Phòng tránh sinh non ở bà bầu: Bí quyết cho thai kỳ khỏe mạnh

Sinh non là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của thai kỳ, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ sơ sinh cả trước mắt lẫn lâu dài. Tuy nhiên, mẹ bầu hoàn toàn có thể giảm đáng kể nguy cơ này nếu nhận diện sớm các dấu hiệu bất thường, hiểu rõ yếu tố nguy cơ và xây dựng lối sống khoa học. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin cần thiết về cách phòng tránh sinh non ở bà bầu, giúp mẹ tự tin đồng hành cùng thai kỳ một cách an toàn và khỏe mạnh.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ sinh non

Việc nắm rõ nguyên nhân giúp bà bầu có biện pháp phòng tránh chủ động và hiệu quả:

Bệnh lý của mẹ

Các tình trạng sức khỏe không được kiểm soát hoặc tiền sử sản khoa phức tạp:

• Cao huyết áp và tiểu đường: Các bệnh lý mạn tính hoặc thai kỳ này (như tiền sản giật, tiểu đường thai kỳ) gây stress cho thai nhi và nhau thai, dẫn đến thiếu máu cục bộ, kích hoạt chuyển dạ sớm để bảo vệ mẹ.
• Nhiễm trùng: Viêm nhiễm phụ khoa, nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc thậm chí là viêm nha chu đều có thể kích hoạt giải phóng các chất trung gian gây viêm như Prostaglandin, dẫn đến co bóp tử cung.
• Tử cung bất thường: Cổ tử cung ngắn (dưới 25 mm ở quý 2), hở eo tử cung hoặc tiền sử phẫu thuật tử cung làm giảm khả năng giữ thai do sức chịu đựng cơ học kém.

Bất thường thai - nhau - ối

Các vấn đề liên quan trực tiếp đến môi trường nuôi dưỡng thai nhi:

• Đa thai: Việc mang song thai, tam thai... gây căng giãn tử cung quá mức do thể tích lớn, dễ kích thích chuyển dạ sớm theo cơ chế phản xạ.
• Đa ối: Lượng nước ối quá nhiều tạo áp lực lớn lên thành tử cung, tương tự như đa thai.
• Nhau tiền đạo hoặc vỡ ối sớm: Bất thường nhau thai và sự cố màng ối làm tăng nguy cơ sinh non cấp tính, thường kèm theo nguy cơ nhiễm trùng ối.

Thói quen xấu

Các yếu tố lối sống tiêu cực ảnh hưởng trực tiếp đến thai kỳ:

• Hút thuốc lá, uống rượu bia: Các chất độc hại làm giảm lưu lượng máu đến nhau thai, gây suy yếu thai nhi và kích thích tử cung co bóp do stress.
• Lao động quá sức: Công việc nặng nhọc, đứng hoặc đi lại quá lâu làm tăng áp lực lên vùng chậu và cơ thể, gây căng thẳng vật lý.

Yếu tố tâm lý và môi trường

• Căng thẳng (Stress): Tâm lý kéo dài làm tăng hormone cortisol, ảnh hưởng tiêu cực đến cân bằng nội tiết thai kỳ và có thể gây co thắt.
• Khoảng cách mang thai quá ngắn: Dưới 18 tháng giữa hai lần sinh nở khiến tử cung chưa phục hồi hoàn toàn.
• Ô nhiễm môi trường: Tiếp xúc với khói bụi, hóa chất độc hại cũng là yếu tố tăng nguy cơ.

Biện pháp phòng tránh sinh non ở bà bầu

Bà bầu có thể phòng tránh sinh non bằng cách duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ, khám thai định kỳ, tránh căng thẳng và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.

Khám thai định kỳ và can thiệp sớm

Khám thai định kỳ là biện pháp bắt buộc để phát hiện sớm bất thường ở mẹ và thai, từ đó can thiệp kịp thời để giảm nguy cơ sinh non.

Tầm soát nguy cơ cổ tử cung: Vào tam cá nguyệt, nếu phát hiện cổ tử cung ngắn, mẹ bầu có thể được chỉ định dùng thuốc progesterone hoặc khâu vòng cổ tử cung để củng cố khả năng giữ thai.

Chế độ dinh dưỡng đầy đủ và bổ sung khoa học

• Ăn uống đa dạng: Chế độ ăn phải cân bằng, giàu protein, chất xơ và vitamin.
• Bổ sung vi chất thiết yếu: Mẹ cần bổ sung acid folic, sắt, canxi và các vitamin cần thiết khác đúng chỉ định.
• Giữ nước: Uống đủ nước (2 - 2,5 lít mỗi ngày) để tránh mất nước, vì mất nước có thể gây ra các cơn co tử cung nhẹ.

Điều trị bệnh lý nền và ổn định sức khỏe

Điều trị bệnh lý nền giúp kiểm soát tốt các yếu tố gây viêm và mất cân bằng nội tiết, ổn định môi trường nuôi dưỡng thai nhi.

• Kiểm soát bệnh mạn tính: Phải kiểm soát chặt chẽ cao huyết áp và tiểu đường trước và trong suốt thai kỳ.
• Chống nhiễm trùng: Cần điều trị triệt để mọi ổ nhiễm trùng (viêm nhiễm phụ khoa, nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm nha chu) vì đây là tác nhân gây chuyển dạ sớm.

Nghỉ ngơi hợp lý và quản lý tâm lý

Nghỉ ngơi hợp lý giúp cơ thể được phục hồi, giảm gánh nặng lên tử cung, từ đó giảm co thắt và cải thiện sức khỏe tổng thể.

• Hạn chế lao động nặng: Tránh mang vác vật nặng, đứng hoặc đi lại quá lâu.
• Giữ tinh thần thoải mái: Tránh căng thẳng (stress) kéo dài. Ngủ đủ giấc (8 - 10 giờ mỗi đêm) giúp cân bằng hormone.

Tránh chất kích thích và môi trường độc hại

• Tuyệt đối không hút thuốc lá, uống rượu bia và các chất kích thích khác.
• Tránh tiếp xúc với hóa chất mạnh, môi trường ô nhiễm.

Dấu hiệu cảnh báo sinh non cần lưu ý

Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào dưới đây, mẹ bầu cần liên hệ ngay lập tức với cơ sở y tế hoặc đến bệnh viện để được kiểm tra khẩn cấp:

• Ra máu âm đạo bất thường: Bất kỳ hiện tượng chảy máu nào (dù ít hay nhiều) đều là dấu hiệu nguy hiểm, cần được kiểm tra ngay lập tức.
• Đau bụng dưới, đau lưng liên tục: Cảm giác đau âm ỉ hoặc quặn thắt kéo dài, không giảm khi nghỉ ngơi. Cơn đau thường lan ra vùng lưng dưới.
• Cơn co tử cung đều đặn: Bụng cứng lại thường xuyên, với tần suất và cường độ tăng dần.
• Ra dịch nhầy hoặc nước ối: Dịch nhầy có thể kèm vệt máu (nút nhầy cổ tử cung) hoặc chảy ra dịch lỏng, trong suốt, không mùi (dấu hiệu vỡ ối).
• Cảm giác áp lực vùng chậu: Cảm giác nặng nề, như có vật gì đang đè xuống hoặc thai nhi đang tụt xuống vùng chậu.

Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào, mẹ bầu cần ngừng mọi hoạt động, nằm nghỉ ngơi và gọi cấp cứu hoặc đến bệnh viện ngay.

Phòng tránh sinh non ở bà bầu​ là một quá trình liên tục đòi hỏi sự chủ động khám thai định kỳ, quản lý các yếu tố nguy cơ như nhiễm trùng và bệnh lý nền, cùng với việc duy trì lối sống lành mạnh và chế độ dinh dưỡng cân bằng. Bằng cách trang bị đầy đủ kiến thức và không chủ quan trước các dấu hiệu cảnh báo, bà bầu có thể tăng tối đa cơ hội mang thai đủ tháng, đảm bảo sự phát triển tốt nhất cho con yêu.