Nấm lưỡi ở người lớn có nguy hiểm không? Khi nào nên đi khám?

Nấm lưỡi là dạng nhiễm trùng do nấm Candida gây ra trong khoang miệng. Ở người trưởng thành, bệnh thường khởi phát âm thầm với biểu hiện mảng trắng trên lưỡi hoặc niêm mạc miệng. Dù đa số trường hợp không gây biến chứng nặng nề nhưng nếu kéo dài, bệnh có thể làm giảm chất lượng sống, ảnh hưởng đến ăn uống và nguy cơ lây lan xuống các cơ quan tiêu hóa, hô hấp. Việc nhận biết sớm dấu hiệu, hiểu rõ nguyên nhân và xây dựng biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng để kiểm soát tình trạng này.

Tổng quan về bệnh nấm lưỡi ở người lớn

Nấm lưỡi ở người lớn thường khởi phát do sự phát triển quá mức của nấm Candida albicans trong môi trường khoang miệng. Người có hệ miễn dịch yếu, đang sử dụng kháng sinh dài ngày hoặc mắc bệnh lý mạn tính như tiểu đường, HIV/AIDS rất dễ bị nhiễm.

Triệu chứng điển hình là những mảng trắng hoặc vàng ngà bám chặt trên lưỡi giống như sữa đông, khó loại bỏ, thậm chí có thể gây chảy máu khi cố gắng cạo. Bệnh tuy không thuộc nhóm truyền nhiễm nguy hiểm nhưng lại gây phiền toái kéo dài và có nguy cơ biến chứng nếu chủ quan trong điều trị.

Những nguyên nhân thường gặp

Nguyên nhân gây nấm lưỡi ở người lớn khá đa dạng. Một số yếu tố thường gặp gồm:

• Sử dụng kháng sinh hoặc corticosteroid trong thời gian dài khiến hệ vi sinh miệng mất cân bằng.
• Bệnh lý mạn tính như tiểu đường, ung thư, HIV/AIDS.
• Vệ sinh răng miệng kém, mang răng giả không đúng cách.
• Hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên.
• Suy giảm miễn dịch do tuổi tác hoặc do điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch.
• Chế độ dinh dưỡng thiếu hụt vitamin nhóm B hoặc vitamin C làm niêm mạc miệng dễ bị tổn thương.
• Lạm dụng nước súc miệng chứa cồn gây khô miệng và mất cân bằng hệ vi sinh tự nhiên.
• Căng thẳng kéo dài hoặc thiếu ngủ khiến hệ miễn dịch suy yếu, tăng nguy cơ tái phát bệnh.

Việc nắm rõ nguyên nhân sẽ giúp người bệnh chủ động phòng tránh và có hướng xử trí kịp thời.

Biểu hiện nấm lưỡi ở người lớn

Biểu hiện bệnh nấm lưỡi ở người lớn khá đặc trưng, dễ nhận biết nếu quan sát kỹ:

• Lưỡi hoặc vòm miệng xuất hiện các lớp giả mạc trắng ngà, trắng kem hoặc mảng dày kèm viêm đỏ.
• Cảm giác cộm, vướng, ngứa rát trong miệng.
• Lưỡi hoặc nướu sưng đỏ, đau khi ăn uống, đôi khi gây nuốt khó và đau tức vùng ngực.
• Vị giác thay đổi, có thể mất vị giác tạm thời.
• Chảy máu nhẹ khi cọ xát hoặc cố gắng cạo mảng trắng.
• Khóe miệng viêm đỏ, dễ nứt nẻ.

Khi các triệu chứng lan rộng xuống họng hoặc thực quản, người bệnh thường sốt kèm khó nuốt, lúc này cần thăm khám sớm để tránh biến chứng.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc nấm lưỡi

Một số yếu tố làm tăng khả năng mắc bệnh nấm lưỡi ở người lớn gồm:

• Sức đề kháng yếu, nhất là ở người cao tuổi hoặc bệnh nhân mãn tính.
• Lạm dụng kháng sinh, rượu bia, thuốc lá.
• Vệ sinh răng miệng không đúng cách, đặc biệt khi dùng răng giả.
• Quan hệ tình dục bằng miệng với bạn tình mắc nấm âm đạo, nấm dương vật hoặc nấm hậu môn.

Điều đáng lưu ý là nấm lưỡi có khả năng lây trực tiếp qua tiếp xúc gần, do đó cần thận trọng trong các mối quan hệ thân mật.

Chẩn đoán nấm lưỡi ở người lớn: Khi nào nên đi khám?

Nhiều trường hợp nấn lưỡi chỉ nhìn bằng mắt thường có thể nghi ngờ bệnh, tuy nhiên bác sĩ sẽ cần thực hiện thêm một số xét nghiệm để phân biệt với loét miệng, viêm nhiễm khác hoặc tổn thương ác tính.

Các bước chẩn đoán bao gồm:

• Khám lâm sàng, quan sát tổn thương trong miệng.
• Lấy mẫu mảng trắng làm xét nghiệm soi tươi hoặc nhuộm Gram để phát hiện nấm.
• Nuôi cấy mẫu bệnh phẩm để xác định chủng Candida gây bệnh.

Việc đi khám sớm giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp và ngăn ngừa biến chứng, nhất là ở bệnh nhân có miễn dịch suy giảm.

Nấm lưỡi ở người lớn có nguy hiểm không?

Phần lớn trường hợp nấm lưỡi ở người lớn lành tính và có thể khỏi hoàn toàn khi điều trị đúng. Tuy nhiên, nếu để bệnh kéo dài hoặc tự ý điều trị sai cách, nấm có thể lan xuống thực quản và đường tiêu hóa.

Một số biến chứng có thể gặp:

• Viêm thực quản do nấm gây nuốt khó, đau ngực.
• Sụt cân do mất vị giác hoặc khó ăn uống kéo dài.
• Nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn khi niêm mạc miệng bị tổn thương lâu ngày.

Vì vậy, dù không phải bệnh ác tính, nấm lưỡi vẫn cần được chú ý và điều trị đúng hướng để bảo vệ sức khỏe tổng thể.

Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa nấm lưỡi

Thói quen sinh hoạt là yếu tố quan trọng hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa tái phát. Người bệnh nên:

Về dinh dưỡng

Một chế độ ăn uống khoa học sẽ góp phần hạn chế sự phát triển của nấm và giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng.

• Uống nhiều nước để giữ ẩm khoang miệng.
• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin B, C và chất xơ như rau xanh, trái cây tươi, gan, trứng, nấm.
• Hạn chế đồ ngọt và thực phẩm nhiều đường vì dễ làm nấm phát triển mạnh.

Về lối sống

Bên cạnh chế độ ăn uống, lối sống lành mạnh và tuân thủ điều trị cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục.

• Súc miệng bằng nước muối sinh lý hằng ngày.
• Tuân thủ chỉ định điều trị của bác sĩ, không tự ý ngưng thuốc.
• Hạn chế căng thẳng, duy trì thói quen sống lành mạnh.
• Tái khám định kỳ để theo dõi tiến triển bệnh.

Phương pháp phòng ngừa nấm lưỡi hiệu quả

Để hạn chế nguy cơ mắc bệnh nấm lưỡi ở người lớn, bạn nên:

• Giữ vệ sinh răng miệng đúng cách, chải răng 2 lần mỗi ngày và dùng chỉ nha khoa.
• Tránh hút thuốc lá, hạn chế rượu bia và các chất kích thích.
• Không dùng chung bàn chải hoặc dụng cụ vệ sinh cá nhân.
• Tránh tiếp xúc thân mật với người mắc nấm miệng hoặc nấm sinh dục.

Phòng ngừa đúng cách giúp giảm đáng kể khả năng tái phát, đặc biệt ở người có cơ địa dễ mắc bệnh.

Nấm lưỡi ở người lớn tuy không phải bệnh nguy hiểm tính mạng nhưng có thể gây nhiều phiền toái nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Chủ động thăm khám khi có triệu chứng bất thường, kết hợp chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt lành mạnh sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả. Việc phòng ngừa thông qua vệ sinh răng miệng và loại bỏ thói quen xấu như hút thuốc hay lạm dụng rượu bia chính là chìa khóa bảo vệ sức khỏe răng miệng cũng như toàn thân.