳ nghiêm trọng. 

Người bệnh thường có biểu hiện như nhìn mờ, chấm đen di động, đau mắt nhẹ hoặc mất thị lực một bên. Nếu không can thiệp kịp thời, tổn thương có thể không phục hồi. Vì vậy, khi có dấu hiệu bất thường ở mắt, đặc biệt nếu có tiền sử tiếp xúc với chó mèo, bạn nên đi khám chuyên khoa ngay để được chẩn đoán chính xác.

Tổn thương thần kinh trung ương

Dù hiếm nhưng vẫn có trường hợp sán chó xâm nhập vào não, gây co giật, đau đầu kéo dài, rối loạn thần kinh. Các triệu chứng này dễ bị chẩn đoán nhầm với các bệnh lý khác như u não hoặc viêm não. Ngoài ra, triệu chứng nhiễm sán chó khá “mờ nhạt”, dễ nhầm với nhiều bệnh khác, khiến việc chẩn đoán và điều trị gặp khó khăn. Vì thế, nếu thấy cơ thể có dấu hiệu bất thường như ngứa, nổi mề đay, sụt cân không rõ lý do, bạn nên đi khám và làm xét nghiệm huyết thanh để kiểm tra sớm.

Phòng nhiễm sán chó như thế nào?

Không thể lúc nào cũng nhìn thấy trứng sán bằng mắt thường. Nhưng việc phòng ngừa nhiễm sán chó hoàn toàn có thể thực hiện được, chỉ cần bạn lưu ý một số thói quen sống sạch sẽ và an toàn dưới đây:

Vệ sinh cá nhân và ăn uống

Đây là bước quan trọng hàng đầu để ngăn ngừa nhiễm sán:

• Rửa tay thật kỹ bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh hoặc tiếp xúc với vật nuôi.
• Không ăn rau sống chưa rửa kỹ hoặc chưa ngâm nước muối, đặc biệt là các loại rau ăn gỏi, rau thơm.
• Đun sôi nước uống, nhất là ở những khu vực sử dụng nước giếng, nước máy chưa qua lọc kỹ.
• Không ăn thịt tái, tiết canh, vì không chỉ có nguy cơ nhiễm sán chó mà còn nhiều loại ký sinh trùng khác.

Quản lý vật nuôi đúng cách

Mặc dù đã hiểu sán chó có lây từ người sang người không và yên tâm bởi không có khả năng lây nhiễm này nhưng phải thực sự nghiêm túc chăm sóc vật nuôi khoa học. Nếu bạn nuôi chó hoặc mèo, hãy:

• Tẩy giun định kỳ cho thú cưng theo khuyến cáo của bác sĩ thú y (thường mỗi 3 – 6 tháng/lần).
• Không để chó mèo phóng uế bừa bãi, đặc biệt là ở khu vực sân vườn, gần bếp, nơi trẻ em chơi đùa.
• Dọn phân chó mèo và xử lý đúng cách, không xả trực tiếp ra sông hồ hoặc cống thoát nước.
• Tránh để chó mèo liếm mặt, tay, nhất là với trẻ nhỏ.

Giữ vệ sinh môi trường sống

Nhiều người thường chỉ chú ý đến việc ăn uống và vệ sinh cá nhân mà quên mất rằng môi trường xung quanh cũng là nơi tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Một không gian sống sạch sẽ, không có phân động vật tồn đọng chính là hàng rào đầu tiên giúp ngăn ngừa trứng sán chó phát tán:

• Dọn dẹp sạch sẽ sân vườn, không để đất ẩm ướt tồn đọng phân chó mèo.
• Tránh để trẻ em nghịch đất cát ở khu vực nghi ngờ có nhiễm phân chó.
• Phun thuốc diệt trứng sán hoặc xử lý đất tại những khu vực có vật nuôi sinh hoạt.

Khám sức khỏe định kỳ

Không có gì yên tâm hơn là kiểm tra sức khỏe định kỳ. Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao như: Sống chung với nhiều chó mèo, có triệu chứng dị ứng mạn tính không rõ nguyên nhân, trẻ em dưới 10 tuổi hay nghịch đất, thì nên xét nghiệm huyết thanh kiểm tra ký sinh trùng mỗi 6 tháng đến 1 năm. Việc phát hiện sớm sẽ giúp quá trình điều trị dễ dàng hơn, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm về lâu dài.

Tổng kết lại, câu hỏi sán chó có lây từ người sang người không đã được làm rõ: Không lây trực tiếp giữa người với người, nhưng lại dễ nhiễm qua đường ăn uống và sinh hoạt không hợp vệ sinh. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe cho bạn và gia đình bằng cách giữ môi trường sạch sẽ, chăm sóc thú cưng đúng cách và duy trì thói quen ăn uống lành mạnh.