Trẻ sơ sinh bị thủy đậu: Nguy hiểm tiềm ẩn và cách phòng tránh hiệu quả

Thủy đậu là một bệnh truyền nhiễm phổ biến, thường gặp ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, khi trẻ sơ sinh bị thủy đậu, mức độ nghiêm trọng có thể tăng cao do hệ miễn dịch của bé còn non yếu. Việc phòng ngừa bằng vắc xin cho mẹ trước thai kỳ và kiểm soát tiếp xúc sau sinh đóng vai trò vô cùng quan trọng. Đặc biệt, khi trẻ dưới 1 tháng tuổi mắc bệnh, nguy cơ biến chứng và tử vong có thể tăng lên đáng kể, đặc biệt nếu mẹ chưa từng mắc thủy đậu hoặc chưa tiêm ngừa trước đó.

Trẻ sơ sinh bị thủy đậu và những nguy hiểm tiềm tàng

Trẻ sơ sinh bị thủy đậu có thể gặp phải nhiều biến chứng nghiêm trọng hơn so với trẻ lớn. Do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, trẻ không thể tự chống lại virus Varicella-zoster một cách hiệu quả, dẫn đến các hậu quả nặng nề như:

• Viêm phổi do virus: Là biến chứng thường gặp nhất, có thể gây suy hô hấp và tử vong nếu không được điều trị tích cực.
• Viêm não: Đây là biến chứng thần kinh nặng nề, ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển trí tuệ và vận động của trẻ.
• Nhiễm trùng huyết: Do vi khuẩn xâm nhập qua các tổn thương da, dễ xảy ra ở những trẻ có tổn thương lan rộng hoặc chăm sóc không đúng cách.
• Tăng nguy cơ tử vong ở trẻ dưới 1 tháng tuổi: Đặc biệt là trong 2 tuần đầu sau sinh, nếu mẹ mắc thủy đậu trong khoảng 5 ngày trước đến 2 ngày sau sinh, nguy cơ lây truyền và biến chứng ở trẻ rất cao.

Việc theo dõi sát triệu chứng và nhập viện kịp thời là điều cần thiết để hạn chế các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra khi trẻ sơ sinh bị thủy đậu.

Làm gì khi trẻ sơ sinh bị thủy đậu?

Khi nghi ngờ trẻ sơ sinh bị thủy đậu, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị đúng hướng. Tuyệt đối không tự ý điều trị tại nhà bằng các biện pháp dân gian hoặc thuốc không rõ nguồn gốc. Dưới đây là những việc cha mẹ cần lưu ý:

• Cách ly trẻ khỏi các nguồn lây khác: Hạn chế tiếp xúc với người đang mắc bệnh thủy đậu hoặc chưa tiêm ngừa đầy đủ.
• Chăm sóc tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ: Giữ cho da trẻ luôn khô ráo, sạch sẽ, tránh làm vỡ các bóng nước để hạn chế nguy cơ nhiễm trùng.
• Bổ sung dinh dưỡng hợp lý: Trẻ cần bú mẹ đầy đủ để tăng cường sức đề kháng, ngoài ra có thể bổ sung vitamin C nếu bác sĩ chỉ định.
• Theo dõi sát dấu hiệu nặng: Như sốt cao kéo dài, trẻ li bì, thở mệt, co giật… để đưa đi cấp cứu kịp thời.
• Trường hợp đặc biệt cần nhập viện ngay: Trẻ dưới 1 tháng tuổi bị thủy đậu hoặc có dấu hiệu biến chứng phải được chăm sóc và điều trị tích cực tại bệnh viện, có thể cần sử dụng thuốc kháng virus như Acyclovir theo phác đồ.

Phòng ngừa hiệu quả thủy đậu cho trẻ sơ sinh

Do trẻ sơ sinh chưa đủ tuổi để tiêm vắc xin thủy đậu, việc phòng bệnh chủ yếu dựa vào biện pháp phòng ngừa thụ động từ mẹ và kiểm soát chặt chẽ nguồn lây nhiễm từ môi trường xung quanh. Dưới đây là những phương pháp phòng ngừa hiệu quả giúp bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi nguy cơ bị thủy đậu:

Tiêm phòng thủy đậu cho mẹ trước khi mang thai

Đây là cách phòng bệnh chủ động và có hiệu quả lâu dài. Nếu mẹ được tiêm vắc xin thủy đậu ít nhất 3 tháng trước khi mang thai, kháng thể sẽ được truyền sang con qua nhau thai, giúp bảo vệ trẻ trong vài tháng đầu đời – giai đoạn mà trẻ chưa thể tự tiêm phòng.

Tránh để trẻ tiếp xúc với người mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh thủy đậu

Thủy đậu có khả năng lây lan rất cao qua đường hô hấp và tiếp xúc trực tiếp. Vì vậy, cần đặc biệt thận trọng trong giai đoạn 5 ngày trước sinh và 2 ngày sau sinh nếu mẹ có nguy cơ phơi nhiễm, vì đây là khoảng thời gian dễ ảnh hưởng nhất đến trẻ sơ sinh.

Người chăm sóc và các thành viên trong gia đình nên tiêm phòng

Để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cho trẻ, toàn bộ người thân tiếp xúc gần gũi với bé nên được tiêm phòng vắc xin thủy đậu nếu chưa từng mắc bệnh hoặc chưa từng tiêm trước đó. Đây là một hình thức “miễn dịch cộng đồng nhỏ” xung quanh bé, ngăn ngừa bệnh tiếp cận trẻ.

Vệ sinh cá nhân và môi trường sạch sẽ

Giữ gìn vệ sinh là yếu tố then chốt. Người chăm sóc nên rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, đồng thời làm sạch và khử trùng đồ chơi, vật dụng mà trẻ sử dụng hằng ngày để hạn chế vi khuẩn, virus tồn tại trong môi trường.

Tăng cường sức đề kháng cho cả mẹ và bé

Một chế độ dinh dưỡng đầy đủ, nhiều vitamin và khoáng chất, kết hợp với nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp mẹ có hệ miễn dịch khỏe mạnh, từ đó hỗ trợ tăng miễn dịch thụ động cho con thông qua sữa mẹ – một nguồn kháng thể tự nhiên quý giá.

Khi nào nên tiêm vắc xin thủy đậu?

Tiêm vắc xin thủy đậu là biện pháp phòng bệnh hiệu quả và an toàn, được khuyến cáo bởi Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới. Dưới đây là thời điểm và đối tượng nên tiêm ngừa:

Trẻ em từ 12 tháng đến 12 tuổi:

• Mũi 1: Khi trẻ đủ 12 tháng tuổi.                                      
• Mũi 2: Tiêm nhắc lại khi trẻ từ 4 đến 6 tuổi hoặc ít nhất 3 tháng sau mũi đầu tiên.

Trẻ em từ 9 tháng tuổi:

Có thể tiêm vắc xin Varilrix (Bỉ) – loại vắc xin duy nhất hiện nay được chỉ định cho trẻ từ 9 tháng tuổi.

• Mũi 1: Khi trẻ đủ 9 tháng tuổi.
• Mũi 2: Tiêm nhắc lại sau mũi đầu tiên ít nhất 3 tháng.

Thanh thiếu niên từ 13 tuổi trở lên và người lớn chưa từng mắc bệnh hoặc chưa được tiêm phòng:

• Mũi 1: Tiêm bất kỳ thời điểm nào.
• Mũi 2: Tiêm nhắc lại sau mũi đầu tiên ít nhất 4–8 tuần.

Phụ nữ chuẩn bị mang thai:

• Nếu chưa từng mắc thủy đậu hoặc chưa được tiêm phòng, nên tiêm 2 mũi vắc xin, mũi thứ hai cách mũi đầu tiên từ 4–8 tuần.
• Sau khi hoàn tất 2 mũi tiêm, cần tránh mang thai ít nhất 3 tháng để đảm bảo an toàn cho thai nhi.

Các loại vắc xin thủy đậu hiện có tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu:

• Varivax (Mỹ): Dành cho trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn.
• Varilrix (Bỉ): Dành cho trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn.

Tất cả các loại vắc xin trên đều giúp tạo miễn dịch chủ động, hiệu quả cao và được đánh giá an toàn trên nhiều đối tượng, bao gồm phụ nữ chuẩn bị mang thai. Việc lựa chọn loại vắc xin phù hợp nên dựa trên độ tuổi, tình trạng sức khỏe và tư vấn của bác sĩ chuyên khoa.

Trẻ sơ sinh bị thủy đậu là tình trạng nguy hiểm, có thể để lại nhiều di chứng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Chủ động tiêm ngừa cho mẹ và những người xung quanh, kiểm soát nguồn lây là chìa khóa bảo vệ trẻ khỏi căn bệnh truyền nhiễm này. Hãy đến các cơ sở y tế uy tín như Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và tiêm phòng vắc xin thủy đậu đúng thời điểm, đúng đối tượng và đúng loại vắc xin.