Rối loạn lo âu xã hội là gì? Triệu chứng và nguyên nhân gây bệnh

Trong nhiều tình huống đời sống, cảm giác hồi hộp hay ngại ngùng khi tiếp xúc với người khác là điều bình thường. Tuy nhiên, khi nỗi lo này trở nên quá mức, lặp đi lặp lại và ảnh hưởng lớn đến công việc cũng như các mối quan hệ, đó có thể là dấu hiệu của rối loạn lo âu xã hội. Bài viết sẽ làm rõ triệu chứng và nguyên nhân gây nên tình trạng này.

Rối loạn lo âu xã hội là gì?

Rối loạn lo âu xã hội (Social Anxiety Disorder - SAD), còn gọi là ám ảnh sợ xã hội, là một dạng rối loạn tâm thần đặc trưng bởi nỗi sợ hãi dai dẳng và mãnh liệt khi phải đối diện hoặc bị người khác quan sát, đánh giá. Người mắc hội chứng này thường lo lắng quá mức về việc bị phê phán, bẽ mặt hoặc xấu hổ trong các tình huống xã hội.

Sự lo âu kéo dài khiến người bệnh có xu hướng né tránh, dần thu hẹp các hoạt động thường ngày và giảm chất lượng cuộc sống. Tình trạng này nếu không được can thiệp có thể dẫn đến suy giảm chức năng xã hội, học tập và nghề nghiệp.

Rối loạn lo âu xã hội là một tình trạng mạn tính, nhưng có thể được kiểm soát hiệu quả bằng các biện pháp điều trị như liệu pháp tâm lý (đặc biệt là liệu pháp nhận thức - hành vi) và thuốc hỗ trợ. Điều trị sớm giúp cải thiện sự tự tin và khả năng tương tác xã hội.

Người mắc chứng này có thể cảm thấy sợ hãi hoặc lo lắng trong nhiều hoàn cảnh, chẳng hạn:

• Làm quen hoặc gặp gỡ người mới.
• Trình bày hoặc biểu diễn trước đám đông.
• Trò chuyện qua điện thoại.
• Sử dụng dịch vụ công cộng.
• Đưa ra những yêu cầu hoặc cần nhờ sự giúp đỡ.
• Hẹn hò.
• Trả lời câu hỏi khi có nhiều người theo dõi.
• Ăn uống nơi công cộng.
• Tham dự phỏng vấn hoặc buổi đánh giá.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), rối loạn lo âu, trong đó có rối loạn lo âu xã hội, là một trong những nhóm rối loạn tâm thần phổ biến nhất toàn cầu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và khả năng hòa nhập xã hội của người bệnh.

Triệu chứng của rối loạn lo âu xã hội

Rối loạn lo âu xã hội hiện khác nhau ở từng người, nhưng thường bao gồm cả triệu chứng thực thể và tâm lý.

Triệu chứng thực thể:

• Tim đập nhanh, hồi hộp, có thể kèm loạn nhịp.
• Căng cơ, run rẩy.
• Chóng mặt, hoa mắt.
• Đỏ mặt, vã mồ hôi.
• Buồn nôn, nôn ói, rối loạn tiêu hóa (khó tiêu, tiêu chảy).

Triệu chứng tâm lý - hành vi:

• Lo lắng quá mức khi chuẩn bị tham gia sự kiện xã hội, có thể kéo dài nhiều ngày hoặc nhiều tuần trước đó.
• Sợ hãi bị người khác phán xét, chê cười hoặc làm mất mặt.
• Thường xuyên cảm thấy xấu hổ, tự ti và bộc lộ qua đỏ mặt, run tay hoặc đổ mồ hôi khi giao tiếp.

Nguyên nhân gây rối loạn lo âu xã hội

Tương tự nhiều rối loạn tâm thần khác, rối loạn lo âu xã hội không bắt nguồn từ một nguyên nhân duy nhất mà thường do sự kết hợp giữa yếu tố sinh học, tâm lý và môi trường. Các nghiên cứu hiện nay ghi nhận một số yếu tố quan trọng sau:

Yếu tố di truyền: Rối loạn lo âu xã hội có xu hướng xuất hiện nhiều hơn ở những người có thành viên gia đình từng mắc các rối loạn lo âu. Điều này cho thấy vai trò của gen trong sự phát triển bệnh, mặc dù mức độ ảnh hưởng của di truyền so với hành vi học được từ môi trường vẫn chưa được xác định rõ ràng.

Cấu trúc và hoạt động của não bộ: Amygdala - vùng hạch hạnh nhân trong não - giữ vai trò trung tâm trong việc xử lý cảm xúc sợ hãi và phản ứng đối với mối đe dọa. Nghiên cứu cho thấy, những người có amygdala hoạt động quá mức thường dễ phản ứng quá mạnh trước các tình huống xã hội, từ đó làm gia tăng lo lắng, né tránh và cảm giác bị đe dọa.

Yếu tố môi trường - hành vi học được: Trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ, như từng bị chế giễu, xấu hổ hoặc bị phê phán công khai, có thể để lại dấu ấn tâm lý và trở thành “mẫu hình” lo âu trong các tình huống xã hội sau này. Ngoài ra, việc quan sát hoặc học hỏi từ cha mẹ, người thân có tính cách lo âu cũng có thể góp phần hình thành rối loạn.

Rối loạn lo âu xã hội không chỉ đơn thuần là sự nhút nhát mà là một tình trạng tâm lý cần được quan tâm đúng mức. Việc sớm nhận biết triệu chứng, hiểu rõ nguyên nhân và tìm đến sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý - tâm thần sẽ giúp người bệnh cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống. Với phương pháp điều trị phù hợp và sự đồng hành của gia đình, bạn bè, người mắc rối loạn lo âu xã hội hoàn toàn có thể vượt qua nỗi sợ hãi và xây dựng cuộc sống tự tin, cân bằng hơn.

Đôi khi nỗi lo về sức khỏe khiến bạn càng ngại ngần hơn khi phải giao tiếp hay xuất hiện nơi đông người. Việc chủ động tiêm chủng giúp bạn xóa bớt gánh nặng ấy - bởi cơ thể đã được bảo vệ, tâm trí cũng có thêm khoảng không để tự tin và thoải mái hơn trong các mối quan hệ xã hội. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đồng hành cùng bạn với vắc xin chính hãng, bảo quản chuẩn GSP và đội ngũ y tế tận tâm, mang đến sự an toàn và an tâm trong từng mũi tiêm. Gọi ngay 1800 6928 (miễn phí) để được hỗ trợ và đặt lịch.