Màng nhĩ có cấu tạo và chức năng gì? Bệnh lý thường gặp và cách chăm sóc

Màng nhĩ là một bộ phận quan trọng trong hệ thống tai, đóng vai trò then chốt trong quá trình nghe và bảo vệ tai giữa khỏi các tác nhân gây hại. Tuy nhỏ bé nhưng màng nhĩ lại có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe thính lực của mỗi người. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về cấu tạo, chức năng của màng nhĩ, các bệnh lý thường gặp cũng như cách chăm sóc màng nhĩ đúng cách để bảo vệ đôi tai khỏe mạnh.

Cấu tạo và chức năng của màng nhĩ

Cấu tạo của màng nhĩ

Màng nhĩ là một lớp màng mỏng, nằm giữa ống tai ngoài và tai giữa. Về mặt giải phẫu, màng nhĩ có hình elip và hơi lõm vào phía trong. Nó được cấu tạo từ ba lớp gồm: 

• Lớp biểu mô ngoài cùng;
• Lớp sợi ở giữa;
• Lớp niêm mạc trong cùng. 

Màng nhĩ rất mỏng manh nhưng lại có độ đàn hồi cao, cho phép nó dao động khi có sóng âm đi vào tai.

Chức năng của màng nhĩ

Thính giác

Chức năng chính của màng nhĩ là tiếp nhận và truyền tải sóng âm thanh từ môi trường bên ngoài vào tai giữa, sau đó đến ốc tai - nơi xử lý tín hiệu âm thanh và truyền đến não bộ. Màng nhĩ rung động khi gặp sóng âm, tạo nên sự di chuyển của các xương nhỏ trong tai giữa như xương búa, xương đe và xương bàn đạp. Đây là quá trình thiết yếu để tạo nên cảm giác nghe của con người.

Bảo vệ

Bên cạnh đó, màng nhĩ còn đóng vai trò như một hàng rào bảo vệ, ngăn cản sự xâm nhập của vi khuẩn, bụi bẩn và nước vào trong tai giữa - nơi rất dễ bị viêm nhiễm nếu bị tổn thương.

Các bệnh lý thường gặp liên quan đến màng nhĩ

Dù có cấu trúc linh hoạt, màng nhĩ vẫn có thể bị tổn thương bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là hai bệnh lý phổ biến nhất liên quan đến màng nhĩ:

Thủng màng nhĩ

Thủng màng nhĩ xảy ra khi màng bị rách do tác động cơ học hoặc áp lực mạnh. Một số nguyên nhân thường gặp gồm:

• Ngoáy tai bằng vật cứng, sắc nhọn;
• Viêm tai giữa gây tích tụ dịch, tạo áp lực làm vỡ màng nhĩ;
• Thay đổi áp suất đột ngột như khi đi máy bay, lặn sâu;
• Chấn thương mạnh vào vùng đầu hoặc tai.

Khi màng nhĩ bị thủng, người bệnh có thể gặp phải nhiều triệu chứng rõ rệt, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Một số dấu hiệu điển hình bao gồm:

• Đau nhói trong tai;
• Giảm khả năng nghe;
• Chảy dịch hoặc máu từ tai;
• Ù tai, chóng mặt.

Phần lớn các trường hợp rách màng nhĩ nhẹ có thể tự lành sau vài tuần. Tuy nhiên, nếu tổn thương nghiêm trọng, người bệnh cần can thiệp y tế như dùng thuốc kháng sinh, vá màng nhĩ hoặc phẫu thuật.

Viêm màng nhĩ (viêm tai giữa)

Viêm tai giữa là tình trạng nhiễm trùng trong khoang tai giữa, thường gặp ở trẻ em. Vi khuẩn hoặc virus xâm nhập từ mũi họng qua vòi nhĩ (Eustachian tube) và gây viêm. Khi dịch mủ tích tụ quá nhiều, nó sẽ tạo áp lực và làm viêm màng nhĩ, thậm chí có thể làm vỡ màng nhĩ. Triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Đau tai dữ dội;
• Sốt;
• Nghe kém;
• Trẻ nhỏ quấy khóc, kéo tai, bỏ bú.

Viêm màng nhĩ nếu không điều trị kịp thời có thể gây biến chứng như mất thính lực vĩnh viễn, viêm xương chũm, viêm não.

Xơ nhĩ

Là hiện tượng canxi hóa xảy ra tại màng nhĩ, tạo thành các mảng trắng, cứng khiến màng nhĩ mất đi độ đàn hồi vốn có. Tình trạng này làm giảm khả năng rung động truyền âm, dẫn đến suy giảm thính lực ở nhiều mức độ. 

Tổn thương có thể chỉ khu trú trên màng nhĩ hoặc lan rộng đến chuỗi xương con trong tai giữa, thậm chí ảnh hưởng đến hệ thống thông bào xương chũm. Xơ màng nhĩ thường xuất hiện sau những tổn thương như thủng màng nhĩ hoặc do quá trình lão hóa theo thời gian.

Cách chăm sóc và bảo vệ màng nhĩ khỏe mạnh

Giữ cho màng nhĩ luôn khỏe mạnh là một phần quan trọng trong việc bảo vệ thính giác. Dưới đây là một số lưu ý đơn giản nhưng hiệu quả:

Không ngoáy tai bằng vật cứng

Ngoáy tai thường xuyên bằng tăm bông hoặc vật nhọn có thể làm trầy xước hoặc thủng màng nhĩ. Tai có cơ chế tự làm sạch, bạn chỉ nên lau nhẹ phần tai ngoài bằng khăn sạch.

Tránh tiếng ồn lớn

Âm thanh lớn kéo dài như tiếng nhạc lớn, tiếng nổ, tiếng máy móc có thể làm tổn thương màng nhĩ và các tế bào thần kinh thính giác. Hãy đeo nút tai nếu bạn thường xuyên tiếp xúc với môi trường ồn ào.

Không tự điều trị khi bị viêm tai

Khi có dấu hiệu viêm tai như đau tai, nghe kém, chảy dịch,… hãy đi khám chuyên khoa tai mũi họng. Việc tự dùng thuốc nhỏ tai hoặc kháng sinh không đúng cách có thể làm bệnh nặng thêm và ảnh hưởng đến màng nhĩ.

Điều trị bệnh lý tai mũi họng

Cần điều trị dứt điểm các bệnh lý liên quan đến tai - mũi - họng nhằm ngăn chặn nguy cơ bệnh lan rộng và dẫn đến viêm tai giữa.

Giữ vệ sinh mũi họng

Vì tai, mũi và họng có liên kết với nhau qua vòi nhĩ, nên các bệnh lý mũi họng kéo dài có thể lan đến tai giữa. Do đó, việc vệ sinh mũi họng sạch sẽ cũng góp phần bảo vệ màng nhĩ.

Khám tai định kỳ

Nếu bạn từng bị viêm tai, nghe kém hoặc có cảm giác bất thường ở tai, nên khám tai định kỳ để theo dõi tình trạng màng nhĩ và can thiệp kịp thời nếu có vấn đề.

Màng nhĩ là bộ phận then chốt giúp duy trì chức năng nghe và bảo vệ tai giữa. Những bệnh lý liên quan đến màng nhĩ như rách hay viêm nếu không được điều trị đúng cách có thể để lại hậu quả nghiêm trọng. Việc hiểu rõ cấu tạo, chức năng của màng nhĩ và biết cách chăm sóc tai hợp lý sẽ giúp bạn và người thân duy trì sức khỏe thính giác lâu dài. Hãy chú ý đến những dấu hiệu bất thường ở tai và đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn kịp thời.

Chăm sóc sức khỏe chủ động cùng Trung tâm Tiêm chủng Long Châu! Trung tâm là địa chỉ uy tín dành cho mọi gia đình trong hành trình bảo vệ sức khỏe. Với hệ thống trang thiết bị hiện đại, đội ngũ chuyên môn giàu kinh nghiệm và quy trình tiêm chủng an toàn, Long Châu cam kết mang đến dịch vụ chất lượng, thuận tiện và an tâm cho khách hàng ở mọi độ tuổi. Liên hệ hoặc đặt lịch ngay hôm nay để được tư vấn và trải nghiệm dịch vụ tiêm chủng chuyên nghiệp tại Long Châu!