Cách tính tuổi thai IVF: Hướng dẫn chuẩn y khoa, dễ hiểu và chính xác

Do đặc thù của thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), các mốc tính toán được xác định rõ ràng hơn nhưng lại khiến nhiều phụ huynh băn khoăn về cách quy đổi tuổi phôi ra tuổi thai. Bài viết dưới đây cung cấp hướng dẫn chi tiết, dễ hiểu và chuẩn y khoa để giúp bạn nắm rõ về tuổi thai IVF theo từng loại phôi và từng giai đoạn chuyển.

Cách tính tuổi thai IVF chuẩn nhất theo quy định y khoa

Tính tuổi thai IVF dựa trên nguyên tắc quy đổi tuổi phôi tại thời điểm chuyển vào tử cung thành tuổi thai theo lịch sản khoa tiêu chuẩn. Nếu mang thai tự nhiên thường lấy ngày đầu kỳ kinh cuối làm mốc thì IVF sử dụng ngày chuyển phôi làm điểm khởi đầu chính thức. Phương pháp này được các hiệp hội sản phụ khoa quốc tế công nhận, đảm bảo độ chính xác cao nhờ loại bỏ biến số rụng trứng tự nhiên.

Quy đổi ngày chuyển phôi thành tuổi thai thực chất là quá trình cộng thêm khoảng thời gian giả định từ ngày đầu kỳ kinh cuối đến ngày thụ tinh. Trong sản khoa, chu kỳ kinh nguyệt trung bình được tính 28 ngày, trong đó rụng trứng xảy ra vào ngày 14. Vì vậy, khi phôi đã được nuôi cấy ngoài tử cung, ta quy đổi như sau:

• Tuổi thai tại thời điểm chuyển phôi = tuổi phôi (theo ngày nuôi cấy) + 14 ngày.
• Tuổi thai hiện tại = tuổi thai tại thời điểm chuyển + số ngày đã trôi qua từ ngày chuyển phôi.

Phôi được nuôi cấy phổ biến ở hai giai đoạn là phôi ngày 3 và phôi ngày 5. Phôi ngày 3 là phôi đã phát triển 3 ngày kể từ thụ tinh, tương đương giai đoạn phân chia 6 - 8 tế bào trong khi đó phôi ngày 5 đã đạt giai đoạn phôi nang, chất lượng thường cao hơn, tỷ lệ làm tổ tốt hơn. Dù phôi ngày 3 hay ngày 5, khi cùng đến một mốc thời gian sau chuyển, tuổi thai có thể khác nhau vài ngày do tuổi phôi ban đầu khác biệt. Tuy nhiên, sau tuần 8 - 10, sự chênh lệch này thường được bù đắp bởi tốc độ phát triển thai nhi.

Ý nghĩa của việc tính tuổi thai IVF

Việc tính toán tuổi thai IVF chính xác là bắt buộc trong quản lý thai kỳ, không chỉ đơn thuần là theo dõi thời gian mà còn là cơ sở để đưa ra các quyết định lâm sàng quan trọng. Theo các chuyên gia, việc tính tuổi thai IVF nhằm:

Theo dõi sự phát triển và sức khỏe thai nhi 

Tuổi thai là thước đo chính xác nhất về sự phát triển của thai nhi. Việc tính tuổi thai IVF giúp:

• Đánh giá sự tăng trưởng: Dựa vào các mốc tuần tuổi, bác sĩ có thể so sánh kích thước và sự phát triển các cơ quan của bé với tiêu chuẩn.
• Điều chỉnh chăm sóc: Mẹ bầu có cơ sở để xây dựng chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi và sinh hoạt phù hợp, đáp ứng nhu cầu phát triển khác nhau của thai nhi qua từng giai đoạn.

Xác định các mốc khám thai và sàng lọc quan trọng

Các xét nghiệm và sàng lọc tiền sản có giới hạn thời gian nghiêm ngặt, việc tính tuổi thai chuẩn xác đảm bảo không bỏ lỡ "cửa sổ vàng" của các mốc khám:

• Sàng lọc quý I (Tuần 11 - 13+6): Thực hiện Double Test, đo độ mờ da gáy (NT) để đánh giá nguy cơ dị tật thai.
• Sàng lọc quý II (Tuần 18 - 22): Siêu âm hình thái chi tiết (4D) để kiểm tra các bất thường cấu trúc.
• Tiêm phòng: Xác định thời điểm tiêm phòng uốn ván và các loại vắc xin cần thiết khác.

Dự kiến ngày sinh và kế hoạch sinh nở

Việc tính toán ngày dự sinh chính xác giúp mẹ bầu và gia đình có kế hoạch sinh nở cụ thể, bao gồm chuẩn bị tâm lý, tài chính và lựa chọn phương pháp sinh. Bên cạnh đó, tính chính xác tuổi thai IVF còn giúp cung cấp thông tin nền tảng để mẹ bầu và bác sĩ thảo luận và thống nhất về phương pháp sinh (sinh thường hay sinh mổ), đặc biệt trong các trường hợp thai IVF có các chỉ định đặc biệt.

Những yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác khi tính tuổi thai IVF

Các yếu tố sau đây không làm thay đổi công thức tính tuổi thai IVF đã được chuẩn hóa, nhưng có thể khiến thời điểm phôi bám vào nội mạc tử cung và bắt đầu phát triển bị chậm hơn 1 - 2 ngày so với giả định lý tưởng. Sự chậm trễ này là nguyên nhân chính dẫn đến sự chênh lệch nhỏ khi so sánh với kết quả siêu âm sớm:

Sự khác biệt trong quá trình chuẩn bị phôi 

Sự khác biệt trong quá trình chuẩn bị phôi có thể ảnh hưởng đến khả năng làm tổ. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, phôi đông lạnh đã trải qua quá trình đông lạnh/rã đông, đòi hỏi phôi phải có thời gian để tái lập chương trình sinh học và hồi phục hoàn toàn sau căng thẳng của quy trình. Quá trình này có thể làm chậm xu hướng làm tổ thực tế 1 - 2 ngày so với phôi tươi. 

Mặc dù vậy, tuổi thai theo quy ước vẫn luôn được tính từ ngày chuyển phôi mà không cộng trừ bất kỳ ngày nào cho thời gian đông lạnh. 

Chất lượng phôi 

Phôi chất lượng thấp hơn (cấp Gardner B hoặc C) thường có tốc độ phân chia chậm hơn và khả năng bóc vỏ kém hơn phôi chất lượng tốt (cấp A). Điều này khiến phôi mất thêm thời gian để tìm được vị trí bám dính lý tưởng vào nội mạc tử cung.

Tình trạng tử cung của mẹ

Tử cung là môi trường quan trọng nhất. Các bất thường tại nội mạc có thể tạo ra rào cản vật lý hoặc sinh hóa, gây chậm làm tổ:

• Nội mạc mỏng: Dưới 8mm.
• Các bất thường khác: Sự hiện diện của polyp tử cung hoặc lạc nội mạc tử cung có thể cản trở sự bám dính hoàn hảo của phôi.

Lưu ý quan trọng giúp mẹ theo dõi đúng tuổi thai IVF

Để đảm bảo việc tính toán tuổi thai IVF được chính xác và đồng nhất với tiêu chuẩn sản khoa, mẹ bầu cần lưu ý hai khía cạnh chính: Ghi nhớ dữ liệu nguồn và tránh các lỗi tính toán.

Ghi nhớ chính xác các mốc quan trọng

Đây là các mốc thời gian quan trọng cần được lưu trữ kỹ lưỡng để cung cấp cho bác sĩ hoặc ứng dụng theo dõi:

• Ngày chọc trứng: Thường được coi là ngày 0 của phôi (hoặc ngày gần nhất với ngày thụ tinh thực tế).
• Ngày thụ tinh: Ngày 0 thực sự khi trứng và tinh trùng gặp nhau trong phòng thí nghiệm.
• Ngày nuôi cấy phôi: Xác định rõ phôi được chuyển là phôi ngày 3 hay phôi ngày 5 (giai đoạn phôi nang).
• Ngày chuyển phôi: Mốc khởi đầu chính thức để tính toán tuổi thai theo quy ước lâm sàng.

Sử dụng ứng dụng hỗ trợ theo dõi thai IVF

Sử dụng công cụ chuyên biệt giúp giảm thiểu sai sót nhưng cần hiểu rõ nguyên tắc tính toán để tránh các lỗi thường gặp. Nhập ngày chuyển phôi và tuổi phôi để ứng dụng tự động tính tuổi thai hiện tại, ngày dự sinh và các mốc khám thai quan trọng. Bạn có thể tìm kiếm các ứng dụng chuyên biệt như “IVF Pregnancy Calculator” hoặc “BabyCenter IVF Tracker”.

Các sai lầm cần tránh tuyệt đối

Dưới đây là những sai lầm cần tránh, bạn đọc có thể tham khảo:

• Tính sai mốc: Tính tuổi thai từ ngày chọc trứng (thay vì ngày chuyển phôi) sẽ khiến tuổi thai bị giảm 16 - 19 ngày so với thực tế.
• Quên quy ước 14 ngày: Cộng tuổi phôi trực tiếp vào số ngày đã trôi qua mà quên cộng bù 14 ngày (quy ước sản khoa).
• Tự điều chỉnh ngày dự sinh: Không tin tuyệt đối vào kết quả siêu âm rất sớm (trước tuần 8 - 10) và tự ý điều chỉnh ngày dự sinh khi kết quả chỉ lệch nhẹ (<5 ngày). 

Cách tính tuổi thai IVF tuy có công thức rõ ràng nhưng cần hiểu đúng để theo dõi thai kỳ một cách chính xác. Dựa vào ngày chuyển phôi và tuổi phôi, mẹ bầu có thể xác định chính xác tuổi thai, hỗ trợ tính ngày dự sinh và kiểm soát sự phát triển của thai nhi. Trong trường hợp có sự chênh lệch hoặc bất thường, mẹ nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa để được hướng dẫn cụ thể.