U nang dưới lưỡi là gì? Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

U nang dưới lưỡi là dạng tổn thương hình thành ở sàn miệng, ngay dưới lưỡi. Nang này chứa đầy nước bọt và hình thành do tuyến nước bọt bị tắc nghẽn hoặc tổn thương.

Ở trạng thái bình thường, tuyến nước bọt khỏe mạnh sẽ dẫn nước bọt trực tiếp vào khoang miệng. Khi tuyến nước bọt bị tắc hoặc hư hại, nước bọt có thể rò rỉ vào các mô xung quanh. Kết quả là nước bọt tiếp tục tích tụ cho đến khi tạo thành nang.

Mặc dù u nang dưới lưỡi không phải là bệnh lý ác tính, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, nó có thể gây ra nhiều rắc rối trong sinh hoạt hàng ngày. Có hai loại u nang dưới lưỡi: U nang dưới lưỡi đơn giản và u nang dưới lưỡi thòng. U nang dưới lưỡi đơn giản gây sưng giới hạn trong vùng sàn miệng. U nang dưới lưỡi thòng xảy ra khi khối sưng lan xuống cả vùng cổ.

Những dấu hiệu và triệu chứng của u nang dưới lưỡi

Triệu chứng của u nang dưới lưỡi có thể bao gồm:

• Khối u trong suốt hoặc hơi xanh ở sàn miệng: Đây là triệu chứng thường gặp nhất của u nang dưới lưỡi dưới lưỡi.
• Sưng to rồi xẹp xuống: U nang dưới lưỡi thường bắt đầu với kích thước khoảng 2 - 3 cm. Đôi khi nang tự xẹp do thoát dịch, nhưng sau đó lại đầy lên và có thể phát triển lớn hơn theo thời gian.

Nếu là u nang dưới lưỡi thòng, bạn có thể chỉ nhận thấy tình trạng sưng ở cổ. Khi u nang dưới lưỡi tiếp tục phát triển to dần, nó có thể gây ra:

• Khó nuốt.
• Khó thở do chèn ép vào khí quản.

Thông thường, u nang dưới lưỡi không gây đau. Tuy nhiên, nếu dịch tích tụ quá nhiều, một số người có thể cảm thấy khó chịu do áp lực.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh u nang dưới lưỡi

Dù đa số u nang dưới lưỡi là lành tính, nhưng nếu kéo dài và không điều trị, bệnh có thể gây ra một số biến chứng như:

• U nang lớn có thể làm lưỡi khó cử động, ảnh hưởng đến việc phát âm và nhai nuốt cản trở chức năng ăn uống và giao tiếp.
• U nang có thể bị bội nhiễm, gây sưng nóng đỏ đau, thậm chí tạo áp xe nhiễm trùng
• Trường hợp hiếm gặp, u nang quá lớn có thể chèn ép đường thở gây khó thở.
• Nếu không được xử lý tận gốc, u nang thường tái phát sau khi tự vỡ hoặc chọc hút dịch.
• Người mắc bệnh này có thể mất tự tin do khối sưng rõ dưới lưỡi hoặc vùng cằm gây mất thẩm mỹ.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đi khám bác sĩ chuyên khoa răng hàm mặt hoặc tai mũi họng khi:

• Khi xuất hiện khối mềm bất thường ở dưới lưỡi kéo dài nhiều ngày.
• Khối u nang ngày càng to, gây khó khăn trong ăn uống và nói chuyện.
• Có dấu hiệu đau, nhiễm trùng, chảy dịch mùi hôi.
• U nang tái phát nhiều lần sau khi tự vỡ.
• Trẻ em có dấu hiệu bú kém, khó thở hoặc khó nuốt.

U nang dưới lưỡi hình thành khi nước bọt chảy vào các mô xung quanh tuyến nước bọt thay vì thoát trực tiếp vào khoang miệng. Điều này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Tuyến nước bọt bị tắc hoặc tổn thương.
• Chấn thương hoặc va đập vùng miệng.

Một số trường hợp không xác định được nguyên nhân rõ ràng.

Những ai có nguy cơ mắc phải u nang dưới lưỡi?

U nang dưới lưỡi có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh đến người trưởng thành. Tuy nhiên, một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh do cấu trúc tuyến chưa hoàn thiện.
• Người có thói quen cắn hoặc chấn thương vùng lưỡi, miệng.
• Người từng bị viêm tuyến nước bọt nhiều lần.
• Người có bất thường bẩm sinh về tuyến nước bọt.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải u nang dưới lưỡi

Một số yếu tố có thể góp phần thúc đẩy sự hình thành u nang:

• Khi răng miệng không được làm sạch thường xuyên, vi khuẩn dễ phát triển, gây viêm và tắc nghẽn tuyến nước bọt. Đây là một trong những yếu tố hàng đầu làm tăng nguy cơ hình thành u nang dưới lưỡi.
• Các bệnh lý viêm nướu, viêm quanh răng hoặc áp xe răng có thể lan đến tuyến nước bọt. Tình trạng viêm mạn tính này khiến tuyến dễ bị tổn thương và xuất hiện u nang.
• Các chất độc trong khói thuốc và cồn làm niêm mạc miệng bị kích thích, giảm sức đề kháng. Lâu dần, tuyến nước bọt dễ bị viêm và ống dẫn bị hẹp, tăng nguy cơ tạo nang.
• Uống không đủ nước và thiếu chất xơ khiến tuyến nước bọt hoạt động kém, dễ lắng đọng dịch tiết. Điều này làm gia tăng khả năng tắc tuyến và hình thành u nang.
• Người từng mổ, nhổ răng hay phẫu thuật vùng khoang miệng có thể bị tổn thương tuyến dưới lưỡi. Đây là yếu tố thuận lợi để u nang tái phát hoặc hình thành mới.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán u nang dưới lưỡi

Bác sĩ sẽ tiến hành khám miệng trực tiếp, quan sát khối u thường có dạng mềm, trong suốt và nằm ở sàn miệng dưới lưỡi. Các phương tiện cận lâm sàng có thể được sử dụng nhằm xác định rõ đặc điểm tổn thương.

• Siêu âm là phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả, giúp đánh giá vị trí, kích thước cũng như cấu trúc bên trong của u nang.
• Trong những trường hợp u nang phức tạp hoặc có nghi ngờ bệnh lý khác, bác sĩ có thể chỉ định chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc cắt lớp vi tính (CT) để có hình ảnh chi tiết hơn.
• Trong một số tình huống đặc biệt, xét nghiệm mô bệnh học cũng được thực hiện nhằm loại trừ khả năng khối u ác tính hiếm gặp.

Sự kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và các kỹ thuật cận lâm sàng giúp đưa ra chẩn đoán chính xác và định hướng điều trị phù hợp cho bạn.

Phương pháp điều trị u nang dưới lưỡi

Nội khoa

Bác sĩ thường ưu tiên sử dụng thuốc kháng viêm và giảm đau khi có dấu hiệu nhiễm trùng hoặc viêm sưng, giúp bạn giảm khó chịu và hạn chế biến chứng. Song song với đó, việc súc miệng bằng dung dịch sát khuẩn được khuyến khích nhằm kiểm soát vi khuẩn trong khoang miệng và giảm nguy cơ viêm nhiễm lan rộng.

Trong những trường hợp u nang có kích thước nhỏ, không gây ảnh hưởng đáng kể đến ăn uống hay sinh hoạt, bạn có thể chỉ cần theo dõi định kỳ mà chưa cần can thiệp xâm lấn ngay.

Ngoại khoa

Mặc dù một số u nang dưới lưỡi đơn giản có thể tự biến mất theo thời gian, nhưng nhiều trường hợp cần được điều trị. Việc điều trị u nang dưới lưỡi phụ thuộc vào kích thước của nang và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.

Chọc hút bằng kim

Bác sĩ sử dụng kim để hút dịch từ u nang dưới lưỡi. Vì thủ thuật này không xử lý nguyên nhân gốc rễ, nên u nang dưới lưỡi có thể tái phát sau đó.

Rạch và dẫn lưu

Bác sĩ tạo một vết rạch nhỏ để dẫn lưu u nang dưới lưỡi. Giống như chọc hút, phương pháp này không điều trị triệt để nguyên nhân, do đó khả năng tái phát vẫn tồn tại.

Mở thông nang

Phương pháp này bao gồm việc tạo một đường rạch nhỏ trên nang rồi khâu mép lại để giữ cho nang luôn mở. Nhờ vậy, u nang dưới lưỡi có thể tự thoát dịch ra ngoài.

Phẫu thuật cắt bỏ u nang dưới lưỡi

Trong thủ thuật này, bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt bỏ u nang dưới lưỡi cùng với tuyến nước bọt gây ra vấn đề. Nếu chỉ loại bỏ nang mà không cắt tuyến, u nang dưới lưỡi mới có thể hình thành lại sau đó. Việc loại bỏ cả nang và tuyến nước bọt mang lại khả năng chữa khỏi vĩnh viễn cao nhất.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của u nang dưới lưỡi

Chế độ sinh hoạt

Để hỗ trợ quá trình điều trị và ngăn ngừa các biến chứng, bạn nên chú ý một số thói quen sinh hoạt như sau:

• Nếu thấy nang to nhanh, gây khó nuốt, khó thở hoặc đau, cần báo ngay cho bác sĩ.
• Tránh chọc, nặn hoặc tự dẫn lưu nang vì có thể gây nhiễm trùng.
• Đánh răng ít nhất 2 lần/ngày, dùng chỉ nha khoa và súc miệng bằng nước muối sinh lý để hạn chế vi khuẩn phát triển.
• Tránh thói quen cắn, nhai mạnh hoặc cọ xát vào vùng dưới lưỡi có nang.

Chế độ dinh dưỡng

• Tránh các món ăn quá cứng, quá nóng hoặc cay dễ gây tổn thương, kích thích vùng dưới lưỡi. Ưu tiên thức ăn mềm, lỏng, dễ nhai nuốt.
• Cà rốt, bí đỏ, bơ, dầu oliu… giúp bảo vệ niêm mạc miệng.
• Uống đủ nước nhằm giữ ẩm niêm mạc miệng, giúp nước bọt lưu thông tốt hơn.

Phương pháp phòng ngừa u nang dưới lưỡi

Có nhiều phương pháp phòng ngừa u nang dưới lưỡi hiệu quả được khuyến cáo như:

• Khám răng miệng định kỳ 6 tháng một lần giúp phát hiện sớm bất thường ở khoang miệng.
• Điều trị sớm các bệnh lý viêm nhiễm trong miệng như viêm nướu, viêm tuyến nước bọt hay áp-xe răng.
• Không cắn môi, cắn lưỡi, mút môi, hạn chế ăn đồ quá cứng dễ gây chấn thương niêm mạc miệng.
• Dùng dụng cụ bảo vệ răng - hàm khi tham gia các môn dễ va chạm để tránh chấn thương vùng miệng.
• Hạn chế hút thuốc và rượu bia.