Hở van tim 3 lá có nguy hiểm không? Dấu hiệu và hướng xử lý an toàn

Trái tim hoạt động như một chiếc máy bơm nhịp nhàng, giúp máu lưu thông khắp cơ thể. Khi một trong các van tim không đóng kín, máu có thể chảy ngược lại, khiến tim phải làm việc nhiều hơn. Việc nhận biết sớm các thay đổi dù nhỏ giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe tim mạch mỗi ngày.

Hở van tim 3 lá có nguy hiểm không?

Van 3 lá nằm giữa nhĩ phải và thất phải, giúp máu chảy một chiều từ trên xuống dưới. Khi van này không khép kín hoàn toàn, máu sẽ bị trào ngược từ thất lên nhĩ phải, tình trạng đó gọi là hở van tim 3 lá.

Theo hướng dẫn ESC/EACTS 2021, hở van ba lá được đánh giá mức độ dựa trên siêu âm tim và hậu quả lên thất phải/nhĩ phải.

• Hở nhẹ (1/4): Thường không ảnh hưởng lớn, đôi khi là sinh lý bình thường.
• Hở trung bình (2/4): Bắt đầu có dấu hiệu ứ máu và mệt mỏi nhẹ.
• Hở nặng (3/4 hoặc 4/4): Có thể gây suy tim phải, gan to, phù chi dưới, khó thở, mệt thường xuyên.

Hở nhẹ không nguy hiểm, nhưng cần siêu âm tim định kỳ 6 - 12 tháng/lần để kiểm soát tiến triển bệnh.

Nguyên nhân gây hở van tim 3 lá

Hở van tim 3 lá có nguy hiểm không còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra. Một số trường hợp bẩm sinh không cần điều trị, nhưng phần lớn là do các yếu tố mắc phải khiến van hoặc cơ tim yếu đi.

Các nhóm nguyên nhân chính:

• Bẩm sinh: Cấu trúc van hoặc dây chằng van không hoàn thiện từ nhỏ, thường không gây triệu chứng rõ ràng và hiếm khi nguy hiểm.
• Do bệnh lý tim mạch: Tăng áp phổi, suy tim phải, nhồi máu cơ tim hoặc bệnh van tim do thấp tim có thể khiến tim giãn, làm van đóng không khít.
• Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn: Gây tổn thương mô van, khiến van yếu dần và không còn khả năng đóng kín.
• Thoái hóa van do tuổi tác: Theo thời gian, mô van mất tính đàn hồi tự nhiên, làm giảm hiệu quả hoạt động của hệ van tim.
• Chấn thương ngực hoặc phẫu thuật tim: Có thể ảnh hưởng đến dây chằng hoặc lá van, gây hở van thứ phát.

Xác định đúng nguyên nhân giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, tránh để bệnh tiến triển sang giai đoạn nặng.

Dấu hiệu nhận biết hở van tim 3 lá

Ở giai đoạn nhẹ, người bệnh thường không có biểu hiện rõ rệt. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, tim phải làm việc nhiều hơn, gây ra một số dấu hiệu đặc trưng sau:

• Mệt mỏi, khó thở, nhất là khi gắng sức hoặc nằm lâu.
• Cảm giác nặng vùng ngực phải, hoặc tức nhẹ sau xương ức.
• Sưng phù chân, đặc biệt ở mắt cá, cổ chân.
• Bụng trướng, gan to, tiểu ít do máu ứ đọng ở gan.
• Tĩnh mạch cổ nổi rõ khi hít vào.
• Cảm giác hồi hộp, tim đập nhanh, đôi khi khó ngủ.

Giải thích cơ chế: Khi van 3 lá hở, máu trào ngược khiến tim phải bơm mạnh hơn, lâu dần gây ứ dịch, đặc biệt ở chi dưới và gan. Đây là nguyên nhân khiến nhiều người nhầm lẫn với bệnh gan hoặc phù do thận.

Nếu bạn thấy các dấu hiệu trên kéo dài, hãy đến cơ sở y tế để siêu âm tim nhằm phát hiện sớm tình trạng bất thường.

Hở van tim 3 lá có nguy hiểm không? Biến chứng có thể gặp

Mức độ nguy hiểm của hở van tim 3 lá phụ thuộc vào lượng máu trào ngược và sức bền của cơ tim.

Trường hợp nhẹ

Người bị hở van tim 3 lá nhẹ thường không có triệu chứng rõ rệt và vẫn sinh hoạt bình thường. Trong giai đoạn này, việc điều trị chưa cần thiết, nhưng người bệnh nên duy trì thăm khám định kỳ để bác sĩ theo dõi sự thay đổi của van và chức năng tim.

Trường hợp trung bình - nặng

Khi lượng máu trào ngược tăng lên, tim phải làm việc nhiều hơn để duy trì tuần hoàn. Lâu dần, điều này có thể dẫn đến suy tim phải, rối loạn nhịp tim, hoặc tăng áp lực động mạch phổi.
Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp các biến chứng như:

• Phù phổi, tràn dịch màng bụng hoặc gan to kéo dài, do ứ trệ máu trong hệ tuần hoàn.
• Mệt thường xuyên, khó ngủ, giảm khả năng vận động, ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống.

Dù bệnh ở mức độ nào, việc kiểm soát huyết áp, cân nặng và thăm khám tim định kỳ là chìa khóa giúp ngăn biến chứng nguy hiểm.

Cách chẩn đoán và điều trị hở van tim 3 lá

Khi nghi ngờ mắc bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp cận lâm sàng để xác định chính xác mức độ hở và hướng điều trị.

Phương pháp chẩn đoán

Một số phương pháp chẩn đoán thường được sử dụng gồm:

• Siêu âm tim Doppler: Cho biết lượng máu trào ngược và cấu trúc van.
• Điện tâm đồ (ECG): Phát hiện rối loạn nhịp.
• X-quang ngực: Kiểm tra kích thước tim và dấu hiệu ứ dịch.
• Khám lâm sàng: Nghe tim phát hiện tiếng thổi đặc trưng.

Phương pháp điều trị

Các hướng điều trị phổ biến hiện nay bao gồm:

• Theo dõi định kỳ: Áp dụng cho hở nhẹ, chưa có triệu chứng.
• Dùng thuốc hỗ trợ: Lợi tiểu, kiểm soát huyết áp, điều chỉnh nhịp tim.
• Can thiệp ngoại khoa: Sửa hoặc thay van khi hở nặng, ảnh hưởng đến chức năng tim.
• Điều trị nguyên nhân: Kiểm soát tăng áp phổi, viêm nội tâm mạc hoặc suy tim.

Cách chăm sóc và phòng ngừa hở van tim 3 lá tiến triển nặng

Người bị hở van tim 3 lá hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh nếu duy trì chế độ chăm sóc đúng.

Chế độ ăn uống lành mạnh

Giảm lượng muối dưới 5g mỗi ngày để kiểm soát huyết áp. Ưu tiên rau xanh, trái cây, cá béo giàu omega-3, hạn chế thực phẩm chiên rán, đồ chế biến sẵn. Uống đủ nước, tránh cà phê đặc và rượu bia.

Luyện tập điều độ

Tập thể dục nhẹ như đi bộ, yoga, bơi lội hoặc đạp xe chậm, tránh gắng sức quá mức. Hoạt động đều đặn giúp cải thiện lưu thông máu và giảm áp lực tim.

Kiểm soát bệnh nền

Duy trì huyết áp, đường huyết, mỡ máu ổn định. Điều trị sớm các bệnh viêm họng hoặc viêm phế quản để ngăn biến chứng thấp tim.

Giữ tinh thần thoải mái

Ngủ đủ 7 - 8 tiếng mỗi đêm, hạn chế căng thẳng, thực hành hít thở sâu hoặc thiền để ổn định nhịp tim.

Lối sống lành mạnh chính là “liều thuốc tự nhiên” giúp tim hoạt động bền bỉ hơn mỗi ngày.

Nhìn chung, hở van tim 3 lá có nguy hiểm không còn tùy thuộc vào mức độ và khả năng chăm sóc của từng người. Nếu được phát hiện sớm, theo dõi đều đặn và duy trì lối sống lành mạnh, bệnh có thể được kiểm soát tốt, giúp tim hoạt động ổn định lâu dài.