Huyết áp 150/100 có nguy hiểm không? Nguyên nhân và cách xử lý an toàn

Tăng huyết áp là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu, ảnh hưởng đến hơn 1,28 tỷ người trưởng thành. Tại Việt Nam, Bộ Y tế (2023) ghi nhận có khoảng 25% người trưởng thành mắc tăng huyết áp, song chỉ một nửa trong số đó được phát hiện và điều trị.

Huyết áp 150/100 có nguy hiểm không?

Theo phân loại của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) năm 2017, huyết áp 150/100 mmHg được xếp vào tăng huyết áp độ 2, tức là mức tăng huyết áp rõ rệt và cần được can thiệp điều trị. Trong khi đó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng ghi nhận rằng mọi mức huyết áp từ 140/90 mmHg trở lên đều liên quan chặt chẽ với tăng nguy cơ biến chứng tim mạch.

Cụ thể, huyết áp tâm thu 150 mmHg và tâm trương 100 mmHg đều vượt ngưỡng huyết áp lý tưởng (<120/80 mmHg), cho thấy tim đang phải làm việc nhiều hơn để bơm máu, tạo áp lực cao lên hệ mạch máu và các cơ quan đích như tim, não, thận và mắt.

Nếu mức huyết áp này kéo dài dai dẳng hoặc xuất hiện thường xuyên, người bệnh có nguy cơ cao bị tổn thương cơ quan đích và tiến triển thành các biến chứng như suy tim, đột quỵ, bệnh thận mạn hoặc mù lòa do tổn thương võng mạc. Đặc biệt, nếu huyết áp tăng nhanh kèm theo các triệu chứng như đau đầu dữ dội, khó thở, đau ngực hoặc rối loạn tri giác, có thể là dấu hiệu của cơn tăng huyết áp cấp cứu, cần được can thiệp y tế khẩn cấp để giảm thiểu nguy cơ tử vong.

Nguyên nhân gây huyết áp 150/100

Không phải ai có huyết áp 150/100 cũng đều mắc bệnh lý nặng, bởi mức huyết áp có thể bị chi phối bởi nhiều yếu tố khác nhau. Các chuyên gia chia nguyên nhân thành hai nhóm chính là tăng huyết áp nguyên phát và tăng huyết áp thứ phát. Cụ thể như sau:

Tăng huyết áp nguyên phát

Đây là dạng thường gặp nhất, tăng huyết áp nguyên phát không có nguyên nhân cụ thể nhưng chịu ảnh hưởng bởi di truyền, tuổi tác và lối sống.

Cụ thể, người có cha mẹ mắc tăng huyết áp có nguy cơ cao gấp 2 - 3 lần. Khi tuổi tăng, thành mạch mất tính đàn hồi, làm huyết áp dễ tăng. Bên cạnh đó, ăn mặn, hút thuốc, ít vận động, thừa cân, béo phì và căng thẳng kéo dài đều khiến áp lực máu tăng dần theo thời gian. Việc duy trì các thói quen này lâu dài sẽ khiến mức huyết áp 150/100 trở nên cố định, dẫn đến tăng huyết áp mạn tính.

Tăng huyết áp thứ phát

Khác với dạng nguyên phát, tăng huyết áp thứ phát là hậu quả của bệnh lý nền hoặc do thuốc gây ra. Các nguyên nhân phổ biến gồm:

• Bệnh thận mạn tính: Làm rối loạn điều hòa muối nước trong cơ thể.
• Rối loạn nội tiết: Như cường giáp, hội chứng Cushing, tăng aldosteron khiến cơ thể giữ natri.
• Béo phì và tiểu đường: Làm tổn thương mạch máu, gây xơ vữa động mạch và tăng áp lực tuần hoàn.
• Dùng thuốc corticoid hoặc thuốc tránh thai: Có thể làm tăng huyết áp tạm thời.
• Rượu bia, thuốc lá và cà phê: Làm co mạch, tăng nhịp tim và gây tăng huyết áp.
• Ngưng thở khi ngủ: Một yếu tố ít được chú ý nhưng làm huyết áp tăng cao vào ban đêm.

Khi xác định nguyên nhân cụ thể, bác sĩ sẽ hướng dẫn điều chỉnh lối sống hoặc điều trị nguyên nhân nền để đưa huyết áp về ngưỡng an toàn.

Biến chứng nguy hiểm của huyết áp 150/100 nếu không kiểm soát

Tăng huyết áp là bệnh mạn tính tiến triển âm thầm, nhưng khi không kiểm soát tốt, nó có thể gây tổn thương nhiều cơ quan trong cơ thể. Trước khi xuất hiện triệu chứng rõ rệt, người bệnh thường đã có biến đổi ở tim, não, thận hoặc mắt. Dưới đây là những biến chứng thường gặp:

• Biến chứng tim mạch: Huyết áp cao kéo dài buộc tim phải làm việc nhiều hơn, lâu dần dẫn đến phì đại cơ tim. Khi tim yếu, khả năng bơm máu suy giảm gây suy tim, rối loạn nhịp và nhồi máu cơ tim. Theo chuyên gia y tế, tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây tử vong tim mạch toàn cầu.
• Biến chứng não: Tăng huyết áp làm tăng nguy cơ đột quỵ não, do vỡ hoặc tắc mạch máu trong não. Ngoài ra, tình trạng lưu thông máu kém kéo dài cũng khiến người bệnh giảm trí nhớ, mất tập trung, dễ chóng mặt. Một cơn tăng huyết áp đột ngột ở mức 150/100 kèm đau đầu dữ dội cần được xử lý khẩn cấp.
• Biến chứng thận: Thận có nhiều mạch máu nhỏ, dễ bị tổn thương bởi áp lực máu cao. Khi mạch máu hẹp hoặc xơ cứng, khả năng lọc máu giảm, dẫn đến suy thận mạn. Đây là nguyên nhân khiến nhiều người tăng huyết áp phải lọc máu định kỳ.
• Biến chứng mắt: Các mao mạch ở võng mạc rất nhạy cảm với áp lực máu. Khi huyết áp tăng kéo dài, có thể gây xuất huyết võng mạc, mờ mắt hoặc mất thị lực. Người mắc bệnh tăng huyết áp nên kiểm tra mắt định kỳ để phát hiện sớm tổn thương.

Cách xử lý khi huyết áp 150/100

Khi phát hiện huyết áp 150/100 mmHg, người bệnh không nên hoảng sợ hoặc tự ý dùng thuốc. Quan trọng nhất là đánh giá đúng tình trạng và xử trí phù hợp.

Các bước nên thực hiện gồm:

• Giữ bình tĩnh và nghỉ ngơi: Ngồi ở tư thế thoải mái, thả lỏng cơ thể, hít thở sâu.
• Đo lại huyết áp sau 5 - 10 phút: Đảm bảo đo đúng tư thế và thiết bị chính xác.
• Theo dõi triệu chứng: Nếu có đau đầu, hoa mắt, đau ngực, khó thở, cần đến cơ sở y tế ngay.
• Không tự ý ngừng hoặc đổi thuốc: Mọi thay đổi cần có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa tim mạch.
• Theo dõi huyết áp định kỳ: Đo ít nhất hai lần mỗi ngày, sáng và tối theo khuyến cáo.

Việc xử trí đúng thời điểm sẽ giúp ngăn biến chứng nguy hiểm và ổn định huyết áp nhanh hơn.

Biện pháp kiểm soát và phòng ngừa huyết áp cao

Để kiểm soát huyết áp bền vững, người bệnh cần kết hợp cả thay đổi lối sống và điều trị y khoa. Dưới đây là những khuyến cáo được các tổ chức y tế quốc tế đồng thuận:

Điều chỉnh lối sống

Một lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát huyết áp. Người bệnh nên ăn ít muối (dưới 5g mỗi ngày), tăng cường rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu kali như chuối, cam, khoai lang. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán và chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, cà phê.
Tập thể dục đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày với các môn nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc bơi lội giúp tim khỏe mạnh, mạch máu đàn hồi tốt hơn.

Theo dõi định kỳ

Đo huyết áp tại nhà bằng máy điện tử giúp phát hiện sớm bất thường. Người bệnh cần ghi lại chỉ số hàng ngày và tái khám chuyên khoa tim mạch ít nhất 3 - 6 tháng/lần để được điều chỉnh thuốc phù hợp. Theo dõi định kỳ không chỉ giúp phát hiện biến động huyết áp mà còn hỗ trợ bác sĩ đánh giá hiệu quả điều trị lâu dài.

Tuân thủ điều trị

Tuân thủ phác đồ là yếu tố then chốt để tránh biến chứng. Người bệnh cần uống thuốc đúng giờ, đúng liều, không tự ý ngừng khi thấy huyết áp ổn định. Việc ngưng thuốc đột ngột có thể khiến huyết áp tăng đột ngột trở lại. Ngoài ra, cần kết hợp chế độ ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng và duy trì cân nặng hợp lý để bảo vệ tim mạch.

Bài viết trên đã giải đáp thắc mắc: "Huyết áp 150/100 có nguy hiểm không?". Nhận biết sớm, theo dõi định kỳ và tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ là cách hiệu quả nhất để phòng ngừa đột quỵ, bệnh tim mạch và suy thận. Duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống điều độ và tập luyện thường xuyên sẽ giúp bạn giữ huyết áp ổn định, bảo vệ sức khỏe tim mạch lâu dài.