Rối loạn thần kinh thực vật khó thở​ là gì? Có điều trị được không?

Có những lúc bạn cảm thấy hụt hơi, thở không sâu được, dù phổi và tim vẫn khỏe mạnh khi kiểm tra. Triệu chứng này thường khiến người bệnh hoang mang vì không rõ nguyên nhân. Trên thực tế, khó thở đôi khi không xuất phát từ cơ quan hô hấp mà lại liên quan đến rối loạn thần kinh thực vật - một tình trạng mất cân bằng hệ thần kinh tự động.

Rối loạn thần kinh thực vật khó thở là gì?

Hệ thần kinh thực vật của con người bao gồm hai nhánh chính: Hệ thần kinh giao cảm và hệ thần kinh phó giao cảm. Hai nhánh này hoạt động hài hòa để duy trì nhiều chức năng sống thiết yếu như nhịp tim, hô hấp, tiêu hóa, điều hòa huyết áp và thân nhiệt. Khi sự cân bằng này bị phá vỡ, cơ thể có thể rơi vào tình trạng rối loạn thần kinh thực vật (autonomic dysfunction). Một trong những biểu hiện thường gặp là khó thở, gây cảm giác hụt hơi, thở nông hoặc không thể hít sâu, dù chức năng phổi và tim không có tổn thương rõ rệt.

Những cơ quan dễ bị ảnh hưởng nhất trong rối loạn thần kinh thực vật là tim mạch, hô hấp, hệ tiêu hóa và hệ tiết niệu. Triệu chứng khó thở có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc đi kèm các dấu hiệu khác như đánh trống ngực, rối loạn tiêu hóa, chóng mặt, đổ mồ hôi bất thường.

Có nhiều yếu tố được ghi nhận là nguyên nhân hoặc yếu tố thúc đẩy rối loạn thần kinh thực vật, bao gồm:

• Bệnh lý nền và suy giảm miễn dịch: Một số bệnh mạn tính, ung thư có thể làm hệ miễn dịch suy yếu và ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thần kinh tự động.
• Can thiệp y khoa: Phẫu thuật vùng cổ hoặc lồng ngực có thể gây tổn thương đến các dây thần kinh chi phối hô hấp; xạ trị cũng có thể tác động đến cấu trúc thần kinh tại vùng điều trị.
• Tác dụng phụ của thuốc: Nhiều loại thuốc tim mạch, thuốc hóa trị hoặc thuốc chống trầm cảm có thể gây rối loạn chức năng thần kinh tự động.
• Tuổi tác: Lão hóa làm giảm khả năng điều hòa của hệ thần kinh thực vật, khiến người cao tuổi dễ gặp tình trạng này.
• Bệnh nhiễm trùng: Một số virus hoặc vi khuẩn có thể gây tổn thương thần kinh, từ đó dẫn đến rối loạn chức năng.

Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), rối loạn thần kinh thực vật có thể xuất hiện ở nhiều mức độ, từ nhẹ đến nặng, và thường gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Những dấu hiệu thường gặp khác của rối loạn thần kinh thực vật

Sự mất cân bằng giữa hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm có thể dẫn đến nhiều biểu hiện lâm sàng khác nhau, tùy theo cơ quan bị ảnh hưởng ở từng bệnh nhân. Các triệu chứng điển hình có thể bao gồm:

• Rối loạn tuần hoàn: Người bệnh dễ gặp tình trạng thiếu máu não, kèm theo các biểu hiện như giảm khả năng tập trung, mất ngủ, lo âu vô cớ.
• Triệu chứng tim mạch và hô hấp: Có thể xuất hiện choáng váng, chóng mặt, cảm giác hụt hơi, nhịp tim thay đổi bất thường (nhanh, chậm hoặc rối loạn nhịp), hồi hộp, đau tức vùng ngực.
• Rối loạn tiêu hóa: Chức năng dạ dày - ruột bị ảnh hưởng gây đầy bụng, khó tiêu, nhanh no, tiêu chảy hoặc táo bón; một số trường hợp dễ bị kích thích đại tiện khi căng thẳng.
• Rối loạn tiết niệu: Tiểu khó, tiểu không tự chủ, dễ nhiễm khuẩn đường tiết niệu hoặc rối loạn hoạt động bàng quang.
• Rối loạn điều hòa thân nhiệt và tiết mồ hôi: Có thể gặp tình trạng tiết mồ hôi quá nhiều hoặc quá ít, thân nhiệt thay đổi thất thường không rõ nguyên nhân
• Triệu chứng cơ - xương - khớp: đau nhức, khó chịu ở chi, đặc biệt khi thời tiết thay đổi.
• Rối loạn chức năng sinh dục: Nữ giới có thể bị khô âm đạo, nam giới có thể gặp tình trạng xuất tinh sớm, rối loạn cương dương hoặc khó đạt cực khoái.
• Thay đổi ở da và tóc: Da khô, tóc rụng nhiều, mạch máu dưới da co giãn bất thường.

Những biểu hiện này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động lớn đến chất lượng cuộc sống, khiến người bệnh dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi kéo dài và căng thẳng tâm lý.

Rối loạn thần kinh thực vật khó thở có thể điều trị được không?

Rối loạn thần kinh thực vật không trực tiếp đe dọa tính mạng, nhưng những biểu hiện như khó thở, hồi hộp, mất ngủ hay rối loạn tiêu hóa có thể gây nhiều bất tiện, làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống của người bệnh. Vì vậy, việc điều trị và kiểm soát triệu chứng đóng vai trò rất quan trọng.

Thực tế, rối loạn thần kinh thực vật không có phác đồ điều trị đặc hiệu hoàn toàn, mà chủ yếu tập trung vào kiểm soát các triệu chứng và cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể. Bác sĩ có thể kê một số loại thuốc tùy theo biểu hiện lâm sàng, chẳng hạn như:

• Thuốc an thần nhẹ hoặc thuốc chống lo âu để giảm căng thẳng thần kinh.
• Thuốc hỗ trợ giấc ngủ cho bệnh nhân bị mất ngủ kéo dài.
• Thuốc tim mạch hoặc huyết áp trong trường hợp rối loạn nhịp tim, huyết áp bất thường.
• Thuốc giảm tiết mồ hôi đối với bệnh nhân có tình trạng tăng tiết mồ hôi quá mức.

Điều quan trọng là mọi loại thuốc đều phải được chỉ định và theo dõi bởi bác sĩ chuyên khoa, tránh tự ý sử dụng vì có thể làm giảm hiệu quả hoặc gây tác dụng phụ không mong muốn. Bên cạnh đó, việc kết hợp thay đổi lối sống lành mạnh, luyện tập thể dục nhẹ nhàng, giảm stress và duy trì chế độ ăn uống khoa học cũng góp phần hỗ trợ quá trình hồi phục.

Rối loạn thần kinh thực vật khó thở không phải là bệnh lý nguy hiểm tức thì, nhưng các triệu chứng lại ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh. Việc phát hiện sớm, kết hợp điều trị triệu chứng bằng thuốc theo chỉ định bác sĩ cùng với thay đổi lối sống lành mạnh sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, hạn chế tái phát và nâng cao chất lượng cuộc sống. Nếu xuất hiện tình trạng khó thở kéo dài, kèm theo mệt mỏi hoặc rối loạn nhịp tim, người bệnh cần thăm khám y tế kịp thời để được tư vấn và xử trí đúng cách.

Tiêm phòng đầy đủ giúp bảo vệ cơ thể khỏi nhiều bệnh lý truyền nhiễm, đặc biệt là các bệnh về đường hô hấp, từ đó hạn chế tình trạng rối loạn thần kinh thực vật khó thở​. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp vắc xin chính hãng, bảo quản theo chuẩn GSP, cùng đội ngũ y tế giàu kinh nghiệm, đảm bảo quy trình tiêm an toàn. Liên hệ tổng đài miễn phí 1800 6928 để được tư vấn chi tiết và đặt lịch tiêm phù hợp.