Nguyên nhân chỉ số hồng cầu thấp khi mang thai và cách cải thiện

Trong thai kỳ, cơ thể mẹ bầu trải qua nhiều thay đổi sinh lý để nuôi dưỡng thai nhi. Một trong những vấn đề thường gặp là chỉ số hồng cầu thấp khi mang thai, khiến mẹ mệt mỏi, chóng mặt và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Việc nhận biết sớm và điều chỉnh chế độ ăn uống, lối sống là rất quan trọng.

Chỉ số hồng cầu thấp khi mang thai là gì?

Chỉ số hồng cầu thấp khi mang thai là tình trạng số lượng hồng cầu trong máu của mẹ bầu giảm xuống thấp hơn mức bình thường. Hồng cầu có nhiệm vụ vận chuyển oxy và dưỡng chất đến các cơ quan, đồng thời đảm bảo thai nhi nhận đủ oxy để phát triển. Khi chỉ số này giảm, cơ thể mẹ sẽ khó đáp ứng nhu cầu oxy tăng cao trong thai kỳ, dẫn đến nhiều triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi nếu không được xử lý kịp thời.

Ở phụ nữ mang thai, số lượng hồng cầu bình thường sẽ dao động tùy theo từng giai đoạn, nhưng nếu kết quả xét nghiệm cho thấy chỉ số hồng cầu dưới mức chuẩn, bác sĩ có thể chẩn đoán mẹ đang gặp tình trạng thiếu máu do hồng cầu thấp. Điều đáng lưu ý là thai kỳ làm tăng thể tích máu, dẫn đến hiện tượng máu bị pha loãng sinh lý, khiến chỉ số hồng cầu dễ có xu hướng giảm. Vì vậy, việc theo dõi định kỳ trong suốt thai kỳ là rất quan trọng để phát hiện sớm và có biện pháp cải thiện phù hợp.

Nguyên nhân khiến chỉ số hồng cầu thấp khi mang thai

Trong thai kỳ, chỉ số hồng cầu thấp khi mang thai có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, chủ yếu liên quan đến sự thay đổi sinh lý và nhu cầu dinh dưỡng tăng cao của cơ thể mẹ bầu. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

Thiếu sắt

Thiếu sắt là nguyên nhân hàng đầu. Cơ thể mẹ cần nhiều sắt hơn để tạo hồng cầu và hỗ trợ sự phát triển của thai nhi. Nếu chế độ ăn thiếu sắt hoặc mẹ khó hấp thu sắt, hồng cầu sẽ giảm nhanh chóng.

Thiếu acid folic

Acid folic giúp tủy xương tạo mới hồng cầu. Khi mẹ bầu không bổ sung đủ folate, cơ thể dễ rơi vào tình trạng thiếu máu hồng cầu to, làm giảm chỉ số hồng cầu.

Thiếu vitamin B12

Vitamin B12 là dưỡng chất quan trọng cho quá trình hình thành hồng cầu. Chế độ ăn nghèo đạm động vật hoặc rối loạn hấp thu có thể khiến mẹ thiếu B12 và làm hồng cầu giảm.

Máu bị pha loãng sinh lý

Trong thai kỳ, thể tích huyết tương tăng nhanh hơn tốc độ tăng số lượng hồng cầu, khiến máu bị loãng. Đây là nguyên nhân sinh lý thường gặp, làm chỉ số hồng cầu giảm nhẹ nhưng không quá nguy hiểm.

Mất máu

Chảy máu chân răng, chảy máu cam, xuất huyết tiêu hóa hoặc các vấn đề sản khoa có thể làm giảm lượng hồng cầu trong máu.

Bệnh lý mạn tính

Một số bệnh như suy thận, viêm mạn tính, bệnh tự miễn hoặc rối loạn tủy xương có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất hồng cầu, dẫn đến mức hồng cầu thấp.

Di truyền hoặc bệnh huyết học

Thalassemia và các rối loạn tạo máu khác có thể khiến mẹ bầu luôn có mức hồng cầu thấp, ngay cả trước khi mang thai.

Nhận biết đúng nguyên nhân giúp mẹ bầu có hướng điều chỉnh kịp thời, đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé trong suốt thai kỳ.

Dấu hiệu nhận biết mẹ bầu bị chỉ số hồng cầu thấp

Khi chỉ số hồng cầu thấp khi mang thai, cơ thể mẹ bầu thường xuất hiện nhiều biểu hiện đặc trưng do thiếu oxy mô và thiếu máu. Những dấu hiệu này có thể nhẹ hoặc rõ rệt tùy vào mức độ giảm hồng cầu:

• Mệt mỏi, uể oải: Cảm giác kiệt sức dù nghỉ ngơi đầy đủ là triệu chứng phổ biến nhất.
• Chóng mặt, choáng váng: Do não không được cung cấp đủ oxy.
• Khó thở: Xuất hiện khi gắng sức hoặc ngay cả khi nằm nghỉ.
• Da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt: Môi, lòng bàn tay và mí mắt nhạt màu hơn bình thường.
• Tim đập nhanh hoặc hồi hộp: Tim phải làm việc nhiều hơn để bù đắp lượng oxy thiếu hụt.
• Đau đầu, giảm tập trung: Lưu lượng máu lên não giảm khiến mẹ khó tập trung, dễ đau đầu.
• Tay chân lạnh: Tuần hoàn kém khiến các đầu chi lạnh hơn.
• Móng tay giòn, dễ gãy: Thường gặp khi thiếu sắt kéo dài.
• Thở gấp khi vận động nhẹ: Đi bộ nhẹ cũng cảm thấy mệt.
• Thèm ăn bất thường: Thèm ăn đất, đá lạnh, giấy… là dấu hiệu thiếu sắt nặng.

Nếu mẹ bầu thấy nhiều biểu hiện trên xảy ra cùng lúc, đặc biệt là mệt mỏi kéo dài và chóng mặt nhiều, nên đi xét nghiệm máu để kiểm tra chỉ số hồng cầu và có hướng điều trị sớm.

Cách cải thiện chỉ số hồng cầu thấp

Bổ sung thực phẩm giàu sắt: Thịt đỏ, gan động vật, hải sản có vỏ (hàu, nghêu), rau xanh đậm và các loại đậu là nguồn sắt quan trọng giúp cơ thể tăng sản xuất hồng cầu. Mẹ bầu nên ưu tiên sắt từ động vật vì khả năng hấp thu cao hơn.

• Tăng cường bổ sung vitamin C: Mẹ bầu kết hợp thực phẩm giàu sắt với cam, chanh, bưởi, dâu tây, cà chua hoặc kiwi trong mỗi bữa ăn.
• Bổ sung vitamin B12 và acid folic: Hai dưỡng chất này tham gia trực tiếp vào quá trình tạo máu. Hai dưỡng chất này có trong trứng, sữa, cá biển, rau xanh, đậu, bơ.
• Uống viên sắt đúng hướng dẫn: Việc uống viên sắt là cần thiết khi chỉ số hồng cầu thấp khi mang thai. Lưu ý nên dùng theo chỉ định bác sĩ, uống cùng vitamin C và tránh uống chung với canxi.
• Hạn chế thực phẩm cản trở hấp thu sắt: Trà, cà phê, socola và thực phẩm chứa nhiều canxi nếu dùng cùng lúc sẽ làm giảm hấp thu sắt. Mẹ nên tách các nhóm thực phẩm này ít nhất 1 - 2 giờ.
• Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc: Giấc ngủ tốt và tâm lý thoải mái giúp cơ thể phục hồi và tái tạo máu hiệu quả hơn. Mẹ bầu nên ngủ đủ 7 - 9 giờ, kết hợp vận động nhẹ như đi bộ hoặc yoga.
• Khám và xét nghiệm định kỳ: Theo dõi xét nghiệm giúp bác sĩ đánh giá mức độ thiếu máu và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng hoặc thuốc bổ sung phù hợp.

Việc theo dõi và cải thiện chỉ số hồng cầu thấp khi mang thai giúp mẹ giảm mệt mỏi, đảm bảo thai nhi phát triển khỏe mạnh và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm. Bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý, bổ sung sắt, vitamin nhóm B và nghỉ ngơi đầy đủ, mẹ bầu hoàn toàn có thể nâng cao chỉ số hồng cầu và duy trì sức khỏe trong suốt thai kỳ.