Bạch cầu mono tăng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Khi nhận kết quả xét nghiệm máu có chỉ số bạch cầu mono tăng, nhiều người lo lắng không biết đây có phải là dấu hiệu bệnh nguy hiểm. Bài viết dưới đây giúp bạn hiểu rõ ý nghĩa chỉ số này, nguyên nhân gây tăng bạch cầu mono và khi nào cần đi khám để được xử trí phù hợp.

Bạch cầu mono tăng là gì?

Trước khi tìm hiểu nguyên nhân hay cách điều trị, cần nắm rõ bạch cầu mono tăng là gì và vai trò của loại tế bào này trong hệ miễn dịch.

Theo đó, bạch cầu mono (monocyte) là một loại tế bào bạch cầu đơn nhân thuộc hệ miễn dịch, có vai trò như “chiến binh dọn dẹp” của cơ thể. Chúng có nhiệm vụ phát hiện và tiêu diệt các vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, cũng như loại bỏ tế bào chết và mô tổn thương.

Bạch cầu mono được sản xuất trong tủy xương, sau đó di chuyển vào máu và các mô để thực hiện quá trình thực bào, tức là “nuốt” và phá hủy các tác nhân gây bệnh. Ngoài ra, chúng còn tiết ra các chất trung gian miễn dịch giúp điều hòa phản ứng viêm, hỗ trợ cơ thể chống lại nhiễm trùng và phục hồi tổn thương.

Để đánh giá tình trạng tăng hay giảm, cần biết giá trị bình thường của bạch cầu mono:

• Tỷ lệ bạch cầu mono chiếm khoảng 2 - 8% tổng số bạch cầu trong máu ngoại vi.
• Số lượng tuyệt đối nằm trong khoảng 0,2 - 0,8 G/L (tức 200 - 800 tế bào/µL máu).
• Khi vượt quá giới hạn trên, tình trạng đó được gọi là bạch cầu mono tăng hay còn gọi là monocytosis.

Giá trị này có thể thay đổi nhẹ tùy theo độ tuổi, giới tính và phương pháp xét nghiệm, nhưng nếu vượt ngưỡng kéo dài, cần tìm nguyên nhân bệnh lý tiềm ẩn.

Nguyên nhân gây tăng bạch cầu mono

Không phải lúc nào chỉ số bạch cầu mono cao cũng là dấu hiệu bệnh nguy hiểm. Đôi khi, đó chỉ là phản ứng bình thường của cơ thể khi chống lại nhiễm trùng hoặc căng thẳng. Tuy nhiên, nếu mức tăng kéo dài hoặc đi kèm triệu chứng, người bệnh nên được thăm khám kỹ lưỡng. Dưới đây là nguyên nhân khiến bạch cầu mono tăng, cụ thể:

Nguyên nhân sinh lý

Một số nguyên nhân sinh lý có thể khiến bạch cầu mono tăng trong thời gian ngắn bao gồm:

• Sau nhiễm virus hoặc vi khuẩn cấp tính: Hệ miễn dịch huy động thêm bạch cầu mono để tiêu diệt mầm bệnh.
• Sau phẫu thuật hoặc chấn thương: Cơ thể phản ứng với quá trình lành thương bằng cách tăng sinh tế bào miễn dịch.
• Căng thẳng tâm lý hoặc thể chất kéo dài: Stress có thể làm rối loạn hormone, tạm thời ảnh hưởng đến công thức máu.
• Tập luyện thể thao cường độ cao: Gắng sức quá mức kích thích sản xuất bạch cầu nhằm đáp ứng nhu cầu hồi phục mô.

Những trường hợp này thường chỉ là tạm thời, chỉ số sẽ tự trở lại bình thường khi cơ thể nghỉ ngơi, hồi phục tốt.

Nguyên nhân bệnh lý

Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy tỷ lệ bạch cầu mono cao có sao không, thì câu trả lời là có, đặc biệt khi sự tăng này kéo dài. Một số nguyên nhân bệnh lý phổ biến gồm:

• Nhiễm trùng mạn tính: Lao phổi, viêm nội tâm mạc, giang mai hoặc viêm nhiễm do vi khuẩn kéo dài.
• Bệnh lý về máu: Bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn, bạch cầu dòng tủy mạn tính, ung thư máu hoặc rối loạn sinh tủy.
• Bệnh tự miễn: Lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp, viêm ruột mạn tính.
• Bệnh gan, lách hoặc nhiễm ký sinh trùng: Khi các cơ quan này bị tổn thương, hệ miễn dịch phản ứng bằng cách tăng monocyte.
• Rối loạn miễn dịch: Các bệnh lý viêm mạn tính hoặc miễn dịch tự động đều có thể làm tăng mono trong máu.

Mức tăng cao kéo dài thường phản ánh cơ thể đang đối phó với tình trạng viêm mạn tính hoặc bệnh lý huyết học, do đó cần được theo dõi và điều trị sớm.

Dấu hiệu nhận biết bạch cầu mono tăng bất thường

Ở nhiều trường hợp, tăng mono nhẹ sẽ không gây ra triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, khi tình trạng kéo dài hoặc đi kèm bệnh lý nền, người bệnh có thể xuất hiện một số dấu hiệu bất thường.

Các biểu hiện có thể gặp khi bạch cầu mono tăng bao gồm:

• Mệt mỏi kéo dài, suy nhược, chán ăn hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Sốt nhẹ hoặc sốt kéo dài, đặc biệt về chiều hoặc ban đêm.
• Đau họng, sưng hạch bạch huyết ở cổ, nách hoặc bẹn.
• Gan hoặc lách to, cảm giác tức bụng hoặc đau vùng sườn trái.
• Triệu chứng toàn thân như đau khớp, phát ban, mẩn đỏ, thường gặp ở bệnh tự miễn.

Những dấu hiệu này không đặc hiệu nhưng là cảnh báo quan trọng, nhất là khi đi kèm kết quả xét nghiệm bất thường.

Tuy nhiên, bạn nên đến cơ sở y tế kiểm tra khi:

• Kết quả xét nghiệm cho thấy tỷ lệ bạch cầu mono tăng liên tục trong nhiều lần kiểm tra.
• Có biểu hiện toàn thân kéo dài như sốt, sụt cân, mệt mỏi, hoặc nổi hạch.
• Phát hiện bất thường khác trong công thức máu như giảm hồng cầu, tiểu cầu hoặc bạch cầu khác.
• Có tiền sử bệnh lý miễn dịch, viêm mạn tính hoặc nghi ngờ bệnh huyết học.

Khám và xét nghiệm chuyên sâu giúp phát hiện sớm nguyên nhân, tránh biến chứng nguy hiểm nếu là bệnh lý ác tính.

Cách chẩn đoán và hướng điều trị bạch cầu mono tăng

Bạch cầu mono tăng không phải là bệnh, mà là dấu hiệu phản ánh tình trạng sức khỏe. Vì vậy, việc điều trị không nhằm hạ chỉ số mà phải xử lý nguyên nhân gốc gây ra sự thay đổi này. Dưới đây là phương pháp chẩn đoán và hướng điều trị tình trạng tăng bạch cầu mono, cụ thể như sau:

Phương pháp chẩn đoán

Để xác định nguyên nhân chính xác, bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm công thức máu tổng quát (CBC): Giúp đánh giá tỷ lệ từng loại bạch cầu, bao gồm monocyte.
• Xét nghiệm số lượng bạch cầu mono tuyệt đối: Xác định mức độ tăng cao so với ngưỡng bình thường.
• Xét nghiệm tủy đồ: Khi nghi ngờ bệnh lý về máu hoặc ung thư tủy xương.
• Xét nghiệm huyết thanh học và PCR: Giúp phát hiện tác nhân gây nhiễm trùng hoặc rối loạn miễn dịch.
• Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm, CT scan hoặc MRI có thể được sử dụng nếu có biểu hiện gan, lách hoặc hạch to.

Kết hợp kết quả xét nghiệm và lâm sàng giúp bác sĩ đưa ra đánh giá chính xác và định hướng điều trị phù hợp.

Phương pháp điều trị

Hướng điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây tăng mono, bao gồm:

• Điều trị nguyên nhân nhiễm trùng: Dùng kháng sinh, kháng virus hoặc thuốc đặc hiệu theo chẩn đoán.
• Điều trị bệnh huyết học: Có thể cần hóa trị, xạ trị hoặc ghép tủy nếu là bệnh ác tính.
• Điều trị bệnh tự miễn: Sử dụng thuốc chống viêm, corticoid hoặc thuốc ức chế miễn dịch theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
• Theo dõi định kỳ: Kiểm tra lại công thức máu sau 2 đến 4 tuần để đánh giá đáp ứng.
• Chăm sóc hỗ trợ: Bổ sung dinh dưỡng hợp lý, nghỉ ngơi đầy đủ, tránh căng thẳng, tăng cường miễn dịch bằng lối sống lành mạnh.

Việc theo dõi định kỳ giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả điều trị và kịp thời phát hiện biến chứng.

Phòng ngừa và theo dõi chỉ số bạch cầu mono hiệu quả

Tăng bạch cầu mono có thể hạn chế nếu bạn duy trì thói quen sống khoa học. Những biện pháp dưới đây giúp ổn định hệ miễn dịch và giảm nguy cơ rối loạn chỉ số máu:

• Ăn uống đầy đủ chất: Ưu tiên thực phẩm giàu vitamin C, E, kẽm và sắt để hỗ trợ hệ miễn dịch.
• Tập thể dục đều đặn: Giúp tăng lưu thông máu, cải thiện chức năng bạch cầu.
• Ngủ đủ giấc và giảm stress: Giúp cân bằng hormone và duy trì miễn dịch khỏe mạnh.
• Hạn chế rượu bia, thuốc lá: Vì các chất này làm tổn thương tế bào máu và giảm khả năng chống viêm.
• Khám sức khỏe định kỳ: Xét nghiệm máu 6 đến 12 tháng một lần để phát hiện sớm bất thường.
• Chủ động theo dõi sau điều trị bệnh: Nếu từng mắc bệnh mạn tính hoặc phẫu thuật, nên kiểm tra công thức máu định kỳ để đảm bảo chỉ số ổn định.

Bạch cầu mono tăng là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang phản ứng với nhiễm trùng, viêm mạn tính hoặc bệnh lý huyết học. Điều quan trọng là cần khám sớm, xác định nguyên nhân và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ. Đồng thời, bạn cần duy trì lối sống lành mạnh, nghỉ ngơi hợp lý và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp bạn bảo vệ hệ miễn dịch và ổn định chỉ số bạch cầu trong máu một cách hiệu quả.