IUI và IVF: Giống và khác nhau như thế nào? Nên lựa chọn ra sao?

Trong bối cảnh tỷ lệ vô sinh - hiếm muộn tại Việt Nam có xu hướng gia tăng (theo các báo cáo y tế công bố trong nước và quốc tế), nhu cầu điều trị bằng IUI hoặc IVF ngày càng nhiều. Tuy nhiên, không ít cặp vợ chồng vẫn nhầm lẫn giữa hai phương pháp này. Bài viết dưới đây phân tích rõ ràng sự khác biệt giữa 2 phương pháp IVF và IUI.

IUI và IVF khác nhau như thế nào?

IUI và IVF đều thuộc nhóm kỹ thuật hỗ trợ sinh sản nhưng khác biệt cơ bản ở mức độ can thiệp và vị trí thụ tinh. IUI chỉ hỗ trợ tinh trùng gặp trứng trong cơ thể người phụ nữ còn IVF thực hiện toàn bộ quá trình thụ tinh ngoài tử cung trước khi chuyển phôi về. Sự khác biệt này quyết định đối tượng chỉ định, tỷ lệ thành công và chi phí điều trị.

Dưới đây là bảng so sánh chi tiết về 2 phương pháp IUI và IVF, bạn đọc có thể tham khảo:

Tiêu chí	IUI	IVF
Khái niệm	IUI là kỹ thuật bơm trực tiếp tinh trùng đã được lọc rửa vào buồng tử cung người phụ nữ vào đúng thời điểm rụng trứng.	IVF là kỹ thuật thụ tinh trứng và tinh trùng trong môi trường phòng thí nghiệm sau đó nuôi cấy phôi 3 - 5 ngày trước khi chuyển vào buồng tử cung.
Đối tượng chỉ định	Các trường hợp vô sinh nhẹ, rối loạn phóng noãn, hoặc tinh trùng gần bình thường (vẫn còn khả năng tự di chuyển).	Các trường hợp vô sinh nặng, tắc/tổn thương vòi trứng, tinh trùng yếu nặng hoặc thất bại với IUI.
Tỷ lệ thành công	10 - 20% mỗi chu kỳ.	40 - 50% mỗi chu kỳ chuyển phôi.
Chi phí	Thấp hơn đáng kể vì quy trình đơn giản, ít can thiệp kỹ thuật cao.	Cao hơn IUI do cần sử dụng thuốc kích trứng liều cao và các kỹ thuật phòng Lab chuyên sâu.
Quy trình	Chỉ cần 1 - 2 buổi khám, theo dõi trứng rụng và bơm tinh trùng. Không cần gây mê.	Phức tạp hơn, bao gồm các bước kích trứng, chọc hút trứng (cần gây mê), tạo phôi, nuôi phôi và chuyển phôi.

*Bác sĩ tư vấn sự khác biệt giữa 2 phương pháp hỗ trợ sinh sản IUI và IVF*

Quy trình thực hiện IUI và IVF

Sau khi bác sĩ đánh giá tình trạng vô sinh và xác định phương pháp điều trị phù hợp nhất, cặp đôi sẽ bước vào quy trình thực hiện. Thụ tinh nhân tạo (IUI) thường được chỉ định cho các trường hợp nhẹ với quy trình đơn giản, ít can thiệp. Ngược lại, Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) là giải pháp cho các trường hợp vô sinh nặng hoặc thất bại IUI, đòi hỏi một quy trình phức tạp hơn với nhiều giai đoạn can thiệp kỹ thuật cao trong phòng thí nghiệm. Vậy quy trình cụ thể của 2 phương pháp này ra sao?

Quy trình IUI

IUI là quy trình can thiệp tối thiểu, tập trung vào việc tối ưu hóa thời điểm gặp nhau giữa tinh trùng và trứng ngay bên trong cơ thể người phụ nữ, bao gồm các bước đơn giản sau:

Kích thích và theo dõi nang noãn: Bắt đầu từ ngày 2 - 3 chu kỳ kinh.
Lọc rửa và chuẩn bị tinh trùng: Mẫu tinh dịch được xử lý trong phòng thí nghiệm để loại bỏ tinh dịch và cô đặc tinh trùng di động tốt nhất.
Bơm tinh trùng (IUI): Bơm tinh trùng đã lọc rửa trực tiếp vào buồng tử cung bằng ống catheter mềm.
Hỗ trợ hoàng thể và chờ kết quả: Bệnh nhân được kê thuốc Progesterone hoặc tiêm hCG để hỗ trợ sau đó xét nghiệm máu beta hCG sau khoảng 14 ngày.

Quy trình IVF

IVF là một quy trình phức tạp hơn, liên quan đến việc xử lý trứng và tinh trùng bên ngoài cơ thể (trong phòng thí nghiệm) với nhiều giai đoạn can thiệp kỹ thuật cao, bao gồm:

Kích thích buồng trứng có kiểm soát: Bắt đầu tiêm thuốc gonadotropin (liều cao) từ ngày 2 - 3 chu kỳ để phát triển nhiều nang noãn cùng lúc.
Chọc hút trứng và thụ tinh trùng: Thực hiện dưới gây mê ngắn để lấy trứng; tinh trùng được lấy mẫu hoặc thông qua thủ thuật sinh thiết tinh hoàn.
Thụ tinh và nuôi cấy phôi: Trứng và tinh trùng được thụ tinh (bằng IVF cổ điển hoặc ICSI) và phôi được nuôi cấy trong Lab từ 3 - 5 ngày.
Sàng lọc di truyền (tùy chọn): Nếu có chỉ định, phôi sẽ được sinh thiết và sàng lọc bất thường nhiễm sắc thể (PGT-A) hoặc bệnh di truyền đơn giản (PGT-M).
Chuyển phôi và theo dõi: Phôi được chuyển tươi hoặc đông lạnh vào tử cung sau đó theo dõi bằng xét nghiệm beta hCG sau 9 - 11 ngày và siêu âm xác định tim thai.

*Quy trình IVF diễn ra phức tạp đòi hỏi nhiều giai đoạn can thiệp kỹ thuật cao*

Khi nào nên chọn IUI và khi nào nên chọn IVF?

Việc lựa chọn giữa IUI (thụ tinh nhân tạo) và IVF (thụ tinh trong ống nghiệm) phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vấn đề vô sinh, tình trạng sức khỏe của cặp đôi và nguồn lực tài chính.

Trường hợp phù hợp với IUI

IUI là lựa chọn ưu tiên ban đầu, đặc biệt khi các vấn đề vô sinh ở mức độ nhẹ và trung bình hoặc khi cặp đôi mong muốn một phương pháp chi phí thấp hơn. Theo khuyến cáo của các chuyên gia, các trường hợp phù hợp với IUI bao gồm:

Vô sinh không rõ nguyên nhân: Sau khi đã thăm dò cơ bản (như chụp tử cung vòi trứng và tinh dịch đồ) nhưng không tìm thấy nguyên nhân rõ ràng.
Lỗi nhẹ ở tinh trùng: Tinh trùng có số lượng vẫn khá tốt (>10 triệu/ml) và khả năng di động (>30%).
Rối loạn phóng noãn: Các trường hợp như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) nhẹ, đáp ứng tốt với thuốc kích thích rụng trứng.
Tắc vòi trứng một bên: Vòi trứng còn lại hoàn toàn thông suốt.
Độ tuổi và dự trữ buồng trứng tốt: Phụ nữ dưới 35 tuổi với dự trữ buồng trứng tốt (AMH >2.0).

*IUI là lựa chọn ưu tiên ban đầu cho các cặp đôi gặp vấn đề vô sinh nhẹ*

Trường hợp nên chọn IVF

IVF được chỉ định là giải pháp ưu tiên hoặc bắt buộc khi các yếu tố vô sinh nghiêm trọng, hoặc khi IUI đã thất bại nhiều lần. Cụ thể:

Tắc vòi trứng hai bên: Vấn đề ống dẫn trứng không thể khắc phục (tắc hoàn toàn hai bên hoặc đã cắt bỏ do chửa ngoài tử cung).
Suy buồng trứng sớm: Dự trữ buồng trứng kém (AMH <1.0 hoặc FSH >10), làm giảm đáng kể khả năng thu được trứng chất lượng qua IUI.
Tinh trùng bất thường nặng: Số lượng tinh trùng cực kỳ thấp (<5 triệu/ml) hoặc không có tinh trùng trong tinh dịch (cần chọc hút/sinh thiết tinh hoàn).
Lạc nội mạc tử cung nặng: Mắc bệnh lạc nội mạc tử cung độ III - IV với nang lạc nội mạc lớn (>4 cm).
Thất bại IUI nhiều lần: Đã thực hiện 3 - 4 lần IUI theo phác đồ tối ưu mà không thành công.
Nhu cầu kỹ thuật hỗ trợ cao: Cần các kỹ thuật Lab chuyên sâu như ICSI (tiêm tinh trùng vào bào tương trứng), PGT (sàng lọc di truyền tiền làm tổ) hoặc trữ đông phôi.
Phụ nữ lớn tuổi: Phụ nữ từ 38 tuổi trở lên do tỷ lệ thành công của IUI giảm mạnh theo tuổi.

*IVF là phương pháp hỗ trợ sinh sản phù hợp với các trường hợp suy buồng trứng sớm*

IUI và IVF đều là những phương pháp hỗ trợ sinh sản hiệu quả nhưng phù hợp với từng trường hợp khác nhau. IUI thích hợp với những nguyên nhân vô sinh nhẹ và chi phí thấp trong khi IVF là lựa chọn tối ưu cho các vấn đề phức tạp và có tỷ lệ thành công cao hơn. Việc hiểu rõ sự khác biệt và ưu - nhược điểm của mỗi phương pháp giúp các cặp vợ chồng lựa chọn đúng hướng điều trị và tăng cơ hội có thai.