Phân trẻ sơ sinh bình thường có đặc điểm gì? Những lưu ý ba mẹ cần biết

Ngay từ những ngày đầu sau sinh, việc theo dõi phân của trẻ giúp phát hiện sớm các vấn đề về tiêu hóa, dị ứng hoặc nhiễm khuẩn. Tuy nhiên, nhiều cha mẹ lần đầu nuôi con thường lo lắng vì không rõ thế nào là phân trẻ sơ sinh bình thường. Vậy nên hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu phân trẻ sơ sinh bình thường có đặc điểm gì?

Phân trẻ sơ sinh bình thường: Màu sắc, mùi và tần suất ra sao?

Phân trẻ sơ sinh bình thường có thể thay đổi theo từng giai đoạn phát triển và loại sữa bé đang dùng (sữa mẹ hay sữa công thức). Tuy nhiên, vẫn có những đặc điểm nhận biết rõ ràng để đánh giá phân ở mức khỏe mạnh.

Màu sắc của phân trẻ sơ sinh bình thường

Về màu sắc, có thể có các đặc điểm sau:

• Phân su (trong 1 - 2 ngày đầu sau sinh): Phân trẻ sơ sinh bình thường trong giai đoạn này có màu đen hoặc xanh đen, đặc sệt, không mùi. Đây là dấu hiệu gan và ruột của bé bắt đầu hoạt động, thải ra chất cặn bã từ trong bụng mẹ.
• Trẻ bú mẹ: Sau khi đã thải hết phân su, phân thường có màu vàng mù tạt hoặc hơi xanh, lỏng, đôi khi có hạt lợn cợn như hạt mè. Đây là đặc điểm điển hình của phân trẻ sơ sinh bình thường khi bú mẹ.
• Trẻ bú sữa công thức: Phân có màu nâu nhạt, vàng sẫm hoặc nâu lục nhạt, kết cấu đặc hơn một chút so với trẻ bú mẹ, mùi cũng nặng hơn.

Tần suất đi ngoài

Về tần suất:

• Giai đoạn sơ sinh: Trẻ bú mẹ có thể đi ngoài từ 4 - 10 lần/ngày, trong khi trẻ bú sữa công thức thường đi 1 - 2 lần/ngày. Đây là tần suất của phân trẻ sơ sinh bình thường.
• Sau 6 tuần tuổi: Tần suất có thể giảm, thậm chí chỉ 1 lần/ngày hoặc vài ngày một lần ở trẻ bú mẹ hoàn toàn, miễn là phân mềm và bé không khó chịu. Đây vẫn được xem là phân trẻ sơ sinh bình thường.

Mùi phân

Bên cạnh đặc điểm về màu sắc, mùi cũng là yếu tố cần lưu ý: 

• Trẻ bú mẹ: Phân trẻ sơ sinh bình thường thường có mùi chua nhẹ hoặc gần như không mùi, do thành phần sữa mẹ dễ tiêu hóa.
• Trẻ bú sữa công thức: Phân có mùi nặng hơn, do sữa công thức chứa nhiều protein phức tạp hơn.

Phân trẻ sơ sinh thay đổi theo từng giai đoạn phát triển như thế nào?

Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh phát triển nhanh chóng trong những tháng đầu đời, kéo theo sự thay đổi của phân. Hiểu rõ các giai đoạn này giúp cha mẹ nhận biết phân trẻ sơ sinh bình thường và tránh lo lắng không cần thiết.

Tuần đầu tiên sau sinh:

• Phân su xuất hiện ngay trong 1 - 2 ngày đầu, có màu đen hoặc xanh đen, là dấu hiệu hệ tiêu hóa bắt đầu hoạt động.
• Sau đó, phân chuyển dần sang màu khác khi bé bắt đầu bú sữa mẹ hoặc sữa công thức.

Từ tuần thứ hai đến tháng thứ hai:

• Phân trẻ sơ sinh bình thường ổn định về màu sắc và kết cấu, tùy thuộc vào nguồn sữa.
• Trẻ có thể đi ngoài thường xuyên, đặc biệt là sau mỗi cữ bú, điều này hoàn toàn bình thường.

Từ tháng thứ hai trở đi:

• Tần suất đi ngoài có thể giảm, đặc biệt ở trẻ bú mẹ, thậm chí vài ngày mới đi một lần. Miễn là phân mềm, không khô, không có máu, đây vẫn là phân trẻ sơ sinh bình thường.
• Trẻ bú sữa công thức thường duy trì tần suất ổn định hơn, khoảng 1 - 2 lần/ngày.

Dấu hiệu bất thường cha mẹ cần lưu ý khi quan sát phân trẻ sơ sinh

Không phải mọi thay đổi về phân đều là bình thường. Một số dấu hiệu bất thường có thể cảnh báo các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, cần được cha mẹ chú ý:

• Phân có máu: Có thể do dị ứng đạm sữa bò, viêm ruột hoặc tổn thương niêm mạc. Đây không phải là phân trẻ sơ sinh bình thường và cần được kiểm tra ngay.
• Phân trắng hoặc xám nhạt: Là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý gan hoặc tắc đường mật, cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức.
• Phân đen kéo dài (sau 3 ngày): Có thể là dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa, khác với phân su ban đầu.
• Tiêu chảy kéo dài: Phân rất lỏng, đi nhiều lần, kèm sốt hoặc nôn có thể là dấu hiệu nhiễm khuẩn đường ruột.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), việc theo dõi phân trẻ sơ sinh là cách hiệu quả để phát hiện sớm các rối loạn tiêu hóa, đặc biệt trong 6 tháng đầu đời. Nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cha mẹ nên liên hệ bác sĩ nhi khoa để được tư vấn kịp thời.

Làm sao để duy trì phân trẻ sơ sinh ở trạng thái bình thường?

Giữ cho phân trẻ sơ sinh bình thường không chỉ phụ thuộc vào loại sữa mà còn ở cách chăm sóc tổng thể. Dưới đây là những lời khuyên từ chuyên gia để đảm bảo hệ tiêu hóa của bé khỏe mạnh:

Nuôi con bằng sữa mẹ là ưu tiên hàng đầu:

• Sữa mẹ chứa các vi khuẩn có lợi, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm nguy cơ tiêu chảy và táo bón.
• Phân trẻ sơ sinh bình thường ở trẻ bú mẹ thường mềm, dễ đi ngoài và ít mùi khó chịu.

Không đổi sữa liên tục nếu không cần thiết:

• Thay đổi sữa công thức thường xuyên có thể gây rối loạn tiêu hóa, làm thay đổi kết cấu và tần suất phân.
• Nếu cần đổi sữa, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để chọn loại sữa phù hợp với bé.

Vệ sinh bình sữa và dụng cụ cho trẻ đúng cách:

• Bình sữa, núm ti và dụng cụ pha sữa cần được rửa sạch và tiệt trùng để tránh nhiễm khuẩn đường tiêu hóa.
• Sử dụng nước sôi để nguội khi pha sữa và luôn rửa tay sạch trước khi chuẩn bị.

Theo dõi đều đặn các dấu hiệu từ phân:

• Ghi nhận màu sắc, mùi và tần suất của phân trẻ sơ sinh bình thường giúp cha mẹ phát hiện sớm những thay đổi bất thường.
• Một cuốn sổ nhỏ ghi chép hoặc ứng dụng theo dõi sức khỏe trẻ có thể hỗ trợ việc này.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ về vấn đề phân?

Cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay nếu nhận thấy các dấu hiệu sau:

• Trẻ dưới 3 tháng tuổi có phân lẫn máu, phân trắng, hoặc kèm quấy khóc, sốt, bỏ bú.
• Bé bị tiêu chảy kéo dài hơn 3 ngày, phân lỏng bất thường.
• Táo bón kéo dài (trên 5 ngày) hoặc phân quá cứng, gây nứt hậu môn.
• Phân sệt màu xanh lục kéo dài, kèm đầy bụng hoặc khó tiêu.

Quan trọng nhất, đừng tự ý sử dụng men tiêu hóa, thuốc nhuận tràng hoặc đổi sữa khi chưa có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa nhi. Điều này có thể làm tình trạng của bé trở nên nghiêm trọng hơn.

Phân trẻ sơ sinh là “thước đo” quan trọng phản ánh sức khỏe tiêu hóa của bé. Hiểu rõ thế nào là phân trẻ sơ sinh bình thường giúp cha mẹ yên tâm hơn và phát hiện sớm các bất thường. Hãy ưu tiên nuôi con bằng sữa mẹ, vệ sinh đúng cách, theo dõi kỹ lưỡng màu sắc và tần suất phân của bé. Nếu có bất kỳ dấu hiệu đáng lo ngại nào, đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa để đảm bảo bé phát triển khỏe mạnh.