Nứt kẽ hậu môn sau sinh: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách cải thiện hiệu quả

Nứt kẽ hậu môn sau sinh là tình trạng khá phổ biến ở nhiều mẹ bỉm, gây cảm giác đau rát, khó chịu và ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hằng ngày. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc rặn sinh, táo bón hoặc rối loạn nội tiết. Nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách, nứt kẽ hậu môn sau sinh có thể cải thiện nhanh chóng và không để lại biến chứng.

Nứt kẽ hậu môn sau sinh là gì? Vì sao nhiều mẹ dễ mắc phải?

Nứt kẽ hậu môn là tình trạng xuất hiện các vết rách nhỏ ở niêm mạc vùng hậu môn. Những vết rách này có thể gây đau nhói, đặc biệt là khi đi đại tiện, và đôi khi kèm theo chảy máu tươi.

Với phụ nữ sau sinh, nguy cơ bị hậu môn nứt cao hơn do nhiều yếu tố:

• Rặn mạnh khi sinh thường: Trong quá trình chuyển dạ, việc rặn quá mức có thể làm tăng áp lực lên vùng đáy chậu và hậu môn, gây tổn thương lớp niêm mạc.
• Táo bón kéo dài trước và sau sinh: Phân khô và cứng do táo bón dễ làm rách niêm mạc hậu môn khi đi tiêu, đặc biệt là ở giai đoạn sau sinh khi cơ thể còn yếu.
• Chế độ ăn uống và sinh hoạt chưa phù hợp: Việc ăn ít rau xanh, uống ít nước và vận động hạn chế sau sinh có thể làm chậm quá trình tiêu hóa, dẫn đến phân khô, gây áp lực khi đi ngoài.

Nếu không được chăm sóc đúng cách, tình trạng này có thể kéo dài và gây nhiều bất tiện trong sinh hoạt hằng ngày.

Dấu hiệu nhận biết nứt kẽ hậu môn sau sinh

Các biểu hiện thường gặp bao gồm:

• Đau rát ở vùng hậu môn, đặc biệt là trong và sau khi đi đại tiện. Cảm giác đau có thể kéo dài và tăng lên nếu ngồi lâu.
• Chảy máu tươi sau khi đi tiêu, máu thường dính trên giấy vệ sinh hoặc thành bồn cầu. Lượng máu thường không nhiều nhưng khiến nhiều mẹ lo lắng.
• Cảm giác nóng rát hoặc bỏng rát ở hậu môn sau khi vệ sinh xong, đôi khi kéo dài trong vài giờ.
• Có thể nhìn thấy vết rách nhỏ ở hậu môn nếu dùng gương quan sát trong điều kiện đủ ánh sáng.
• Một số trường hợp kèm theo ngứa hoặc căng tức nhẹ vùng hậu môn, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu trong sinh hoạt hằng ngày.

Nứt hậu môn dễ bị nhầm lẫn với trĩ ngoại hoặc rò hậu môn. Tuy nhiên, nứt kẽ hậu môn thường gây đau nhiều hơn và máu chảy ít hơn so với trĩ. Nếu có bất kỳ nghi ngờ nào, nên đi khám để được xác định chính xác tình trạng.

Nứt hậu môn sau sinh có nguy hiểm không? Khi nào cần đi khám?

Tình trạng hậu môn bị nứt sau sinh thường không quá nghiêm trọng nếu được xử lý đúng cách. Phần lớn các vết nứt nhẹ có thể tự lành sau vài ngày đến vài tuần. Tuy nhiên, nếu không chăm sóc đúng cách, tình trạng này có thể trở thành mãn tính và dẫn đến những ảnh hưởng như:

• Đau kéo dài, gây khó chịu, mất ngủ hoặc ảnh hưởng đến khả năng chăm sóc con nhỏ.
• Vết nứt ngày càng sâu hơn, khó lành, có nguy cơ hình thành mô sẹo hoặc vết loét.
• Nguy cơ nhiễm trùng, đặc biệt nếu vệ sinh kém, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
• Một số trường hợp có thể dẫn đến co thắt cơ vòng hậu môn, khiến việc đi tiêu trở nên khó khăn hơn.

Bạn nên đến cơ sở y tế nếu gặp các dấu hiệu như:

• Cơn đau kéo dài quá 6 tuần không thuyên giảm.
• Máu chảy nhiều, đau rát dữ dội.
• Có dịch mủ, sốt nhẹ hoặc sưng nóng vùng hậu môn.

Việc thăm khám giúp loại trừ các nguyên nhân khác và có hướng điều trị phù hợp.

Cách chữa nứt kẽ hậu môn sau sinh an toàn và hiệu quả

Việc xử lý tình trạng này nên kết hợp giữa chăm sóc tại nhà và hỗ trợ y tế khi cần. Dưới đây là những biện pháp thường được khuyến nghị:

Điều chỉnh thói quen sinh hoạt

Để cải thiện tình trạng nứt kẽ hậu môn sau sinh, mẹ nên uống đủ 2 - 2,5 lít nước mỗi ngày, tăng cường chất xơ từ rau xanh, trái cây và ngũ cốc. Nên đi vệ sinh đúng giờ, không rặn mạnh và tránh nhịn lâu. Sau khi đi tiêu, vệ sinh nhẹ nhàng bằng nước ấm thay vì dùng giấy khô để hạn chế tổn thương thêm cho niêm mạc hậu môn.

Ngâm hậu môn với nước ấm

Ngâm hậu môn với nước ấm mỗi ngày từ 1 đến 2 lần, mỗi lần khoảng 10 đến 15 phút, có thể giúp làm dịu cảm giác đau rát, hỗ trợ thư giãn cơ hậu môn và thúc đẩy quá trình lành vết nứt. Nên sử dụng nước ấm vừa phải, không quá nóng, và thực hiện đều đặn để đạt hiệu quả tốt hơn.

Sử dụng thuốc khi cần thiết

Khi cần thiết, mẹ sau sinh có thể sử dụng một số loại thuốc bôi tại chỗ có tác dụng giảm đau, kháng viêm hoặc làm dịu vết nứt ở hậu môn. Ngoài ra, thuốc làm mềm phân cũng có thể được dùng tạm thời để hỗ trợ quá trình đi tiêu dễ dàng hơn. Tuy nhiên, nếu đang cho con bú, tuyệt đối không nên tự ý sử dụng thuốc mà cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn.

Điều trị y tế khi cần

Trong trường hợp nứt hậu môn chuyển sang giai đoạn mãn tính, bác sĩ có thể cân nhắc điều trị nội khoa tích cực hoặc can thiệp ngoại khoa để giảm co thắt và hỗ trợ lành vết nứt.

Lưu ý: Không nên tự ý sử dụng các sản phẩm bôi trơn, xông hậu môn hoặc mẹo dân gian chưa được kiểm chứng, đặc biệt khi đang cho con bú.

Phòng ngừa nứt kẽ hậu môn sau sinh như thế nào?

Để hạn chế nguy cơ bị nứt kẽ hậu môn sau sinh, bạn có thể áp dụng một số biện pháp phòng ngừa từ sớm:

• Ăn uống đầy đủ chất xơ trong thời kỳ mang thai và sau sinh.
• Uống đủ nước, đặc biệt nếu đang cho con bú.
• Tăng cường vận động nhẹ nhàng sau sinh (đi bộ, yoga sau sinh).
• Tạo thói quen đi tiêu đều đặn mỗi ngày vào một khung giờ cố định.
• Hạn chế ngồi lâu hoặc nằm quá nhiều, nên thay đổi tư thế thường xuyên.
• Nếu có biểu hiện táo bón kéo dài, nên trao đổi sớm với nhân viên y tế để được tư vấn.

Nứt kẽ hậu môn sau sinh là tình trạng phổ biến và có thể gây nhiều khó chịu nếu không được chăm sóc đúng cách. Tuy không quá nguy hiểm, nhưng nếu kéo dài có thể ảnh hưởng đến chất lượng sống của người mẹ. Việc phát hiện sớm, kết hợp điều chỉnh lối sống và điều trị phù hợp là chìa khóa để cải thiện tình trạng này.

Ngoài việc chăm sóc hậu sản, bạn đừng quên lịch tiêm phòng định kỳ để bảo vệ cả mẹ và bé. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp đa dạng các loại vắc xin với cơ sở vật chất hiện đại, dịch vụ thân thiện, giúp bạn yên tâm hơn trong hành trình chăm sóc con yêu.