Viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày do đâu? Nhận biết triệu chứng như thế nào?

Viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày là một trong những dạng viêm loét dạ dày - tá tràng thường gặp nhất, bởi đây là khu vực chịu nhiều tác động của dịch vị và lực co bóp khi tiêu hóa thức ăn. Khi lớp niêm mạc tại vị trí này bị tổn thương, người bệnh thường gặp đau âm ỉ, đầy hơi, khó tiêu, thậm chí có thể xuất hiện biến chứng nếu không được điều trị đúng cách.

Viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày là gì?

Trong cấu trúc giải phẫu của dạ dày, bờ cong nhỏ là khu vực có tần suất xuất hiện ổ viêm loét cao hơn nhiều so với bờ cong lớn. Đây cũng là lý do vì sao bệnh viêm loét bờ cong nhỏ được nhắc đến khá thường xuyên trong thực hành lâm sàng. Trong đó, hai vị trí dễ tổn thương nhất là đoạn gần tâm vị và vùng trước môn vị. Các vị trí khác trên bờ cong nhỏ vẫn có thể bị loét nhưng ít gặp hơn.

Sở dĩ khu vực này dễ tổn thương hơn là do đặc điểm cấu trúc và chức năng. Dạ dày có hình dạng giống như một chiếc túi, và khi thức ăn từ thực quản đi xuống, dòng chảy thường nghiêng về phía bờ cong nhỏ. Điều này khiến thức ăn tiếp xúc trực tiếp và kéo dài với niêm mạc ở khu vực này.

Ngoài ra, vùng bờ cong nhỏ còn có khả năng “nghỉ ngơi” kém hơn so với các khu vực khác. Niêm mạc tại đây dễ bị bào mòn bởi axit, trong khi những yếu tố bảo vệ như chất nhầy, bicarbonate hay khả năng tái tạo tế bào lại bị hạn chế. Sự mất cân bằng giữa yếu tố tấn công và yếu tố bảo vệ chính là nguyên nhân dẫn đến viêm loét.

Các nguyên nhân gây viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày

Viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày xuất hiện phổ biến hơn so với bờ cong lớn, chủ yếu do đặc điểm giải phẫu và dòng chảy tự nhiên của thức ăn trong dạ dày. Khu vực gần tâm vị và môn vị, nơi thức ăn thường xuyên tiếp xúc và ma sát với niêm mạc là hai vị trí dễ tổn thương nhất. Tuy nhiên, ngoài yếu tố vị trí, nhiều nguyên nhân chung gây viêm loét dạ dày cũng có thể làm tăng nguy cơ hoặc khiến tổn thương tại bờ cong nhỏ trở nên nghiêm trọng hơn.

Dưới đây là những nguyên nhân quan trọng làm tăng nguy cơ viêm loét bờ cong nhỏ:

Nhiễm khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori)

H. pylori là tác nhân gây viêm loét dạ dày phổ biến nhất trên toàn thế giới. Tuy nhiên, không phải ai nhiễm vi khuẩn cũng bị loét. Sự khác biệt này có thể đến từ yếu tố di truyền, thói quen hút thuốc, ăn uống thiếu khoa học hoặc stress kéo dài. Khi tồn tại trong dạ dày, vi khuẩn H. pylori làm suy yếu lớp nhầy bảo vệ và gây viêm mạn tính, đặc biệt dễ xuất hiện tại bờ cong nhỏ.

Lạm dụng thuốc giảm đau

Các thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như aspirin, ibuprofen, naproxen là nguyên nhân hàng đầu gây viêm và loét dạ dày không do vi khuẩn. Việc dùng kéo dài hoặc với liều cao khiến cơ thể giảm sản xuất prostaglandin, chất quan trọng giúp bảo vệ niêm mạc từ đó làm dạ dày dễ bị tổn thương.

Tuổi cao

Khi lão hóa, niêm mạc dạ dày trở nên mỏng hơn, kém đàn hồi và dễ viêm hơn. Người lớn tuổi cũng là nhóm có nguy cơ nhiễm H. pylori cao hơn và dễ gặp rối loạn tự miễn.

Uống rượu quá mức

Rượu là chất gây kích ứng mạnh. Việc sử dụng thường xuyên gây bào mòn niêm mạc, khiến axit dễ dàng tấn công hơn. Đây là nguyên nhân thường gặp của viêm dạ dày cấp.

Stress kéo dài hoặc stress nặng

Những sang chấn nghiêm trọng như phẫu thuật lớn, chấn thương, bỏng hoặc nhiễm trùng nặng có thể gây viêm dạ dày do stress. Căng thẳng kéo dài cũng làm tăng tiết axit và giảm yếu tố bảo vệ niêm mạc.

Viêm dạ dày tự miễn

Ở một số người, hệ miễn dịch nhầm lẫn niêm mạc dạ dày với “kẻ xâm nhập” và tấn công chính tế bào của cơ thể. Điều này dẫn đến tổn thương sâu, mất tế bào tuyến và suy yếu hàng rào chất nhầy, yếu tố dễ dẫn đến loét.

Nhìn chung, viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày không chỉ xuất phát từ vị trí dễ tổn thương mà còn liên quan mật thiết đến nhiều yếu tố nguy cơ. Việc nhận diện và kiểm soát sớm các yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

Triệu chứng của viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày

Mặc dù viêm loét có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên dạ dày, các biểu hiện lâm sàng của bệnh nhìn chung khá giống nhau. Do bờ cong nhỏ là khu vực tiếp xúc nhiều với thức ăn và chịu áp lực co bóp mạnh hơn, triệu chứng thường xuất hiện sớm và rõ ràng hơn. Người bệnh có thể gặp một hoặc nhiều dấu hiệu sau:

• Đau vùng thượng vị: Đây là triệu chứng phổ biến nhất. Cơn đau thường có tính chất âm ỉ hoặc nóng rát, xuất hiện khi đói hoặc sau bữa ăn.
• Khó chịu và đầy tức sau khi ăn: Thức ăn xuống dạ dày làm tăng tiết axit, khiến vùng niêm mạc đang bị tổn thương trở nên nhạy cảm hơn.
• Buồn nôn và nôn: Một số người xuất hiện cảm giác nôn nao vào buổi sáng, sau khi ăn no hoặc khi dạ dày co bóp mạnh.
• Đầy bụng, chướng hơi: Rối loạn tiêu hóa do dạ dày hoạt động kém hiệu quả khiến khí tích tụ, tạo cảm giác căng tức và khó chịu.
• Cảm giác no sớm: Người bệnh dễ có cảm giác nhanh no dù chỉ ăn một lượng nhỏ, do vùng loét ảnh hưởng đến sự co bóp và lưu thông thức ăn trong dạ dày.

Tuy nhiên, không phải lúc nào viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày cũng gây ra triệu chứng rõ ràng. Một số trường hợp, niêm mạc dạ dày bị viêm nhẹ hoặc có cơ chế bảo vệ tốt, khiến bệnh diễn tiến âm thầm trong thời gian dài mà người bệnh không nhận ra. Điều này đặc biệt nguy hiểm vì tổn thương có thể tiếp tục lan rộng mà không được can thiệp kịp thời.

Ở mức độ nặng, viêm loét có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

• Xuất huyết tiêu hóa trên: Biểu hiện gồm nôn ra máu tươi, nôn dịch màu “bã cà phê”, hoặc đi ngoài phân đen như hắc ín. Đây là dấu hiệu cấp cứu y khoa cần xử trí ngay.
• Thủng dạ dày: Khi ổ loét ăn sâu qua toàn bộ thành dạ dày, người bệnh sẽ đau bụng dữ dội, đột ngột, cứng bụng như “phản ứng thành bụng”, tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.
• Nguy cơ ác tính hóa: Một số ổ loét mạn tính, đặc biệt ở người nhiễm H. pylori lâu năm, có thể tiến triển thành ung thư dạ dày nếu không điều trị đúng và đầy đủ.

Vì vậy, khi xuất hiện các triệu chứng đau thượng vị kéo dài, rối loạn tiêu hóa hoặc bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, người bệnh nên thăm khám sớm. Chẩn đoán và điều trị kịp thời không chỉ giúp làm lành vết loét mà còn phòng ngừa hiệu quả các biến chứng nguy hiểm.

Viêm loét bờ cong nhỏ dạ dày không phải là bệnh lý hiếm gặp, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm và tuân thủ phác đồ của bác sĩ. Bên cạnh việc dùng thuốc đúng chỉ định, người bệnh cũng cần duy trì lối sống khoa học, tránh stress, hạn chế rượu bia, thuốc lá và xây dựng chế độ ăn uống hợp lý để tăng cường khả năng phục hồi niêm mạc dạ dày.