Hạt sen: Lợi ích, cách dùng đúng và những lưu ý cho sức khỏe

Từ ngàn xưa, hạt sen đã được sử dụng trong ẩm thực và y học cổ truyền như một nguồn thực dưỡng tính. Đến nay, nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh hạt sen có nhiều tác dụng tích cực đối với sức khỏe. Cùng tìm hiểu để biết vì sao hạt sen xứng đáng có mặt trong bữa ăn gia đình bạn.

Hạt sen - Loại thực phẩm “vàng” cho sức khỏe bạn không nên bỏ qua

Hạt sen là phần hạt của hoa sen, thường xuất hiện trong các món ăn truyền thống và bài thuốc dân gian. Nhưng ít ai biết rằng, hạt sen đã được sử dụng từ hàng ngàn năm trước trong y học cổ truyền Trung Hoa và Ayurveda của Ấn Độ như một vị thuốc quý giúp an thần, bổ tỳ vị và cải thiện sức khỏe tim mạch.

Theo PubMed và một số nghiên cứu được công bố trên Mayo Clinic, hạt sen chứa nhiều dưỡng chất thiết yếu như protein, magie, kali, photpho, cùng các hợp chất chống oxy hóa như flavonoid và alkaloid. Những thành phần này mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, đặc biệt đối với người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người thường xuyên mất ngủ.

8 công dụng nổi bật của hạt sen đối với sức khỏe

Hạt sen giúp cải thiện giấc ngủ và giảm lo âu

Các nghiên cứu cho thấy tâm sen, tức phần mầm xanh nằm bên trong hạt sen, có chứa hoạt chất alkaloid mang khả năng làm dịu hệ thần kinh. Nhờ đó, hạt sen có thể giúp giảm căng thẳng và hỗ trợ cải thiện chất lượng giấc ngủ một cách tự nhiên. Đây cũng là lý do nhiều người lựa chọn trà tâm sen hoặc các món ăn từ hạt sen như cháo, canh làm phương pháp hỗ trợ khi gặp tình trạng mất ngủ kéo dài hoặc khó ngủ.

Tốt cho hệ tiêu hóa

Hạt sen chứa lượng lớn chất xơ hòa tan và tinh bột kháng, giúp hỗ trợ hệ vi sinh đường ruột và cải thiện tiêu hóa. Đặc biệt, người bị rối loạn tiêu hóa nhẹ, hay đầy bụng có thể dùng hạt sen nấu chín mềm để giúp hệ tiêu hóa làm việc hiệu quả hơn.

Hỗ trợ tăng cường trí nhớ và não bộ

Hạt sen chứa thiamin, còn gọi là vitamin B1, là một dưỡng chất quan trọng giúp cơ thể sản sinh acetylcholine. Đây là một chất dẫn truyền thần kinh đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì trí nhớ và khả năng tập trung. Nhờ đặc điểm này, hạt sen thường được sử dụng trong các món ăn giúp bồi bổ não bộ cho trẻ em và người lớn tuổi.

Giúp điều hòa huyết áp và hỗ trợ tim mạch

Hàm lượng kali cao trong hạt sen giúp ổn định huyết áp bằng cách trung hòa lượng natri dư thừa. Ngoài ra, các flavonoid trong hạt còn có tác dụng chống viêm và bảo vệ lớp nội mạc mạch máu, góp phần phòng ngừa các biến chứng tim mạch.

Bổ sung năng lượng, giảm mệt mỏi

Hạt sen chứa nhiều protein và có chỉ số đường huyết thấp, nhờ đó giúp cung cấp nguồn năng lượng ổn định và lâu dài cho cơ thể. Đây là lựa chọn phù hợp cho những người thường xuyên phải tập trung cao độ như học sinh, sinh viên hoặc người làm việc trong môi trường áp lực.

Chống lão hóa và làm đẹp da

Các hợp chất chống oxy hóa mạnh trong hạt sen như kaempferol giúp chống lại các gốc tự do, giảm sự hình thành nếp nhăn và hỗ trợ làn da khỏe mạnh, đàn hồi. Đây là nguyên liệu thường gặp trong các món ăn dưỡng nhan của phụ nữ Á Đông.

Hỗ trợ kiểm soát đường huyết

Hạt sen chứa lượng tinh bột phức hợp hấp thu chậm, giúp kiểm soát lượng đường trong máu ổn định. Điều này rất phù hợp cho người có nguy cơ hoặc đang trong giai đoạn tiền tiểu đường.

Lợi ích cho phụ nữ mang thai và thai nhi

Đối với phụ nữ đang mang thai, hạt sen không chỉ giúp an thần và cải thiện chất lượng giấc ngủ mà còn cung cấp nhiều vi chất quan trọng như canxi, protein và sắt. Những dưỡng chất này cần thiết cho sự phát triển toàn diện của não bộ và hệ xương thai nhi. Bên cạnh đó, bổ sung hạt sen vào thực đơn hằng ngày còn giúp mẹ bầu giảm tình trạng phù nề và cảm giác mệt mỏi thường gặp trong thai kỳ.

Nên dùng hạt sen tươi hay hạt sen khô?

Khi lựa chọn hạt sen để chế biến món ăn hoặc sử dụng cho mục đích bồi bổ sức khỏe, nhiều người thường băn khoăn không biết nên dùng loại tươi hay loại khô. Cả hai dạng đều có giá trị dinh dưỡng cao nhưng khác nhau về đặc tính bảo quản và cách sử dụng.

• Hạt sen tươi giữ được nhiều dưỡng chất, thơm bùi tự nhiên nhưng khó bảo quản, chỉ dùng trong thời gian ngắn.
• Hạt sen khô có thể dự trữ lâu dài, thích hợp dùng quanh năm nhưng cần ngâm kỹ và nấu lâu hơn.

Dù lựa chọn hạt sen tươi hay khô, bạn cũng nên căn cứ vào nhu cầu sử dụng, thời gian chế biến và mục đích dinh dưỡng. Một điểm quan trọng cần lưu ý là nên loại bỏ tâm sen nếu không có nhu cầu hỗ trợ giấc ngủ, bởi vị đắng của phần này có thể ảnh hưởng đến hương vị món ăn.

Đối tượng nên - không nên dùng hạt sen

Hạt sen được biết đến như một thực phẩm giàu dưỡng chất và có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp để sử dụng thường xuyên. Việc hiểu rõ đối tượng nên và không nên dùng hạt sen sẽ giúp bạn sử dụng nguyên liệu này một cách an toàn và hiệu quả hơn.

Ai nên dùng hạt sen:

• Người thường xuyên mất ngủ, stress, suy nhược thần kinh.
• Phụ nữ mang thai ở 3 tháng giữa và cuối thai kỳ.
• Người cao tuổi có vấn đề về tiêu hóa hoặc tim mạch.

Ai nên hạn chế dùng hạt sen:

• Người bị táo bón kéo dài.
• Người dị ứng với sen (hiếm gặp nhưng có thể xảy ra).
• Người đang dùng thuốc an thần hoặc thuốc huyết áp (cần hỏi ý kiến bác sĩ trước).

Lưu ý quan trọng: Để đạt hiệu quả tốt, bạn nên sử dụng khoảng từ 80g hạt sen mỗi ngày, có thể là hạt tươi hoặc khô đã nấu chín. Không nên tự ý dùng hạt sen thay thế cho thuốc điều trị khi chưa có hướng dẫn cụ thể từ nhân viên y tế hoặc bác sĩ chuyên khoa.

5 món ăn và bài thuốc từ hạt sen dễ làm tại nhà

Hạt sen không chỉ là nguyên liệu quen thuộc trong gian bếp Việt mà còn được sử dụng như một vị thuốc hỗ trợ sức khỏe. Dưới đây là một số món ăn và thức uống từ hạt sen vừa dễ chế biến vừa mang lại nhiều lợi ích cho cơ thể.

• Cháo hạt sen táo đỏ: Giúp ngủ ngon, bổ máu, phù hợp cho người già.
• Canh giò heo hạt sen: Bổ dưỡng, giúp mẹ bầu tăng cường sữa sau sinh.
• Sữa hạt sen: Thức uống dễ uống, mát gan, đẹp da.
• Trà tâm sen: Hỗ trợ giảm lo âu, thanh nhiệt, giúp an thần nhẹ.
• Hạt sen sấy khô không dầu: Món ăn vặt lành mạnh, hỗ trợ tim mạch.

Những món ăn từ hạt sen có thể được đưa vào thực đơn hằng ngày để hỗ trợ sức khỏe toàn diện. Tuy nhiên, người có bệnh lý nền hoặc đang dùng thuốc nên tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng thường xuyên.

Hạt sen là thực phẩm vừa bổ dưỡng vừa dễ chế biến, phù hợp với nhiều lứa tuổi và nhu cầu sức khỏe khác nhau. Tuy nhiên, để chăm sóc sức khỏe toàn diện, đặc biệt là với trẻ nhỏ và người lớn tuổi, dinh dưỡng chỉ là một phần. Cha mẹ đừng quên kết hợp với việc tiêm phòng đầy đủ để tăng cường khả năng phòng bệnh. Bạn có thể tham khảo thêm thông tin về dinh dưỡng, vắc xin tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu.