Bệnh mắt cá chân: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và cách phòng ngừa

Mắt cá chân là bộ phận nhỏ nhưng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giữ thăng bằng, di chuyển và vận động hằng ngày. Khi mắc bệnh mắt cá chân, người bệnh thường gặp khó khăn trong đi lại, thậm chí ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, đặc biệt phổ biến ở người vận động nhiều, chơi thể thao hoặc người lớn tuổi.

Bệnh mắt cá chân là gì và các dạng thường gặp

Bệnh mắt cá chân là thuật ngữ mô tả các rối loạn và tổn thương liên quan đến khớp cổ chân. Đây có thể là chấn thương cấp tính, như bong gân do tai nạn khi chơi thể thao, hoặc tình trạng mạn tính như viêm khớp.

Một số dạng thường gặp:

• Bong gân mắt cá chân: Dây chằng bị kéo căng hoặc rách khi bàn chân xoay sai tư thế.
• Viêm khớp cổ chân: Tổn thương mạn tính, thường gặp ở người lớn tuổi hoặc người có bệnh lý xương khớp.
• Viêm gân quanh mắt cá: Gân bị viêm do hoạt động quá mức hoặc chấn thương lặp đi lặp lại.
• Thoái hóa khớp: Khớp mắt cá bị mòn theo thời gian, gây đau khớp và cứng khớp.
• Mất ổn định khớp mắt cá: Thường xảy ra khi tái phát bong gân nhiều lần.

Nếu bạn từng gặp chấn thương cổ chân, hãy theo dõi các dấu hiệu kéo dài để kịp thời thăm khám, tránh biến chứng.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân bệnh mắt cá chân có thể chia thành nhóm cấp tính và mạn tính:

• Nguyên nhân cấp tính: Chấn thương khi chơi thể thao, té ngã, lật cổ chân.
• Nguyên nhân mạn tính: Thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp, hoặc viêm gân kéo dài.
• Yếu tố nguy cơ: Mang giày cao gót, thừa cân, vận động trên địa hình không bằng phẳng, khớp bẩm sinh lỏng lẻo.

Các nghiên cứu y khoa cho thấy, bong gân cổ chân chiếm tới 16 - 40% trong các chấn thương thể thao phổ biến. Điều này cho thấy mức độ phổ biến và tầm quan trọng của việc phòng ngừa.

Nếu bạn thường xuyên vận động mạnh, hãy trang bị giày phù hợp và khởi động kỹ trước khi tập luyện.

Triệu chứng và khi nào cần thăm khám

Nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh mắt cá chân sẽ giúp bạn xử trí kịp thời và quyết định đúng lúc nên đến cơ sở y tế.

Triệu chứng thường gặp

Khi mắc bệnh mắt cá chân, người bệnh thường xuất hiện những dấu hiệu đặc trưng dưới đây, giúp dễ dàng nhận biết tình trạng và có hướng xử trí kịp thời:

• Đau vùng cổ chân, tăng lên khi vận động.
• Sưng nề, bầm tím.
• Cứng khớp, khó di chuyển.
• Mất ổn định khớp, dễ trẹo chân.

Khi nào cần đi khám

Bạn nên tìm đến cơ sở y tế nếu có:

• Đau dữ dội, không thể đứng hoặc đi lại.
• Sưng nhiều, biến dạng khớp.
• Đau kéo dài không cải thiện sau vài ngày nghỉ ngơi.
• Có dấu hiệu kèm sốt hoặc viêm toàn thân.

Đừng chủ quan nếu triệu chứng kéo dài. Khám sớm giúp bạn tránh nguy cơ chuyển sang viêm mạn tính.

Chẩn đoán và đánh giá y khoa

Bác sĩ thường kết hợp nhiều phương pháp để chẩn đoán:

• Khám lâm sàng: Kiểm tra độ sưng, khả năng chịu lực, sự ổn định khớp.
• X-quang: Loại trừ gãy xương hoặc biến dạng xương.
• MRI và siêu âm: Đánh giá chi tiết dây chằng, gân và cấu trúc phần mềm.

Theo CDC, các chấn thương cổ chân chiếm tỷ lệ cao trong các ca đến phòng cấp cứu liên quan đến vận động. Điều này khẳng định tầm quan trọng của việc chẩn đoán kịp thời.

Nếu bạn gặp đau hoặc sưng kéo dài, việc chẩn đoán bằng hình ảnh sẽ giúp xác định chính xác tình trạng.

Điều trị và phục hồi chức năng

Để bệnh mắt cá chân được cải thiện hiệu quả, việc điều trị thường được chia thành nhiều hướng tiếp cận và cần tuân thủ từng giai đoạn cụ thể.

Nguyên tắc điều trị

Ở mỗi trường hợp, bác sĩ có thể áp dụng một hoặc kết hợp nhiều phương pháp dưới đây:

• Điều trị bảo tồn: Nghỉ ngơi, chườm lạnh, băng ép, nâng cao chân (RICE), kết hợp thuốc giảm đau khi cần.
• Điều trị phục hồi chức năng: Vật lý trị liệu, các bài tập thăng bằng và tăng cường cơ quanh cổ chân.
• Điều trị can thiệp: Phẫu thuật hoặc tiêm nội khớp trong trường hợp nặng, dây chằng đứt hoàn toàn hoặc thoái hóa khớp tiến triển.

Giai đoạn phục hồi

Sau khi được điều trị ban đầu, quá trình phục hồi thường diễn ra theo các giai đoạn sau:

• Giai đoạn cấp: Kiểm soát sưng và đau.
• Giai đoạn trung gian: Tập các động tác nhẹ duy trì độ linh hoạt.
• Giai đoạn muộn: Tăng cường sức mạnh cơ và ổn định khớp để phòng tái phát.

Hãy kiên nhẫn trong quá trình điều trị, vì phục hồi khớp mắt cá thường cần thời gian từ vài tuần đến vài tháng.

Biến chứng và cách phòng ngừa bệnh mắt cá chân

Nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách, bệnh mắt cá chân có thể để lại nhiều hậu quả lâu dài. Đồng thời, việc chủ động phòng ngừa sẽ giúp hạn chế tái phát và duy trì khả năng vận động.

Biến chứng có thể gặp

Một số biến chứng thường thấy ở người mắc bệnh mắt cá chân là:

• Đau mạn tính kéo dài.
• Khớp lỏng lẻo, dễ bong gân tái phát.
• Thoái hóa khớp sớm.

Cách phòng ngừa hiệu quả

Để hạn chế nguy cơ và bảo vệ khớp cổ chân, bạn có thể áp dụng những biện pháp sau:

• Khởi động kỹ trước khi tập luyện.
• Sử dụng giày phù hợp và hỗ trợ tốt cho cổ chân.
• Tập thăng bằng và tăng sức mạnh cơ.
• Tránh vận động quá mức trên địa hình không ổn định.

Chủ động phòng ngừa sẽ giúp bạn giữ vững khả năng vận động và hạn chế nguy cơ chấn thương.

Giải đáp thắc mắc thường gặp về bệnh mắt cá chân

Khi gặp vấn đề ở khớp cổ chân, nhiều người thường băn khoăn về thời gian hồi phục, cách điều trị hay khả năng tái phát. Dưới đây là những thắc mắc phổ biến liên quan đến bệnh mắt cá chân và giải đáp ngắn gọn, dễ hiểu:

Bệnh mắt cá chân có tự khỏi được không?

Một số trường hợp nhẹ có thể cải thiện, nhưng cần theo dõi và xử trí đúng cách.

Bao lâu thì hồi phục?

Tùy mức độ, thời gian có thể từ 1 - 8 tuần, trường hợp nặng cần nhiều tháng.

Có nên vận động lại ngay khi hết đau?

Không, cần tập phục hồi và đảm bảo khớp ổn định trước khi vận động mạnh.

Có phải dùng thuốc lâu dài?

Chỉ dùng khi cần và theo chỉ định y tế, không nên lạm dụng thuốc giảm đau.

Nếu tái phát nhiều lần, bạn nên đi khám để được tư vấn phương pháp điều trị lâu dài.

Bệnh mắt cá chân là tình trạng phổ biến nhưng có thể kiểm soát nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách. Việc phòng ngừa thông qua luyện tập, sử dụng giày phù hợp và duy trì sức khỏe khớp cổ chân sẽ giúp bạn bảo vệ khả năng vận động lâu dài.