Cách sơ cứu chảy máu cam hiệu quả và các lưu ý quan trọng bạn cần biết

Chảy máu cam (hay còn gọi là chảy máu mũi) là hiện tượng thường gặp, đặc biệt ở trẻ em và người lớn tuổi. Phần lớn các trường hợp có thể tự xử trí tại nhà, tuy nhiên nếu không sơ cứu đúng cách có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm. Vậy nên sơ cứu chảy máu cam như thế nào cho đúng, sai lầm nào cần tránh và khi nào cần đi khám? Cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này trong bài viết sau.

Sơ cứu chảy máu cam đúng cách như thế nào?

Khi xuất hiện tình trạng chảy máu cam, điều quan trọng nhất là phải giữ bình tĩnh và xử trí đúng cách để máu được cầm lại nhanh chóng, hạn chế biến chứng. Các bước sơ cứu chảy máu cam cơ bản bao gồm:

• Đặt tư thế thích hợp: Người bị chảy máu cần ngồi thẳng, đầu hơi cúi nhẹ về phía trước. Tư thế này giúp giảm áp lực máu lên các mạch máu mũi, đồng thời ngăn máu chảy ngược xuống họng, tránh nguy cơ sặc hoặc nôn ói.
• Tạo áp lực cầm máu: Dùng ngón tay cái và ngón trỏ bóp chặt phần mềm của cánh mũi (ngay dưới sống mũi cứng). Giữ liên tục trong vòng 10 - 15 phút mà không nhả tay giữa chừng. Đây là thời gian cần thiết để mạch máu bị tổn thương được bịt kín và hình thành cục máu đông. Trong lúc này, người bệnh nên thở bằng miệng.
• Chườm lạnh hỗ trợ: Có thể đặt túi đá lạnh hoặc khăn lạnh lên sống mũi trong khoảng 10 - 15 phút. Nhiệt độ lạnh sẽ giúp co mạch, từ đó làm giảm lưu lượng máu chảy ra.
• Theo dõi sau khi cầm máu: Sau khi giữ chặt mũi đủ thời gian, thả tay ra để kiểm tra. Nếu máu vẫn tiếp tục chảy, cần lặp lại thao tác thêm 10 - 15 phút nữa. Trường hợp máu không cầm được sau khoảng 20 phút, cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được bác sĩ xử trí chuyên sâu.

Những sai lầm thường gặp khi sơ cứu chảy máu cam

Trong thực tế, nhiều người sơ cứu chảy máu cam theo thói quen dân gian hoặc hiểu sai hướng dẫn y khoa, vô tình làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn. Một số sai lầm phổ biến khi sơ cứu chảy máu cam cần tránh gồm:

• Ngửa đầu ra sau: Đây là phản xạ thường thấy, nhưng thực tế lại rất nguy hiểm. Khi ngửa đầu, máu sẽ chảy ngược xuống cổ họng, có thể gây khó thở hoặc sặc. Nếu nuốt phải nhiều máu, bệnh nhân dễ bị buồn nôn, nôn mửa và khó kiểm soát lượng máu đã mất.
• Nhét giấy, bông hoặc vật lạ vào mũi: Việc này tưởng như giúp chặn máu nhưng thực tế có nguy cơ gây nhiễm trùng do không đảm bảo vô khuẩn. Ngoài ra, nếu nhét quá sâu có thể đẩy cục máu đông vào trong, làm tình trạng chảy máu kéo dài và khó kiểm soát hơn.
• Xì mũi mạnh ngay sau khi cầm máu: Hành động này có thể làm vỡ cục máu đông vừa hình thành, khiến máu tiếp tục chảy trở lại.
• Lạm dụng dung dịch nước muối sinh lý: Một số người thường xuyên nhỏ nước muối để giữ ẩm niêm mạc với mục đích phòng ngừa chảy máu cam. Tuy nhiên, việc lạm dụng quá mức có thể làm mất lớp nhầy bảo vệ tự nhiên, khiến niêm mạc khô hơn và dễ tổn thương.
• Hoạt động gắng sức ngay sau khi cầm máu: Tập luyện mạnh, nâng vật nặng hoặc cúi người quá thấp trong vài ngày đầu có thể khiến mạch máu bị vỡ lại, gây chảy máu tái phát.

Khi nào chảy máu cam cần đến bác sĩ?

Phần lớn các trường hợp chảy máu cam có thể tự xử trí tại nhà bằng các bước sơ cứu cơ bản. Tuy nhiên, nếu máu chảy kéo dài hoặc kèm theo những dấu hiệu bất thường, việc thăm khám y tế là cần thiết để loại trừ nguyên nhân tiềm ẩn nguy hiểm. Bạn cần đến cơ sở y tế ngay trong các tình huống sau:

• Chảy máu kéo dài trên 20 phút dù đã sơ cứu chảy máu cam đúng cách: Đây là dấu hiệu cho thấy mạch máu bị tổn thương sâu hoặc có rối loạn đông máu cần bác sĩ can thiệp.
• Chảy máu sau chấn thương đầu, mặt hoặc mũi: Máu cam xuất hiện sau tai nạn, va đập mạnh hoặc phẫu thuật mũi có thể liên quan đến tổn thương nghiêm trọng bên trong.
• Mất nhiều máu, kèm hoa mắt, chóng mặt, choáng váng: Đây là biểu hiện nguy hiểm, có thể dẫn đến tụt huyết áp hoặc thiếu máu cấp.
• Thường xuyên tái phát: Nếu chảy máu cam xuất hiện nhiều lần trong tuần hoặc trong tháng, cần kiểm tra để loại trừ các bệnh lý mạn tính hoặc bất thường giải phẫu như lệch vách ngăn.
• Đang dùng thuốc chống đông hoặc có rối loạn đông máu: Những người sử dụng thuốc như warfarin, aspirin, rivaroxaban hoặc mắc các bệnh lý đông máu di truyền sẽ khó kiểm soát tình trạng chảy máu, cần được bác sĩ hỗ trợ sớm.
• Trẻ nhỏ dưới 2 tuổi bị chảy máu cam: Đây là đối tượng đặc biệt cần được theo dõi chặt chẽ, vì mất máu dù ít cũng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
• Có kèm triệu chứng toàn thân: Da nhợt nhạt, tim đập nhanh, khó thở hoặc nuốt phải nhiều máu gây nôn ói là những dấu hiệu cần đi khám ngay.

Ngoài ra, nếu chảy máu cam đi kèm với nghẹt mũi dai dẳng, chảy dịch có mùi hôi ở người lớn tuổi, đặc biệt là người hút thuốc lá, bác sĩ có thể cần kiểm tra để loại trừ khả năng khối u vùng mũi - xoang.

Cách phòng ngừa chảy máu cam tái phát

Việc chủ động phòng ngừa đóng vai trò quan trọng giúp hạn chế tình trạng chảy máu cam lặp đi lặp lại, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người cao tuổi - những nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng. Các giải pháp được khuyến nghị bao gồm:

• Giữ ẩm cho niêm mạc mũi: Môi trường khô hanh là nguyên nhân phổ biến khiến niêm mạc mũi bị nứt nẻ, dễ chảy máu. Người bệnh nên duy trì độ ẩm trong nhà bằng máy tạo độ ẩm, đặc biệt vào mùa đông. Có thể bôi một lớp mỏng vaseline vào phần trước vách mũi để tránh khô nứt.
• Hạn chế thói quen gây tổn thương mũi: Tuyệt đối tránh ngoáy mũi hoặc xì mũi quá mạnh. Khi cần làm sạch mũi, hãy thực hiện nhẹ nhàng để không làm vỡ các mao mạch mỏng manh trong niêm mạc.
• Điều chỉnh môi trường sống và thói quen xấu: Không hút thuốc lá, hạn chế tiếp xúc với khói bụi, hóa chất hoặc khí kích ứng. Nếu bắt buộc làm việc trong môi trường có nguy cơ, cần sử dụng khẩu trang và thiết bị bảo hộ đầy đủ.
• Bổ sung dinh dưỡng hợp lý: Ăn nhiều rau xanh, trái cây và uống đủ nước giúp duy trì độ ẩm tự nhiên cho niêm mạc, đồng thời cung cấp vitamin C và K cần thiết cho quá trình đông máu.
• Chăm sóc sức khỏe tổng thể: Kiểm soát tốt các bệnh lý nền như tăng huyết áp, rối loạn đông máu hay viêm mũi dị ứng sẽ giúp hạn chế nguy cơ chảy máu cam tái diễn.

Việc nắm rõ cách sơ cứu chảy máu cam đúng chuẩn không chỉ giúp cầm máu nhanh chóng mà còn hạn chế rủi ro biến chứng. Nếu tình trạng tái phát nhiều lần, kéo dài hoặc kèm triệu chứng bất thường, người bệnh cần đi khám để tìm nguyên nhân và được điều trị phù hợp. Chủ động phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe tai mũi họng là chìa khóa giúp bạn an tâm hơn trong cuộc sống.