Rối loạn ngôn ngữ ở người lớn và những điều cần lưu ý

Ngôn ngữ là công cụ giao tiếp quan trọng nhất của con người. Tuy nhiên, một số người trưởng thành có thể gặp khó khăn trong việc nói, hiểu, đọc hoặc viết do những tổn thương ở não bộ hay rối loạn thần kinh. Đây được gọi là rối loạn ngôn ngữ, một tình trạng ảnh hưởng không nhỏ đến công việc, đời sống và tâm lý. Nhận biết nguyên nhân, triệu chứng và cách can thiệp sẽ giúp người bệnh sớm hòa nhập cộng đồng.

Rối loạn ngôn ngữ ở người lớn là gì?

Ngôn ngữ là tập hợp các ký hiệu có mối liên hệ chặt chẽ, được tổ chức theo những quy tắc phản ánh cách nhận thức, tri giác và xử lý thông tin của hệ thần kinh trung ương. Nó có thể xuất hiện dưới dạng lời nói, chữ viết hoặc hình ảnh tượng trưng. Mỗi dạng thức đều yêu cầu luyện tập, khả năng vận động để biểu đạt và sự tham gia của tư duy, nhận thức.

Người lớn bị loạn ngôn ngữ là tình trạng chức năng ngôn ngữ bị gián đoạn hoặc suy giảm, có thể xảy ra ở bất kỳ giai đoạn hay thành phần nào trong quá trình hình thành và biểu đạt ngôn ngữ. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ tổn thương hệ thần kinh trung ương, làm mất đi sự liền mạch trong hoạt động của bán cầu não. Ngoài ra còn có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau. Mỗi nguyên nhân thường đi kèm với những dấu hiệu riêng, đồng thời ảnh hưởng đến khả năng hồi phục về lâu dài theo cách khác nhau. Tuy nhiên, bất kể nguyên nhân là gì, khả năng phục hồi ngôn ngữ thường không vượt trội hơn so với mức hồi phục của các tổn thương não liên quan.

Rối loạn ngôn ngữ chia thành 2 dạng: 

• Rối loạn ngôn ngữ biểu đạt: Người bệnh hay quên từ, gặp khó khăn với ngữ pháp và không dễ chọn được từ phù hợp, khiến giao tiếp trở nên chậm hoặc khó hiểu.
• Rối loạn ngôn ngữ tiếp nhận: Người mắc rối loạn này khó tiếp nhận thông tin, dễ hiểu sai ý hoặc không nắm được nội dung người khác truyền đạt. 

Các biểu hiện rối loạn ngôn ngữ ở người trưởng thành

Rối loạn ngôn ngữ ở người trưởng thành thường khó phát hiện hơn so với trẻ em. Tuy nhiên, với sự quan tâm tinh ý từ gia đình và bạn bè, vẫn có thể nhận ra những biểu hiện bất thường. Một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Cảm giác ngại ngùng khi giao tiếp, đặc biệt là khi phải nói trước đông người.
• Mặc dù vẫn hiểu câu hỏi và biết cách trả lời, nhưng gặp khó khăn khi xử lý các câu hỏi phức tạp hoặc thường hay nói lắp.
• Lời nói không mạch lạc, dễ bị rời rạc, sai ngữ pháp hoặc sử dụng từ ngữ chưa phù hợp.
• Thường xuyên quên từ chuyên ngành hoặc tự tạo ra từ mới để thay thế.
• Khó ghi nhớ nội dung cuộc trò chuyện, kể cả ngay sau khi vừa kết thúc.
• Gặp trở ngại trong việc theo kịp cuộc trò chuyện nhóm, đặc biệt khi có nhiều người tham gia, dẫn đến khó nắm bắt thông tin.
• Khả năng ghi nhớ kém, khiến người bệnh dễ thực hiện sai yêu cầu từ cấp trên hoặc đồng nghiệp.

Nguyên nhân người lớn bị rối loạn ngôn ngữ

Rối loạn ngôn ngữ ở người trưởng thành có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là:

• Di truyền: Các bất thường bẩm sinh ở hệ thần kinh trung ương có thể di truyền, ảnh hưởng đến khả năng ngôn ngữ, tư duy và một số kỹ năng khác.
• Bệnh lý tổn thương não: Viêm não, tai biến mạch máu não, xuất huyết não… có thể làm tổn thương các vùng não điều khiển ngôn ngữ, gây khó khăn trong giao tiếp.
• Vấn đề thính giác: Giảm khả năng nghe cũng có thể ảnh hưởng đến việc phát triển và sử dụng ngôn ngữ.
• Rối loạn phát triển thần kinh: Rối loạn phổ tự kỷ, chậm phát triển trí tuệ, hội chứng Rett… đều có thể dẫn đến rối loạn ngôn ngữ.
• Nguyên nhân khác: Một số yếu tố hiếm gặp hoặc tác động từ môi trường, bệnh lý khác cũng có thể góp phần gây ra tình trạng này.

Cách hỗ trợ và điều trị rối loạn ngôn ngữ ở người trưởng thành

Những phương pháp phổ biến bao gồm:

Đánh giá sức khỏe

Khi nhận thấy khả năng giao tiếp bị hạn chế hoặc khó khăn trong việc diễn đạt, người bệnh nên đi thăm khám. Bác sĩ sẽ xác định chính xác tình trạng và tìm nguyên nhân, đồng thời loại trừ các vấn đề về thính lực hoặc các giác quan khác.

Trị liệu ngôn ngữ

Điều trị sớm mang lại hiệu quả tốt hơn. Tùy theo độ tuổi, nguyên nhân và mức độ rối loạn, chuyên gia sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp để cải thiện khả năng nói và hiểu, giúp người bệnh tự tin hơn trong giao tiếp.

Trị liệu tâm lý

Khó khăn trong giao tiếp thường dẫn đến căng thẳng, tự ti hoặc những phản ứng bất ổn. Việc làm việc với chuyên gia tâm lý giúp cân bằng cảm xúc, cải thiện hành vi và tăng khả năng tương tác xã hội.

Hỗ trợ từ người thân

Người thân và đồng nghiệp đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi:

• Tạo không khí thoải mái, giảm bớt căng thẳng khi trò chuyện.
• Kiên nhẫn chờ đợi người bệnh diễn đạt ý muốn.
• Sử dụng ngôn từ đơn giản, nói chậm rãi, đặc biệt khi đặt câu hỏi.

Rối loạn ngôn ngữ ở người lớn không chỉ ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp mà còn tác động lớn đến tâm lý và chất lượng cuộc sống. Việc phát hiện sớm, can thiệp kịp thời và sự đồng hành từ gia đình, xã hội sẽ giúp người bệnh dần cải thiện kỹ năng giao tiếp, hòa nhập cộng đồng và sống khỏe mạnh hơn.

Bên cạnh việc quan tâm đến các bệnh lý ngôn ngữ và thần kinh, phòng bệnh luôn là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp nhiều gói tiêm chủng toàn diện, phù hợp với mọi lứa tuổi, giúp ngăn ngừa nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, hệ thống trang thiết bị hiện đại và dịch vụ chăm sóc tận tâm, Long Châu cam kết mang đến cho khách hàng sự an tâm và chất lượng tối ưu trong từng mũi tiêm.