Trẻ chậm mọc răng​ là gì? Quá trình phát triển răng ở trẻ như thế nào?

Mọc răng là một trong những cột mốc phát triển quan trọng trong hành trình lớn khôn của trẻ nhỏ. Tuy nhiên, giai đoạn này cũng thường khiến cha mẹ lo lắng vì bé có thể gặp phải những khó chịu như quấy khóc, bỏ ăn hay sốt nhẹ. Vậy trẻ mấy tháng mọc răng, khi nào được xem là trẻ chậm mọc răng và làm cách nào để giúp con cảm thấy thoải mái hơn? Bài viết sau sẽ cung cấp cho cha mẹ những thông tin hữu ích và lời khuyên thực tế để đồng hành cùng con trong giai đoạn mọc răng đầy nhạy cảm này.

Tổng quan về tình trạng trẻ chậm mọc răng​

Chậm mọc răng là hiện tượng trẻ nhỏ không mọc răng sữa đúng theo mốc phát triển thông thường. Nếu sau 12 tháng tuổi mà bé vẫn chưa mọc chiếc răng nào, thì được xem là có dấu hiệu mọc răng chậm.

Thông thường, trẻ bắt đầu nhú răng đầu tiên vào khoảng tháng thứ 6 và đến khoảng 2 tuổi rưỡi thì sẽ mọc đủ 20 chiếc răng sữa. Vì vậy, nếu bé đã bước qua sinh nhật 1 tuổi mà chưa thấy răng xuất hiện, thì rất có thể trẻ đang bị trễ mọc răng so với chuẩn trung bình.

Nếu bé chỉ đơn thuần mọc răng muộn nhưng vẫn tăng cân, phát triển thể chất bình thường, thì đó có thể là đặc điểm sinh lý riêng của từng trẻ và không quá đáng lo.

Tuy nhiên, trong trường hợp trẻ chậm mọc răng kèm theo dấu hiệu còi cọc, chậm tăng cân, hay đổ mồ hôi trộm, khó ngủ về đêm… thì nhiều khả năng nguyên nhân đến từ chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý, khiến quá trình phát triển răng bị ảnh hưởng.

Dù là nguyên nhân gì, nếu sau 12 tháng mà trẻ vẫn chưa có chiếc răng nào, cha mẹ nên đưa con đến cơ sở nha khoa uy tín để được bác sĩ kiểm tra và tư vấn kịp thời nhằm tránh ảnh hưởng đến sự phát triển răng miệng và toàn diện sau này.

Quá trình mọc răng của trẻ nhỏ

Thông thường, trẻ nhỏ sẽ bắt đầu nhú chiếc răng đầu tiên vào khoảng tháng thứ 6 sau sinh, và sẽ mọc đủ răng sữa vào khoảng 2 đến 2,5 tuổi. Tuy nhiên, mỗi bé sẽ có tiến độ mọc răng riêng biệt – có bé mọc răng sớm, nhưng cũng có bé đã hơn một tuổi mà vẫn chưa có chiếc răng nào nhú lên. Vậy nguyên nhân vì sao một số trẻ chậm mọc răng, dù đã được chăm sóc với chế độ dinh dưỡng đầy đủ?

Thực tế, tiến trình mọc răng ở mỗi trẻ là không giống nhau. Một quy tắc thường được sử dụng để ước tính số răng là: Số răng = số tháng tuổi – 4. Ví dụ, khi bé được 6 tháng, chiếc răng đầu tiên thường sẽ xuất hiện.

Về thứ tự mọc răng, trình tự phổ biến sẽ như sau:

• Răng cửa hàm dưới thường là nhóm răng đầu tiên xuất hiện.
• Tiếp theo là răng cửa hàm trên.
• Sau đó bé sẽ mọc răng hàm sữa thứ nhất, kế đến là răng nanh.
• Cuối cùng là răng hàm sữa thứ hai, giúp hoàn thiện bộ 20 chiếc răng sữa (10 chiếc ở hàm trên và 10 chiếc ở hàm dưới), thường vào khoảng 3 tuổi.
• Nếu trẻ đã 13 tháng tuổi nhưng vẫn chưa có chiếc răng nào, thì có thể xem là trẻ mọc răng chậm so với tiêu chuẩn phát triển bình thường và cần được theo dõi kỹ hơn.

Dưới đây là tiến trình mọc răng theo công thức 4 tháng một giai đoạn mà cha mẹ có thể tham khảo:

• Tháng thứ 7: Răng cửa đầu tiên bắt đầu mọc.
• Tháng thứ 11: Mọc đủ 4 răng cửa giữa (2 răng trên, 2 răng dưới).
• Tháng thứ 15: Răng cửa bên xuất hiện, nâng tổng số răng cửa lên 8 chiếc.
• Tháng thứ 19: Mọc thêm 4 răng hàm nhỏ.
• Tháng thứ 23: Bắt đầu mọc 4 răng nanh.
• Tháng thứ 27: Xuất hiện 4 răng hàm lớn thứ hai (răng số 5).
• Răng vĩnh viễn sẽ bắt đầu mọc khi trẻ khoảng 6 đến 12 tuổi.
• Răng khôn (răng số 8) là nhóm răng mọc muộn nhất, thường xuất hiện sau 17 tuổi.

Việc theo dõi đúng các cột mốc mọc răng sẽ giúp cha mẹ kịp thời phát hiện các bất thường và có biện pháp hỗ trợ phù hợp, đảm bảo quá trình phát triển răng miệng của con diễn ra khỏe mạnh và đúng giai đoạn.

Nguyên nhân nào khiến trẻ chậm mọc răng?

Nguyên nhân khách quan khiến trẻ chậm mọc răng

Yếu tố di truyền

Một trong những lý do phổ biến khiến trẻ mọc răng chậm là do di truyền từ gia đình. Nếu trong gia đình từng có người mọc răng trễ lúc nhỏ, thì khả năng cao bé cũng sẽ có tiến trình mọc răng muộn hơn bình thường. Trong trường hợp này, cha mẹ chỉ cần kiên nhẫn chờ đợi, vì đây là đặc điểm mang tính tự nhiên của cơ thể bé.

Thời điểm sinh ảnh hưởng đến tiến độ mọc răng

Trẻ sinh non tháng, nhẹ cân hoặc thiếu ngày thường có sự phát triển chậm hơn về thể chất, bao gồm cả việc mọc răng. So với trẻ sinh đủ ngày đủ tháng, các bé sinh sớm thường cần thêm thời gian để hoàn thiện các cột mốc phát triển, trong đó có quá trình mọc răng.

Nhiễm khuẩn vùng miệng

Nếu trẻ bị viêm nướu, nhiễm khuẩn hoặc nấm ở khoang miệng, điều này có thể cản trở quá trình răng nhú lên. Khi lợi hoặc mô nướu bị tổn thương do vi khuẩn, nấm phát triển, răng sữa sẽ khó trồi lên bề mặt nướu như bình thường. Trong những trường hợp này, trẻ có thể xuất hiện hơi thở có mùi, đau rát vùng miệng và hay quấy khóc.

Các bệnh lý răng miệng như viêm nướu hoặc tổn thương mô mềm quanh răng cũng là nguyên nhân khiến trẻ mọc răng chậm, cần được phát hiện và xử lý kịp thời.

Nguyên nhân chủ quan khiến trẻ mọc răng chậm

Suy tuyến giáp

Một trong những nguyên nhân bên trong cơ thể khiến trẻ mọc răng muộn là do suy giáp bẩm sinh. Khi tuyến giáp hoạt động kém, quá trình phát triển thể chất và răng miệng sẽ bị ảnh hưởng. Trẻ bị suy giáp không chỉ mọc răng chậm mà còn có thể chậm biết đi, chậm nói và dễ tăng cân quá mức. Trong trường hợp này, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được kiểm tra và can thiệp sớm.

Do yếu tố bẩm sinh

Một số trẻ có đặc điểm di truyền bẩm sinh dẫn đến tiến độ mọc răng chậm mà không liên quan đến tình trạng thiếu chất. Trẻ sinh non hoặc sinh thiếu tháng thường có tỷ lệ mọc răng muộn cao hơn so với trẻ sinh đủ ngày, đủ tháng.

Thiếu vitamin D

Vitamin D đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hấp thụ và sử dụng canxi để phát triển hệ xương và răng. Khi cơ thể thiếu vitamin D, quá trình khoáng hóa xương và mọc răng sẽ bị trì hoãn. Ánh nắng mặt trời là nguồn cung cấp vitamin D tự nhiên quan trọng. Thiếu vitamin D thường gặp ở trẻ sinh non hoặc trẻ ít được tiếp xúc ánh nắng.

Thiếu canxi

Canxi là khoáng chất thiết yếu để hình thành và phát triển răng sữa. Nếu lượng canxi không đủ, mầm răng sẽ kém phát triển, dẫn đến tình trạng răng chậm nhú. Trong 6 tháng đầu đời, sữa mẹ là nguồn canxi chủ yếu. Nếu mẹ kiêng khem quá mức trong giai đoạn cho con bú, trẻ cũng có nguy cơ bị thiếu hụt canxi. Ngoài ra, hàm lượng photpho trong cơ thể quá cao cũng có thể cản trở quá trình hấp thu canxi ở trẻ.

Thiếu MK7 (Vitamin K2)

MK7 – một dạng của vitamin K2, có vai trò quan trọng trong việc vận chuyển canxi từ máu vào xương và răng. Ngay cả khi trẻ được bổ sung đủ canxi và vitamin D nhưng thiếu MK7, hiệu quả vẫn không đạt tối ưu – chỉ khoảng 30% canxi thực sự được hấp thụ vào răng và xương.

Thừa photpho

Nếu trẻ hấp thụ quá nhiều photpho, cơ thể sẽ bị cản trở trong việc chuyển hóa canxi, dẫn đến mầm răng chậm nhú lên khỏi nướu. Thừa photpho còn có thể gây ra một số vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như xơ hóa mạch máu, suy giảm chức năng thận và phì đại tim.

Suy dinh dưỡng

Khi trẻ bị thiếu hụt năng lượng và dưỡng chất cần thiết, cơ thể sẽ ưu tiên nuôi dưỡng các cơ quan quan trọng trước, dẫn đến quá trình mọc răng bị chậm lại. Trẻ suy dinh dưỡng thường có thể chất yếu, kém phát triển và dễ chậm đạt được các mốc phát triển như mọc răng, biết bò, biết đi.

Một số bệnh lý đặc biệt

Một số tình trạng bệnh lý như hội chứng Down hoặc rối loạn tuyến yên cũng có thể ảnh hưởng đến tiến trình mọc răng ở trẻ, khiến trẻ có tốc độ phát triển chậm hơn bình thường. Với các trường hợp này, cần có sự theo dõi và điều trị chuyên khoa.

Làm gì khi trẻ bị chậm mọc răng?

Khi nhận thấy con chưa mọc răng đúng với độ tuổi thông thường, điều đầu tiên cha mẹ nên làm là xem xét tổng thể tình trạng sức khỏe của bé, đồng thời xác định nguyên nhân cụ thể khiến trẻ mọc răng chậm để có hướng can thiệp phù hợp.

Ngay từ khi mang thai và trong giai đoạn cho con bú, mẹ nên ăn uống đầy đủ dưỡng chất, tránh kiêng khem quá mức. Đặc biệt, cần đảm bảo cung cấp canxi, vitamin D và các vi chất thiết yếu giúp thai nhi phát triển xương và răng vững chắc ngay từ trong bụng mẹ.

Để cải thiện tình trạng mọc răng chậm ở trẻ, cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp sau:

Điều chỉnh thói quen sinh hoạt hằng ngày

Với trẻ dưới 1 tuổi bú mẹ hoàn toàn hoặc dùng sữa công thức dưới 600ml mỗi ngày, cần bổ sung vitamin D khoảng 400 đơn vị/ngày để phòng ngừa tình trạng thiếu hụt.

Tăng cường dinh dưỡng hợp lý cho bé

Phụ huynh cần chú trọng đến chế độ dinh dưỡng cho bé:

• Thiết kế chế độ ăn cân đối, ưu tiên bổ sung sữa, các sản phẩm từ sữa, đạm động vật, chất béo lành mạnh...
• Khi trẻ bước vào giai đoạn ăn dặm, mẹ cần đảm bảo đủ 4 nhóm chất gồm: bột đường, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Nên cho thêm dầu ăn vào cháo hoặc bột để tăng năng lượng.
• Bổ sung hoa quả tươi hoặc nước ép trái cây cũng giúp cung cấp vitamin cần thiết cho quá trình mọc răng.
• Bên cạnh sữa mẹ/sữa công thức, có thể cho trẻ dùng thêm sữa chua, phô mai để đa dạng nguồn canxi.
• Tập cho bé ăn uống đúng giờ, hạn chế đồ ăn vặt, giúp hệ tiêu hóa làm việc hiệu quả.
• Duy trì lượng sữa từ 500–800ml/ngày, không pha sữa bằng nước cháo, nước rau củ hoặc nước khoáng vì có thể giảm hấp thu canxi.
• Đồng thời, đảm bảo bé ngủ đủ giấc, được vận động phù hợp để hỗ trợ tiêu hóa và tăng cảm giác thèm ăn.

Bổ sung vi chất cần thiết

Ngoài việc đảm bảo bữa ăn đủ chất, cha mẹ nên bổ sung cho bé các vi chất như kẽm, selen, lysine, crom, vitamin nhóm B… giúp tăng khả năng hấp thu dưỡng chất, kích thích ngon miệng và cải thiện tình trạng biếng ăn. Có thể sử dụng thực phẩm chức năng có nguồn gốc tự nhiên để hỗ trợ, nhưng cần chọn lựa kỹ và không thay đổi liên tục gây rối loạn tiêu hóa.

Thăm khám chuyên khoa nếu cần thiết

Trường hợp bé sau 12 tháng tuổi vẫn chưa mọc chiếc răng nào, cha mẹ nên đưa trẻ đến nha khoa hoặc cơ sở y tế uy tín để kiểm tra, đánh giá và có phương pháp hỗ trợ chuyên sâu. Việc can thiệp sớm sẽ giúp hạn chế các ảnh hưởng về sau đến răng miệng cũng như sự phát triển tổng thể của trẻ.

Tóm lại, trẻ chậm mọc răng không hẳn là vấn đề nghiêm trọng nếu bé vẫn phát triển khỏe mạnh về thể chất và tinh thần. Điều quan trọng là cha mẹ cần kiên nhẫn, theo dõi sát sao và có những điều chỉnh phù hợp về chế độ ăn uống, sinh hoạt cũng như bổ sung vi chất khoa học cho bé. Sự đồng hành nhẹ nhàng, đúng cách từ cha mẹ chính là chìa khóa giúp con vượt qua giai đoạn này một cách an toàn và phát triển toàn diện.