Những nguyên nhân và cách xử lý khi trẻ bị đau tai

Khi trẻ nhỏ bỗng dưng cáu gắt, quấy khóc không rõ lý do và liên tục đưa tay lên tai, nhiều ba mẹ không khỏi lo lắng: Phải chăng con đang bị đau tai? Tình trạng đau tai không chỉ khiến trẻ khó chịu, mất ngủ mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, cần được phát hiện và xử lý đúng cách. Bài viết này sẽ giúp ba mẹ nhận diện những nguyên nhân thường gặp và đưa ra cách xử lý khi trẻ bị đau tai an toàn, phù hợp.

Nguyên nhân khiến trẻ bị đau tai

Đau tai ở trẻ em là tình trạng khá thường gặp và có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc nhận diện đúng nguyên nhân đóng vai trò quan trọng để lựa chọn cách xử lý khi trẻ bị đau tai an toàn và hiệu quả. Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp.

Viêm tai ngoài

Viêm tai ngoài là tình trạng viêm nhiễm tại ống tai ngoài, thường xảy ra khi tai bị ẩm ướt kéo dài (ví dụ do nước đọng sau khi bơi lội), do vi khuẩn hoặc nấm phát triển. Ngoài ra, thói quen ngoáy tai không đúng cách hoặc tiếp xúc với môi trường bụi bẩn cũng có thể dẫn tới viêm tai ngoài. Trẻ bị viêm tai ngoài thường kêu đau tai, cảm thấy ngứa hoặc khó chịu ở tai.

Viêm tai giữa

Viêm tai giữa là nguyên nhân phổ biến gây đau tai, đặc biệt ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Tình trạng này thường xảy ra sau các đợt viêm mũi họng, cảm cúm. Trẻ không chỉ kêu đau tai mà còn có thể sốt, chảy nước mũi, nghẹt mũi và quấy khóc. Nếu không được điều trị đúng cách, viêm tai giữa có nguy cơ dẫn đến thủng màng nhĩ hoặc viêm mạn tính.

Dị vật trong tai

Trẻ nhỏ hiếu động dễ vô tình đưa dị vật như hạt nhựa, côn trùng, bông gòn vào tai khi chơi đùa. Dị vật này có thể gây đau nhói, ù tai hoặc thậm chí làm giảm thính lực tạm thời. Khi dị vật là côn trùng, trẻ còn có thể than phiền về cảm giác cử động lạ trong tai.

Nút ráy tai

Ráy tai tích tụ lâu ngày có thể tạo thành nút bịt kín ống tai, gây chèn ép và dẫn tới cảm giác đau, căng tức hoặc giảm khả năng nghe. Trẻ có thể khó chịu, liên tục đưa tay lên tai.

Tắc vòi nhĩ do viêm mũi xoang

Khi bị viêm mũi xoang, dịch nhầy từ mũi có thể làm tắc vòi nhĩ, gây rối loạn áp lực trong tai giữa. Tình trạng này khiến trẻ bị đau tai, cảm giác ù tai hoặc nghe kém tạm thời.

Nhọt ống tai ngoài, viêm tai giữa vỡ mủ

Nhọt ở ống tai ngoài hoặc trường hợp viêm tai giữa nặng dẫn tới vỡ mủ cũng gây đau tai dữ dội. Trẻ thường kêu đau tai nhiều ngày trước khi xuất hiện dịch mủ hoặc máu chảy ra ngoài, và có thể thấy dễ chịu hơn khi dịch đã thoát ra. Tuy nhiên, đây là dấu hiệu cần được bác sĩ thăm khám và xử trí kịp thời để tránh biến chứng.

Những cách xử lý khi trẻ bị đau tai ba mẹ cần biết

Khi trẻ than đau tai, nguyên nhân có thể bắt nguồn từ nhiều tình trạng khác nhau như viêm tai giữa, viêm tai ngoài, dị vật trong tai hoặc tắc vòi nhĩ. Việc xác định đúng nguyên nhân là yếu tố then chốt để lựa chọn cách xử lý khi trẻ bị đau tai phù hợp, giúp trẻ nhanh chóng cảm thấy dễ chịu và ngăn ngừa biến chứng.

Theo dõi triệu chứng ban đầu

Trước hết, phụ huynh cần quan sát kỹ các biểu hiện kèm theo cơn đau tai của trẻ để phán đoán nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng. Một số dấu hiệu cảnh báo cần quan tâm gồm:

• Trẻ quấy khóc, khó chịu bất thường;
• Đưa tay dụi hoặc kéo tai;
• Tai chảy dịch (dịch trong, mủ hoặc có mùi hôi);
• Sốt cao, biếng ăn, ngủ kém;
• Có dấu hiệu nghe kém hoặc không phản ứng khi gọi.

Nhận diện các triệu chứng này sẽ giúp ba mẹ quyết định cách xử lý khi trẻ bị đau tai hợp lý ngay từ đầu, tránh tự ý dùng thuốc hoặc can thiệp sai cách.

Kiểm tra và chăm sóc tại chỗ

Ba mẹ có thể nhẹ nhàng kiểm tra bên ngoài tai của trẻ, chú ý xem có sưng, đỏ, hoặc dịch chảy không. Nếu phát hiện dịch bất thường hoặc nghi ngờ viêm, không nên cố gắng làm sạch sâu mà cần đưa trẻ đi khám. Trong trường hợp không có dấu hiệu nghiêm trọng, ba mẹ có thể áp dụng một số cách xử lý khi trẻ bị đau tai tại nhà như:

• Chườm ấm quanh vùng tai (không chườm trực tiếp lên tai) để làm dịu cơn đau;
• Giữ tư thế nằm đầu cao giúp giảm áp lực trong tai;
• Sử dụng thuốc giảm đau hạ sốt như paracetamol hoặc ibuprofen (theo đúng liều lượng và hướng dẫn của nhân viên y tế).

Điều trị nguyên nhân bệnh lý

Nếu nguyên nhân đau tai xuất phát từ viêm mũi họng, cảm cúm hay viêm tai giữa, cần phối hợp điều trị toàn diện theo chỉ định y tế. Một số biện pháp hỗ trợ gồm:

• Làm sạch mũi với nước muối sinh lý để hạn chế tình trạng viêm lan sang tai giữa;
• Dùng thuốc kháng sinh nếu bác sĩ chẩn đoán có nhiễm khuẩn.

Trường hợp dị vật trong tai, tuyệt đối không tự ý lấy ra mà nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được xử lý an toàn.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám ngay?

Hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ sớm nếu:

• Trẻ sốt cao liên tục trên 38,5°C;
• Đau tai kéo dài hơn 48 giờ không cải thiện;
• Có dịch mủ hoặc máu chảy từ tai;
• Trẻ có biểu hiện nghe kém rõ rệt hoặc mất thính giác;
• Trẻ dưới 6 tháng tuổi bị đau tai, vì đây là đối tượng có hệ miễn dịch yếu, nguy cơ diễn tiến nặng cao.

Cách phòng ngừa đau tai cho trẻ

Ngoài việc tìm hiểu cách xử lý khi trẻ bị đau tai, ba mẹ cũng cần chú trọng đến các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe tai cho con, hạn chế tối đa nguy cơ đau tai và các bệnh lý liên quan. Một số cách phòng ngừa hiệu quả mà ba mẹ có thể áp dụng bao gồm:

• Giữ vệ sinh tai đúng cách: Hạn chế ngoáy tai sâu cho trẻ. Chỉ nên làm sạch nhẹ nhàng vùng tai ngoài bằng khăn mềm, tránh làm tổn thương ống tai hoặc đẩy ráy tai vào sâu hơn.
• Tiêm chủng đầy đủ: Đảm bảo trẻ được tiêm đầy đủ các loại vắc xin phòng cúm, phế cầu khuẩn và các tác nhân gây viêm đường hô hấp trên - những yếu tố làm tăng nguy cơ viêm tai giữa ở trẻ.
• Bảo vệ trẻ khỏi khói thuốc và ô nhiễm: Tránh để trẻ hít phải khói thuốc lá và hạn chế cho trẻ tiếp xúc với môi trường bụi bẩn, ô nhiễm để giảm nguy cơ viêm nhiễm đường hô hấp và tai.
• Giữ ấm cho trẻ khi trời lạnh: Đặc biệt trong mùa đông hoặc thời tiết chuyển mùa, ba mẹ cần chú ý giữ ấm vùng tai, cổ và mũi cho trẻ để phòng ngừa cảm lạnh và các bệnh lý tai mũi họng liên quan.

Đau tai ở trẻ có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc nhận biết sớm dấu hiệu và lựa chọn cách xử lý khi trẻ bị đau tai phù hợp sẽ giúp hạn chế biến chứng và bảo vệ sức khỏe thính giác cho trẻ. Bên cạnh đó, ba mẹ đừng quên thực hiện các biện pháp phòng ngừa, giữ vệ sinh tai mũi họng cho con và đưa trẻ đi khám kịp thời khi có biểu hiện bất thường. Sự quan tâm đúng cách của ba mẹ chính là chìa khóa giúp con luôn khỏe mạnh và phát triển tốt.

Đau tai ở trẻ thường liên quan đến viêm tai giữa hoặc nhiễm khuẩn đường hô hấp, dễ gây khó chịu và ảnh hưởng thính lực nếu không được phòng ngừa. Tiêm vắc xin phế cầu, cúm và các loại vắc xin thiết yếu khác giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, bảo vệ sức khỏe tai mũi họng cho trẻ. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp vắc xin chính hãng, tiêm an toàn với đội ngũ y tế tận tâm. Liên hệ tổng đài miễn phí 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm sớm cho bé.