Nguyên nhân của bệnh loãng xương và cách phòng ngừa

Nguyên nhân của căn bệnh loãng xương xuất phát từ nhiều khía cạnh như tuổi tác, thói quen ăn uống và sinh hoạt. Bài viết sẽ phân tích chi tiết các yếu tố gây bệnh để bạn nhận biết và phòng ngừa hiệu quả.

Nguyên nhân của bệnh loãng xương

Loãng xương là tình trạng mật độ và chất lượng xương suy giảm, khiến xương trở nên giòn và dễ gãy. Bệnh xảy ra khi quá trình hủy xương diễn ra nhanh hơn quá trình tạo xương mới. Nhiều yếu tố có thể làm mất cân bằng này, bao gồm tuổi tác, hormone, dinh dưỡng, thói quen sống và bệnh lý nền.

Nguyên nhân nguyên phát

Các nguyên nhân phổ biến từ chính cơ thể và lối sống lâu dài bao gồm:

• Tuổi tác: Sau tuổi 30, quá trình tạo xương bắt đầu chậm lại. Người cao tuổi có tốc độ mất xương nhanh hơn và khả năng tái tạo xương giảm dần theo thời gian.
• Giới tính và nội tiết: Phụ nữ có nguy cơ loãng xương cao hơn nam giới do cấu trúc xương nhỏ và sự suy giảm estrogen sau mãn kinh. Hormone estrogen có vai trò quan trọng trong việc duy trì mật độ xương.
• Dinh dưỡng kém: Chế độ ăn thiếu canxi, vitamin D, protein và các vi chất thiết yếu sẽ làm giảm khả năng hình thành và duy trì xương chắc khỏe.
• Thiếu vận động: Việc ít vận động làm giảm sự kích thích tạo xương. Người thường xuyên ngồi lâu, ít tiếp xúc ánh nắng và không tập luyện chịu lực có nguy cơ mất xương cao hơn.
• Thói quen xấu: Hút thuốc lá, uống rượu thường xuyên, tiêu thụ quá mức caffeine hoặc nước ngọt có gas ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình chuyển hóa và hấp thu canxi.
• Cân nặng thấp: Người nhẹ cân hoặc có vóc dáng nhỏ thường có khối lượng xương ít hơn, dễ bị loãng xương hơn khi về già.
• Yếu tố di truyền: Người có cha mẹ hoặc người thân từng bị gãy xương do chấn thương nhẹ có nguy cơ mắc loãng xương cao hơn.

Nguyên nhân thứ phát

Ngoài các yếu tố nguyên phát, nhiều bệnh lý nền và tác dụng phụ của thuốc cũng làm tăng nguy cơ loãng xương, bao gồm:

• Bệnh lý nội tiết: Cường giáp, cường cận giáp, đái tháo đường, hội chứng Cushing, suy sinh dục.
• Bệnh tiêu hóa: Viêm ruột mạn tính, bệnh celiac, rối loạn hấp thu, sau phẫu thuật cắt dạ dày hoặc ruột.
• Bệnh mạn tính: Suy thận, bệnh gan, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống.
• Thiếu hormone sinh dục: Nam giới thiếu testosterone, phụ nữ thiếu estrogen.
• Tác dụng phụ của thuốc: Corticoid, thuốc chống động kinh, thuốc điều trị ung thư, thuốc lợi tiểu quai, thuốc chống trầm cảm, thuốc kháng đông heparin dùng lâu dài.

Loãng xương là hệ quả của nhiều yếu tố tích lũy theo thời gian. Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp mỗi người chủ động phòng ngừa thông qua thay đổi chế độ dinh dưỡng, tăng cường vận động, kiểm soát bệnh nền và tránh các yếu tố nguy cơ.

Yếu tố nguy cơ loãng xương

Không phải ai cũng có nguy cơ loãng xương giống nhau. Một số người dễ bị ảnh hưởng hơn do những yếu tố liên quan đến cơ thể, lối sống hoặc môi trường sống. Việc nhận diện các yếu tố này giúp bạn phòng ngừa sớm và kiểm soát sức khỏe tốt hơn.

Các yếu tố nguy cơ thường gặp:

• Tuổi tác: Người trên 50 tuổi thường bắt đầu suy giảm mật độ xương. Đây là nhóm có nguy cơ cao nhất.
• Giới tính: Nữ giới dễ bị loãng xương hơn nam giới, đặc biệt sau giai đoạn mãn kinh.
• Thể trạng: Người có vóc dáng nhỏ, cân nặng thấp thường có ít khối xương hơn, dễ mất xương nhanh.
• Di truyền: Gia đình từng có người loãng xương hoặc gãy xương do chấn thương nhẹ, nguy cơ của bạn sẽ tăng cao.
• Lối sống: Hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia và ít vận động thể chất đều làm suy giảm sức khỏe xương.
• Chế độ ăn: Ăn uống thiếu chất, đặc biệt là canxi và protein, khiến xương không đủ dưỡng chất cần thiết để duy trì độ chắc khỏe.

Dấu hiệu cho thấy bạn thuộc nhóm nguy cơ:

• Giảm chiều cao theo thời gian.
• Có cảm giác đau lưng hoặc dễ bị đau nhức xương khớp.
• Từng bị gãy xương khi va chạm nhẹ.

Những yếu tố nguy cơ loãng xương có thể đến từ bẩm sinh hoặc do thói quen sinh hoạt. Bạn không thể thay đổi yếu tố như tuổi tác hay giới tính, nhưng hoàn toàn có thể tác động đến chế độ ăn uống, lối sống và thói quen vận động. Chủ động nhận biết và điều chỉnh sẽ giúp bạn giảm đáng kể nguy cơ loãng xương trong tương lai.

Dinh dưỡng và lối sống

Chế độ ăn và sinh hoạt ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe xương. Khi thiếu chất hoặc có thói quen xấu, xương dễ suy yếu.

Một số nguyên nhân loãng xương từ dinh dưỡng và thói quen sống:

• Ăn ít thực phẩm giàu canxi, protein.
• Uống nhiều nước ngọt có gas, cà phê.
• Hút thuốc lá và uống rượu thường xuyên.
• Lười vận động, ít tiếp xúc ánh nắng mặt trời.

Thay đổi thói quen giúp xương chắc khỏe hơn:

• Ăn uống đủ chất, đặc biệt chú trọng canxi và protein.
• Tập thể dục đều đặn như đi bộ, yoga, bơi.
• Duy trì cân nặng hợp lý.
• Nghỉ ngơi điều độ và hạn chế chất kích thích.

Dinh dưỡng và lối sống đóng vai trò quyết định trong việc giữ cho xương chắc khỏe. Khi bạn duy trì chế độ ăn đầy đủ và xây dựng thói quen vận động hợp lý, xương sẽ được bảo vệ lâu dài. Ngược lại, ăn uống thiếu chất và sinh hoạt thiếu khoa học có thể trở thành nguyên nhân thúc đẩy loãng xương xuất hiện sớm hơn. Chủ động thay đổi từ hôm nay chính là cách phòng ngừa hiệu quả cho tương lai.

Ảnh hưởng của tuổi tác và nội tiết đến loãng xương

Tuổi tác ảnh hưởng mạnh đến mật độ xương. Khi già đi, khả năng tạo xương giảm, trong khi hủy xương tăng.

Ở nữ giới, thời kỳ mãn kinh gây thay đổi nội tiết tố nữ. Điều này làm xương mất chất khoáng nhanh hơn. Nam giới cũng bị giảm mật độ xương khi lớn tuổi, nhưng quá trình diễn ra chậm hơn.

Các biểu hiện dễ nhận thấy:

• Giảm chiều cao theo thời gian.
• Lưng còng nhẹ.
• Xương gãy dễ dàng khi va chạm nhẹ.

Nhận biết sớm sự thay đổi theo tuổi giúp chủ động bảo vệ hệ xương và giảm nguy cơ loãng xương nghiêm trọng.

Thói quen sinh hoạt làm tăng nguy cơ loãng xương

Xã hội phát triển kéo theo nhiều thói quen bất lợi cho xương. Ngồi lâu, ít vận động và ăn uống thiếu chất làm gia tăng tình trạng loãng xương.

Một số tác động từ lối sống hiện đại:

• Ngồi làm việc nhiều giờ liên tục.
• Ăn đồ ăn nhanh thay cho bữa ăn cân đối.
• Sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều, ít ra ngoài.

Để cải thiện, bạn nên:

• Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày cho vận động.
• Ăn uống khoa học, tránh thực phẩm chế biến sẵn.
• Nghỉ ngơi và giữ tinh thần thoải mái.

Thói quen sinh hoạt hiện đại tuy mang lại sự tiện lợi nhưng lại âm thầm làm suy yếu hệ xương. Những thay đổi nhỏ như tăng cường vận động, duy trì chế độ ăn uống cân bằng và hạn chế lối sống ít vận động sẽ tạo ra sự khác biệt lớn trong việc bảo vệ xương cũng như sức đề kháng cho cơ thể. Chủ động điều chỉnh từ hôm nay giúp bạn giảm đáng kể nguy cơ loãng xương và giữ gìn sức khỏe lâu dài.

Nguyên nhân của bệnh loãng xương xuất phát từ nhiều khía cạnh như tuổi tác, dinh dưỡng, nội tiết và lối sống. Nhận biết sớm giúp bạn điều chỉnh chế độ ăn, tập luyện và thói quen hằng ngày. Việc chủ động phòng ngừa sẽ giảm đáng kể nguy cơ loãng xương và giúp bạn duy trì hệ xương chắc khỏe bền lâu.