Cách chữa bệnh mộng du ở trẻ em: Hướng dẫn toàn diện cho phụ huynh

Mộng du ở trẻ em hay còn gọi là sleepwalking, là một dạng rối loạn giấc ngủ thường gặp khiến trẻ vô thức đi lại hoặc hành động trong khi vẫn đang ngủ. Tình trạng này khiến nhiều phụ huynh lo lắng nhưng không phải lúc nào cũng cần điều trị y tế. Bài viết sẽ cung cấp thông tin đầy đủ về cách điều trị bệnh mộng du ở trẻ em, bao gồm biện pháp tại nhà, dấu hiệu cảnh báo và khi nào cần thăm khám chuyên khoa.

Vì sao trẻ em bị mộng du?

Để xác định cách điều trị bệnh mộng du ở trẻ em hiệu quả, việc đầu tiên và quan trọng nhất là phải hiểu rõ nguyên nhân gây ra tình trạng này. Mộng du không xảy ra ngẫu nhiên mà thường liên quan đến nhiều yếu tố sinh lý và tâm lý ở trẻ. Dưới đây là một số lý do giải thích vì sao trẻ em bị mộng du như: 

Do yếu tố di truyền

Yếu tố di truyền được xem là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến hiện tượng mộng du ở trẻ em. Theo các nghiên cứu khoa học, nếu cha mẹ hoặc người thân trong gia đình từng mắc chứng mộng du, trẻ có nguy cơ cao gặp phải tình trạng này. Điều này cho thấy mộng du không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn có liên hệ mật thiết đến đặc điểm di truyền và chất lượng giấc ngủ trong gia đình.

Thiếu ngủ hoặc rối loạn lịch ngủ

Giấc ngủ không đủ thời lượng hoặc lịch ngủ không đều đặn là một trong những nguyên nhân phổ biến gây mộng du ở trẻ em. Trẻ thường xuyên đi ngủ muộn, ngủ ít hoặc bị đánh thức nhiều lần trong đêm sẽ khiến chu kỳ giấc ngủ bị rối loạn. Khi đó, não bộ khó đạt được trạng thái ngủ sâu ổn định, làm tăng nguy cơ xuất hiện các hành vi mộng du như đi lại, nói chuyện hay thực hiện hành vi vô thức trong lúc ngủ.

Do các yếu tố kích thích giấc ngủ

Các yếu tố tác động đến giấc ngủ như căng thẳng tâm lý, lo âu kéo dài, thay đổi môi trường sống đột ngột, bắt đầu đi học xa nhà hoặc đang trong giai đoạn bị sốt cao đều có thể làm gia tăng nguy cơ mộng du ở trẻ. Những yếu tố này làm giấc ngủ bị gián đoạn hoặc không sâu, từ đó khiến não bộ dễ rơi vào trạng thái kích hoạt bất thường trong lúc ngủ. Nếu kéo dài, chúng có thể khiến tình trạng mộng du ở trẻ trở nên nghiêm trọng và xảy ra thường xuyên hơn.

Rối loạn giấc ngủ đi kèm

Một số rối loạn giấc ngủ hoặc bệnh lý nền như ngưng thở khi ngủ, ngáy mạn tính hay hội chứng chân không yên cũng là nguyên nhân làm tăng mức độ và tần suất mộng du ở trẻ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Những vấn đề này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giấc ngủ, khiến não bộ dễ rơi vào trạng thái bất thường. Do đó, xử lý đúng nguyên nhân nền là bước quan trọng để can thiệp hiệu quả và bền vững.

Sốt, nhiễm trùng hoặc rối loạn thần kinh nhẹ

Các yếu tố sinh lý như sốt, nhiễm trùng hoặc rối loạn thần kinh nhẹ trong giai đoạn hồi phục bệnh có thể ảnh hưởng đến chu kỳ giấc ngủ của trẻ. Khi cơ thể đang trong trạng thái căng thẳng hoặc chưa hồi phục hoàn toàn, não bộ dễ bị kích thích, dẫn đến hiện tượng mộng du. Đây là lý do vì sao trẻ sau ốm thường có nguy cơ mộng du cao hơn, đặc biệt nếu kèm theo giấc ngủ bị gián đoạn hoặc không sâu. 

Cách chữa bệnh mộng du ở trẻ em 

Điều trị bệnh mộng du ở trẻ em thường không quá phức tạp và hiếm khi đòi hỏi điều trị bằng thuốc hoặc can thiệp chuyên sâu. Trên thực tế, phần lớn các trường hợp mộng du ở trẻ là nhẹ, không gây nguy hiểm và có xu hướng tự hết khi trẻ lớn dần, đặc biệt vào giai đoạn tuổi vị thành niên. Trong những tình huống mộng du xảy ra không thường xuyên, không ảnh hưởng đến sức khỏe hay chất lượng giấc ngủ, việc điều chỉnh môi trường ngủ và cải thiện thói quen sinh hoạt là đủ. Đối với các trường hợp mộng du nhẹ, cha mẹ có thể áp dụng những biện pháp đơn giản sau:

• Thiết lập giờ đi ngủ cố định, kể cả cuối tuần.
• Dọn gọn phòng, khóa cửa sổ, loại bỏ vật nguy hiểm.
• Hạn chế dùng thiết bị điện tử trước khi ngủ, khuyến khích đọc sách, thư giãn.
• Nếu trẻ mộng du, nhẹ nhàng hướng dẫn trở lại giường, tránh làm trẻ hoảng sợ.
• Ghi nhật ký giấc ngủ để theo dõi các yếu tố liên quan và tìm ra quy luật xuất hiện mộng du.

Tuy nhiên, nếu mộng du diễn ra nhiều lần mỗi tuần, gây nguy cơ té ngã, va chạm hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ của trẻ, cha mẹ nên cân nhắc đưa trẻ đi khám chuyên khoa để được đánh giá chính xác và có hướng can thiệp phù hợp. Việc này đặc biệt quan trọng nếu mộng du đi kèm các rối loạn giấc ngủ khác như ngưng thở khi ngủ, hội chứng chân không yên hoặc các vấn đề tâm lý.

Tóm lại, việc nắm vững nguyên nhân và điều chỉnh kịp thời sẽ giúp việc điều trị bệnh mộng du ở trẻ em đạt hiệu quả cao mà không cần đến can thiệp y tế phức tạp.

Một số quan niệm sai lầm về mộng du và sự thật cần được hiểu đúng

Trong quá trình tìm hiểu cách điều trị bệnh mộng du ở trẻ em, nhiều phụ huynh dễ bị ảnh hưởng bởi những quan niệm sai lệch, dẫn đến lo lắng không cần thiết hoặc áp dụng cách xử trí không đúng. Dưới đây là ba hiểu lầm phổ biến và sự thật khoa học cần lưu ý:

• “Đánh thức trẻ khi mộng du là nguy hiểm”: Đây là quan niệm sai. Thực tế, việc đánh thức nhẹ nhàng không gây hại cho trẻ. Tuy nhiên, cần tránh làm trẻ hoảng sợ bằng cách hét lớn hoặc rung lắc mạnh. Cách tốt nhất là nhẹ nhàng hướng dẫn trẻ quay lại giường ngủ trong trạng thái yên tĩnh.
• “Mộng du là dấu hiệu của bệnh tâm thần”: Quan niệm này không chính xác. Mộng du ở trẻ thường là hiện tượng sinh lý liên quan đến chu kỳ giấc ngủ, căng thẳng hoặc yếu tố di truyền, không đồng nghĩa với rối loạn tâm thần nặng.
• “Nếu không điều trị, mộng du sẽ theo trẻ cả đời”: Thực tế cho thấy đa số trẻ sẽ tự hết mộng du khi bước vào tuổi dậy thì, chỉ một tỷ lệ nhỏ tiếp tục kéo dài và cần được theo dõi, can thiệp y khoa nếu cần thiết.

Hiểu đúng bản chất mộng du sẽ giúp phụ huynh bình tĩnh, xử lý hiệu quả và chọn lựa hướng điều trị phù hợp cho con.

Như vậy có thể thấy cách chữa bệnh mộng du ở trẻ em hiệu quả nhất thường không nằm ở việc dùng thuốc mà ở việc thiết lập môi trường ngủ an toàn, duy trì giờ ngủ hợp lý và sớm nhận biết các yếu tố gây kích thích giấc ngủ. Mộng du phần lớn là tình trạng lành tính và sẽ tự cải thiện khi trẻ trưởng thành. Tuy nhiên, nếu trẻ mộng du thường xuyên, có nguy cơ té ngã, giấc ngủ bị gián đoạn hoặc kèm theo những biểu hiện bất thường, phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời, đảm bảo an toàn cho sự phát triển toàn diện của trẻ.