Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh ung thư xương quai hàm hiện nay

Ung thư xương tại vùng hàm là bệnh lý ác tính có mức độ nguy hiểm cao do vị trí phức tạp và liên quan trực tiếp đến chức năng ăn nhai, phát âm và thẩm mỹ khuôn mặt. Việc phát hiện và chẩn đoán sớm đóng vai trò quyết định trong tiên lượng điều trị. Hiểu rõ cách bác sĩ xác định bệnh, nhận diện dấu hiệu cảnh báo và lựa chọn phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong hành trình chăm sóc sức khỏe.

Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh ung thư xương quai hàm hiện nay

Trong thực hành lâm sàng, hình ảnh của ung thư xương quai hàm đóng vai trò trung tâm trong việc đánh giá tổn thương ác tính tại vùng hàm mặt. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh giúp bác sĩ quan sát cấu trúc xương, mức độ xâm lấn mô mềm, tình trạng hạch bạch huyết và hiệu quả điều trị theo từng giai đoạn. Mỗi phương pháp đem lại góc nhìn riêng, từ tổng quát đến chi tiết vi thể, hỗ trợ bác sĩ đưa ra phác đồ phù hợp.

X-quang hàm mặt

X-quang là phương pháp đầu tiên được sử dụng khi bệnh nhân có triệu chứng bất thường tại vùng hàm. Tuy khả năng mô tả chi tiết không cao, X-quang vẫn giúp phát hiện:

• Hình ảnh tiêu xương hoặc mảng xương bị phá hủy.
• Vùng cản quang bất thường.
• Ranh giới tổn thương bất đối xứng.

X-quang thường được chỉ định khi bệnh nhân xuất hiện đau hàm, lung lay răng hoặc biến dạng xương. Đây là bước khởi đầu giúp phát hiện dấu hiệu nghi ngờ ung thư.

Chụp CT

Chụp CT mang lại hình ảnh rõ ràng về cấu trúc xương. Bác sĩ có thể quan sát chính xác mức độ phá hủy xương và lan rộng của khối u. CT đặc biệt hữu ích khi cần đánh giá:

• Sự xâm lấn vào xoang mặt.
• Phá hủy xương vỏ.
• Liên quan giữa u và răng.
• Mức độ lan tới nền sọ.

So với X-quang, chụp CT cho phép dựng hình ba chiều, hỗ trợ lập kế hoạch phẫu thuật và xác định diện cắt an toàn.

MRI

MRI tập trung vào mô mềm nên thường được sử dụng khi nghi ngờ khối u đã lan ra các cơ, dây thần kinh hoặc mô liên kết quanh hàm. Điều này đặc biệt quan trọng vì ung thư vùng hàm mặt có xu hướng xâm lấn nhanh vào các cấu trúc lân cận. MRI giúp đánh giá:

• Đường đi của dây thần kinh bị ảnh hưởng.
• Mức độ lan sâu của khối u.
• Sự liên quan giữa u và tuyến nước bọt.

PET-CT

PET-CT được sử dụng trong các trường hợp nghi ngờ di căn hoặc tái phát sau điều trị. Kỹ thuật này giúp phát hiện tế bào ung thư dựa trên chuyển hóa glucose của chúng. PET-CT cho phép xác định:

• Hạch cổ di căn.
• Tổn thương thứ phát ở phổi hoặc xương.
• Di căn xa mà các kỹ thuật khác khó nhận diện.

Phương pháp này có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá toàn diện giai đoạn bệnh.

Dấu hiệu và những đặc điểm trên hình ảnh của ung thư xương quai hàm

Triệu chứng lâm sàng

Ung thư xương vùng quai hàm thường khởi phát âm thầm và không có biểu hiện đặc hiệu, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý răng hàm mặt thông thường như viêm quanh răng, áp xe răng hoặc u lành tính. Một số dấu hiệu lâm sàng có thể gặp bao gồm:

• Đau âm ỉ hoặc đau tăng dần tại vùng hàm, không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường.
• Sưng nề hoặc biến dạng cấu trúc xương hàm, có thể kèm theo thay đổi hình dạng mặt.
• Răng lung lay không rõ nguyên nhân, không liên quan đến bệnh lý nha chu.
• Tê bì vùng môi, cằm hoặc má, gợi ý tổn thương thần kinh hàm dưới.
• Khó há miệng hoặc nhai, nhất là trong các khối u xâm lấn cơ cắn, cơ thái dương.
• Viêm quanh răng kéo dài không đáp ứng điều trị thông thường.

Trong một số trường hợp, khối u có kích thước nhỏ hoặc nằm sâu nên chỉ được phát hiện tình cờ qua hình ảnh học khi bệnh nhân chụp phim vì lý do khác.

Đặc điểm hình ảnh học

Trên các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như X-quang, CT, MRI hoặc PET-CT, ung thư xương quai hàm có thể biểu hiện bằng nhiều dạng khác nhau tùy vào loại mô bệnh học (ví dụ: Osteosarcoma, chondrosarcoma, Ewing sarcoma). Các đặc điểm hình ảnh thường gặp bao gồm:

• Tiêu xương dạng loang lổ hoặc lan rộng, ranh giới không rõ ràng.
• Hình ảnh phá hủy xương không đối xứng, thường không tuân theo cấu trúc giải phẫu bình thường.
• Đường viền xương bị bào mòn, mờ hoặc gãy đoạn.
• Xâm lấn mô mềm kế cận, quan sát rõ hơn trên MRI.
• Di căn hạch cổ (nếu có), phát hiện trên CT hoặc PET-CT, tuy không phổ biến với sarcoma, nhưng cần theo dõi.

Việc chẩn đoán hình ảnh đóng vai trò định hướng, tuy nhiên sinh thiết mô bệnh học vẫn là tiêu chuẩn vàng để xác định chính xác loại u, mức độ ác tính và hướng điều trị thích hợp.

Các phương pháp điều trị bệnh ung thư xương quai hàm hiện nay

Tiếp cận điều trị ung thư tại vùng xương hàm yêu cầu sự phối hợp giữa nhiều chuyên khoa như ung bướu, hàm mặt, tai mũi họng và phục hồi chức năng. Phác đồ cụ thể phụ thuộc vào loại ung thư, kích thước khối u và mức độ xâm lấn.

Phẫu thuật cắt u và tái tạo

Phẫu thuật là hướng điều trị chủ đạo trong hầu hết trường hợp. Bác sĩ tiến hành loại bỏ tối đa mô ung thư và đảm bảo diện cắt sạch. Tùy vào tổn thương, phẫu thuật có thể bao gồm:

• Cắt một phần xương hàm.
• Cắt toàn bộ xương hàm dưới.
• Loại bỏ mô mềm bị xâm lấn.

Sau phẫu thuật, bước tái tạo xương để phục hồi chức năng và thẩm mỹ là rất quan trọng. Bác sĩ có thể dùng xương tự thân như xương mác hoặc các vật liệu nhân tạo.

Xạ trị

Xạ trị thường được chỉ định sau phẫu thuật để tiêu diệt tế bào ung thư còn sót lại. Một số trường hợp được xạ trị trước phẫu thuật nhằm thu nhỏ kích thước khối u. Xạ trị hiện đại giúp bảo tồn nhiều mô lành, giảm tác dụng phụ và nâng cao hiệu quả điều trị.

Hóa trị

Hóa trị được áp dụng trong các trường hợp ung thư có mức độ ác tính cao, có nguy cơ di căn hoặc đã di căn. Một số loại ung thư xương như sarcoma đáp ứng tương đối tốt với hóa trị. Việc kết hợp hóa trị và xạ trị giúp tăng khả năng kiểm soát bệnh và cải thiện tiên lượng.

Theo dõi tái phát

Bệnh ung thư xương vùng hàm có khả năng tái phát cao trong vài năm đầu sau điều trị. Vì vậy, người bệnh cần:

• Tái khám định kỳ.
• Kiểm tra hình ảnh theo lịch của bác sĩ.
• Theo dõi triệu chứng bất thường tại vùng hàm.

Việc hiểu rõ các dấu hiệu nhận biết và giá trị của hình ảnh ung thư xương quai hàm giúp người bệnh và gia đình có thêm cơ sở để chủ động thăm khám sớm. Hình ảnh chẩn đoán đóng vai trò trung tâm trong xác định tổn thương và lên kế hoạch điều trị. Các phương pháp hiện nay bao gồm phẫu thuật, xạ trị và hóa trị, được lựa chọn tùy theo từng trường hợp cụ thể. Chẩn đoán sớm luôn mang lại cơ hội điều trị hiệu quả hơn, giảm biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.