Trẻ sơ sinh bị táo bón: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử lý an toàn cho bé

Trong những tháng đầu đời, hệ tiêu hóa của trẻ còn non nớt nên dễ phản ứng với thay đổi về chế độ ăn hoặc sinh hoạt. Vì vậy bé có thể gặp tình trạng đi tiêu khó, phân khô hoặc ít lần đi ngoài hơn. Việc hiểu rõ nguyên nhân và nhận biết biểu hiện bất thường sẽ giúp bố mẹ chăm sóc trẻ an toàn và đúng cách.

Táo bón ở trẻ sơ sinh là bệnh gì?

Táo bón ở trẻ sơ sinh là tình trạng bé đi tiêu ít hơn so với thói quen bình thường của bé, phân khô, cứng, to hoặc bé phải rặn nhiều, tỏ ra khó chịu khi đi ngoài. Với trẻ bú mẹ hoàn toàn, số lần đi tiêu phụ thuộc vào lượng sữa bé hấp thu và tốc độ tiêu hóa. Có trẻ đi tiêu vài lần mỗi ngày nhưng cũng có trẻ vài ngày mới đi tiêu một lần và vẫn hoàn toàn khỏe mạnh.

Tuy nhiên nếu phân khô, bé rặn đỏ mặt, khóc nhiều, bụng cứng hoặc bồn chồn khó chịu, bố mẹ nên theo dõi kỹ vì đây có thể là dấu hiệu trẻ sơ sinh bị táo bón. Táo bón không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến việc bú, ngủ và sự phát triển của bé nếu kéo dài.

Nguyên nhân bé sơ sinh bị táo bón

Để tìm cách xử lý phù hợp, bố mẹ cần hiểu rõ nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị táo bón. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất.

Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện

Trong thời gian đầu, hệ tiêu hóa của trẻ còn yếu, nhu động ruột chưa ổn định khiến phân di chuyển chậm hơn. Đây là nguyên nhân sinh lý thường gặp và có thể tự cải thiện khi trẻ lớn hơn.

Thay đổi chế độ bú

Sự thay đổi từ bú mẹ sang bú sữa công thức hoặc đổi loại sữa khiến cơ thể bé chưa kịp thích nghi, dẫn đến táo bón tạm thời. Thành phần mỗi loại sữa khác nhau nên đường ruột bé cần thời gian để làm quen.

Bé uống ít nước khi ăn dặm

Với trẻ từ sáu tháng tuổi bắt đầu ăn dặm, nước đóng vai trò quan trọng để làm mềm phân. Nếu bé ăn nhiều nhưng uống ít nước, phân dễ bị khô và cứng.

Không dung nạp hoặc nhạy cảm với thành phần dinh dưỡng

Một số trẻ có thể nhạy cảm với protein, đặc biệt là đạm sữa bò, khiến việc tiêu hóa trở nên khó khăn và dẫn đến táo bón kéo dài. Bố mẹ cần quan sát thời điểm táo bón bắt đầu để tìm mối liên hệ với thay đổi chế độ ăn.

Tần suất vận động của bé ít

Trẻ nằm nhiều hoặc ít vận động khiến nhu động ruột giảm, làm chậm quá trình tiêu hóa và gây táo bón. Những bé ít hoạt động thường có biểu hiện đi tiêu khó hơn so với trẻ linh hoạt, vận động nhiều.

Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị táo bón

Cha mẹ cần quan sát và ghi nhận các dấu hiệu sau để phân biệt táo bón với thay đổi sinh lý bình thường.

• Bé đi tiêu thưa hơn so với thói quen thường ngày, có thể trên hai hoặc ba ngày không đi ngoài.
• Phân cứng, thành cục hoặc khô.
• Bé rặn nhiều, mặt đỏ, khóc hoặc quấy khi đi tiêu.
• Bụng bé căng, đầy hơi hoặc cứng khi chạm vào.
• Bé bú ít hơn, khó chịu và ngủ kém.

Nếu đi kèm các biểu hiện như nôn nhiều, bỏ bú hoặc bé mệt lả, bố mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được kiểm tra.

Những cách điều trị trẻ sơ sinh bị táo bón

Việc điều trị táo bón cho trẻ sơ sinh cần dựa vào nguyên nhân và độ tuổi của bé. Bố mẹ có thể tham khảo các phương pháp sau:

Massage bụng cho bé

Massage nhẹ nhàng theo chiều kim đồng hồ giúp kích thích nhu động ruột và làm bé dễ chịu. Phương pháp này phù hợp cho bé mọi độ tuổi.

Tập vận động đạp chân

Khi bé nằm ngửa, bố mẹ di chuyển chân bé giống động tác đạp xe. Hoạt động này giúp cải thiện vận động của ruột và giảm đầy hơi.

Điều chỉnh chế độ bú

Nếu bé uống sữa công thức, bố mẹ cần pha đúng tỉ lệ được hướng dẫn. Pha quá đặc có thể khiến hệ tiêu hóa của bé quá tải và gây táo bón.

Tăng lượng nước với trẻ ăn dặm

Trẻ từ sáu tháng tuổi trở lên cần được bổ sung thêm nước uống mỗi ngày để hỗ trợ tiêu hóa, giúp phân mềm và dễ đi ngoài.

Cho bé tắm nước ấm

Nước ấm giúp thư giãn cơ thể và làm giảm cảm giác khó chịu. Nhiều bé có thể đi tiêu dễ dàng hơn sau khi tắm.

Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ với trẻ ăn dặm

Rau củ nấu mềm như khoai lang, bí đỏ, lê hoặc táo hấp có thể hỗ trợ hoạt động tiêu hóa, giúp bé đi ngoài dễ dàng hơn.

Theo dõi khả năng nhạy cảm với thực phẩm

Nếu bé táo bón kéo dài, bố mẹ cần xem xét việc bé có nhạy cảm với đạm sữa bò hoặc thành phần dinh dưỡng nào khác hay không. Ghi lại thời điểm táo bón bắt đầu giúp xác định nguyên nhân chính xác hơn.

Khi nào bố mẹ nên đưa bé đi bác sĩ?

Bố mẹ nên đưa bé đến cơ sở y tế nếu trẻ có các dấu hiệu sau:

• Bé không đi tiêu trong ba đến năm ngày.
• Bé đau rõ khi đi ngoài.
• Phân có lẫn máu.
• Bé bỏ bú, nôn ói hoặc sốt.
• Táo bón kéo dài nhiều tuần dù đã điều chỉnh chế độ sinh hoạt.

Thăm khám sớm giúp loại trừ các bệnh lý tiềm ẩn và có kế hoạch hỗ trợ phù hợp cho trẻ.

Cách phòng ngừa trẻ sơ sinh bị táo bón

Bố mẹ có thể áp dụng những cách sau để phòng táo bón cho bé:

• Duy trì chế độ bú hợp lý.
• Pha sữa công thức đúng tỉ lệ được khuyến cáo.
• Tăng cường vận động nhẹ cho trẻ mỗi ngày.
• Đảm bảo lượng nước đầy đủ với trẻ ăn dặm.
• Theo dõi sự thay đổi của phân để nhận biết bất thường sớm.

Những thay đổi nhỏ trong thói quen sinh hoạt có thể giúp hệ tiêu hóa của bé hoạt động ổn định và khỏe mạnh.

Những câu hỏi thường gặp

Cho trẻ bú sữa công thức có gây táo bón không?

Một số trẻ nhạy cảm với thành phần trong sữa công thức có thể bị táo bón nhưng không phải tất cả bé đều gặp tình trạng này. Điều quan trọng là bé có dung nạp tốt loại sữa đang dùng hay không.

Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ có bị táo bón không?

Trẻ bú mẹ rất hiếm khi táo bón do sữa mẹ dễ tiêu. Nếu bé ít đi ngoài nhưng phân mềm và bé vẫn bú ngủ bình thường thì bố mẹ không cần lo lắng.

Táo bón ở trẻ sơ sinh có liên quan đến dị ứng đạm sữa bò không?

Một số trẻ có thể bị táo bón kéo dài do phản ứng với đạm sữa bò. Khi nghi ngờ, bố mẹ nên trao đổi với nhân viên y tế để được đánh giá cụ thể và điều chỉnh chế độ ăn phù hợp.

Trẻ sơ sinh bị táo bón là tình trạng phổ biến và đa phần có thể cải thiện tại nhà bằng những biện pháp đơn giản. Điều quan trọng là bố mẹ theo dõi sát sao, quan sát biểu hiện của bé và có hướng xử lý phù hợp. Khi bé có dấu hiệu bất thường hoặc táo bón kéo dài, thăm khám kịp thời sẽ giúp bé được chăm sóc đúng cách và hạn chế nguy cơ ảnh hưởng đến sự phát triển.