Ngáp liên tục và chảy nước mắt: Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

Ngáp và chảy nước mắt là những phản xạ sinh lý bình thường của cơ thể, thường diễn ra độc lập trong nhiều tình huống khác nhau. Tuy nhiên, khi hai hiện tượng này xuất hiện đồng thời và kéo dài, chúng có thể gây lo ngại về khả năng tồn tại các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ phân tích mối liên hệ giữa ngáp và chảy nước mắt dưới góc nhìn y học, đồng thời cung cấp những giải pháp khắc phục phù hợp giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe của mình.

Ngáp liên tục và chảy nước mắt là gì?

Ngáp là một phản xạ tự nhiên, khi cơ thể mở miệng rộng, hít sâu một lượng lớn không khí và thở ra chậm, thường kéo dài khoảng 5 giây. Đây là cơ chế giúp cân bằng nồng độ oxy và carbon dioxide trong máu, đồng thời điều hòa nhiệt độ não bộ. Chảy nước mắt là phản ứng bảo vệ của mắt khi gặp kích ứng, khô mắt hoặc rối loạn tuyến lệ. Khi ngáp, cơ mặt, lưỡi và họng co mạnh, tạo áp lực trong khoang miệng, có thể ảnh hưởng đến đường thoát nước mắt qua mũi, khiến nước mắt tràn ngược ra ngoài, gây hiện tượng chảy nước mắt.

Ngáp liên tục và chảy nước mắt thường xuất phát từ các nguyên nhân chung như mệt mỏi, thiếu ngủ hoặc căng thẳng. Ngoài ra, áp lực từ động tác ngáp có thể kích thích tuyến lệ, làm tăng tiết nước mắt. 

Nguyên nhân phổ biến gây ngáp liên tục và chảy nước mắt

Ngáp liên tục và chảy nước mắt có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân bao gồm từ thói quen sinh hoạt đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến:

Mệt mỏi, mất ngủ kéo dài

Mệt mỏi và thiếu ngủ là những nguyên nhân hàng đầu gây ngáp liên tục. Khi cơ thể thiếu nghỉ ngơi, não bộ kích hoạt phản xạ ngáp để cung cấp thêm oxy và điều hòa nhiệt độ. Theo thống kê, khoảng 30% người trưởng thành trên toàn cầu gặp vấn đề về giấc ngủ, dẫn đến các triệu chứng như ngáp liên tục và mệt mỏi. 

Căng thẳng thần kinh

Căng thẳng hoặc làm việc quá sức trước màn hình máy tính có thể làm mắt mỏi, khô, dẫn đến phản xạ chảy nước mắt. Căng thẳng thần kinh kéo dài cũng ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, gây rối loạn phản xạ ngáp và kích thích tiết nước mắt do áp lực lên mắt. Nếu không được nghỉ ngơi kịp thời, cả hai triệu chứng ngáp liên tục và chảy nước mắt sẽ trở nên nghiêm trọng hơn.

Khô mắt hoặc hội chứng khô mắt

Hội chứng khô mắt là một trong những nguyên nhân thường gặp gây chảy nước mắt, đặc biệt rõ rệt khi kết hợp với hiện tượng ngáp liên tục. Khi mắt không được cung cấp đủ độ ẩm do giảm tiết nước hoặc tiếp xúc với môi trường khô, cơ thể sẽ tự động kích hoạt phản xạ tiết nước mắt để bảo vệ giác mạc. Ngoài ra, hành động ngáp mạnh còn làm tăng áp lực vùng quanh mắt, kích thích tuyến lệ hoạt động nhiều hơn. Nếu không được điều trị đúng cách, khô mắt kéo dài có thể dẫn đến tổn thương giác mạc và viêm kết mạc mạn tính.

Dị ứng và kích ứng từ môi trường

Dị ứng phấn hoa, bụi nhà, lông thú nuôi hoặc ô nhiễm không khí là những tác nhân phổ biến gây kích ứng niêm mạc mắt và mũi, dẫn đến hiện tượng chảy ngáp liên tục và chảy nước mắt. Cảm giác khó chịu khi hít thở khiến cơ thể phản xạ ngáp để điều hòa lượng không khí vào phổi. Ngoài ra, môi trường kín, thiếu oxy hoặc không khí ô nhiễm cũng có thể khiến phản xạ ngáp và tiết nước mắt xảy ra đồng thời, làm mắt luôn trong tình trạng ướt và khó chịu.

Cách xử lý và phòng ngừa ngáp liên tục và chảy nước mắt

Dưới đây là các cách xử lý và phòng ngừa ngáp liên tục và chảy nước mắt mà bạn có thể tham khảo:

Điều chỉnh thói quen sinh hoạt

Xây dựng và duy trì thói quen ngủ đủ giấc là cách đơn giản nhất. Hãy duy trì lịch ngủ đều đặn, tránh thức khuya hoặc sử dụng thiết bị điện tử trước khi đi ngủ để giảm căng thẳng. Bên cạnh đó, bạn có thể thử các bài tập thư giãn như thiền, yoga hoặc hít thở sâu. Các bài tập này không chỉ giảm ngáp mà còn giúp mắt bớt mỏi, hạn chế chảy nước mắt.

Ngoài ra, khi làm việc với máy tính bạn hãy áp dụng quy tắc 20 - 20 - 20, nghĩa là cứ sau 20 phút nhìn màn hình, hãy nhìn xa 20 feet (khoảng 6 mét) trong 20 giây để mắt được nghỉ ngơi. Điều chỉnh ánh sáng màn hình phù hợp với sự điều tiết của mắt và giữ khoảng cách phù hợp từ 50 - 70 cm cũng giúp giảm kích ứng mắt.

Chăm sóc mắt

Sử dụng nước mắt nhân tạo hoặc thuốc nhỏ mắt theo chỉ định của bác sĩ là cách hiệu quả để giảm khô mắt, từ đó hạn chế chảy nước mắt. Theo khuyến cáo, nước muối sinh lý 0,9% cũng có thể được sử dụng để rửa mắt, loại bỏ bụi bẩn và giảm kích ứng. Bên cạnh đó, khi ra ngoài, hãy đeo kính bảo vệ để tránh bụi, phấn hoa hoặc ánh sáng mạnh. Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng điều hòa cũng giúp duy trì độ ẩm cho mắt, giảm nguy cơ khô mắt và chảy nước mắt.

Điều trị y tế khi cần thiết

Nếu ngáp liên tục và chảy nước mắt do dị ứng, bạn có thể sử dụng thuốc nhỏ mắt kháng histamin hoặc thuốc chống dị ứng theo chỉ định của bác sĩ. Đặc biệt, không tự ý sử dụng thuốc mà không có tư vấn y khoa. Với các trường hợp nghi ngờ bệnh lý nghiêm trọng, bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa mắt hoặc thần kinh để được chẩn đoán chính xác.

Ngáp liên tục và chảy nước mắt là những triệu chứng liên quan đến nhiều nguyên nhân bao gồm từ thói quen sinh hoạt đến các bệnh lý về mắt hoặc rối loạn thần kinh. Việc xác định đúng nguyên nhân đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp can thiệp hiệu quả và phù hợp. Những thay đổi đơn giản trong lối sống như nghỉ ngơi hợp lý, giữ gìn vệ sinh mắt hoặc điều chỉnh môi trường sống có thể giúp cải thiện rõ rệt tình trạng này. Trong trường hợp này kéo dài hoặc kèm theo dấu hiệu bất thường, đừng ngần ngại liên hệ với bác sĩ tại các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị.