Tiêm phòng mosquirix vaccine​ phòng bệnh sốt rét

Sự ra đời của Mosquirix vaccine​ đánh dấu bước tiến lớn trong công tác phòng chống sốt rét. Với khả năng tạo miễn dịch chống lại ký sinh trùng Plasmodium falciparum, vắc xin này được kỳ vọng sẽ giúp giảm đáng kể số ca mắc và tử vong do sốt rét, đặc biệt ở trẻ nhỏ.

Tiêm phòng mosquirix vaccine​ phòng bệnh sốt rét

Sốt rét là một trong những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất trên thế giới, đặc biệt ảnh hưởng nghiêm trọng đến trẻ em ở khu vực châu Phi cận Sahara. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có hơn 250.000 trẻ em tại khu vực này tử vong do sốt rét. Việc phát triển và triển khai vắc xin phòng bệnh được xem là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực giảm tỷ lệ mắc và tử vong do sốt rét, mang lại hy vọng lớn cho cộng đồng.

Một trong những thành tựu quan trọng nhất trong cuộc chiến chống lại sốt rét là sự ra đời của vắc xin RTS, S/AS01, còn được biết đến với tên thương mại Mosquirix vaccine. Đây là vắc xin sốt rét đầu tiên trên thế giới được cấp phép sử dụng để phòng ngừa bệnh do ký sinh trùng Plasmodium falciparum, tác nhân gây sốt rét phổ biến và nguy hiểm nhất. RTS, S được phát triển trong sự hợp tác giữa công ty dược phẩm GlaxoSmithKline (GSK) và Viện Nghiên cứu Y học Quân đội Walter Reed, với sự tài trợ từ Quỹ Bill & Melinda Gates và Sáng kiến Vắc xin Sốt rét PATH.

Hiệu quả của RTS, S đã được chứng minh qua nhiều thử nghiệm lâm sàng kéo dài. Kết quả nghiên cứu cho thấy vắc xin này giúp giảm tỷ lệ mắc sốt rét từ 26% đến 50% ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Đáng chú ý, khoảng 39% trẻ từ 5 đến 17 tháng tuổi được tiêm vắc xin đã được bảo vệ khỏi bệnh sốt rét. Đây là một thành tựu quan trọng, vì trước đó chưa có vắc xin nào có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc sốt rét ở trẻ em.

Nhận thức được tiềm năng của RTS, S, vào ngày 23/10/2015, Nhóm chuyên gia tư vấn chiến lược (SAGE) của WHO cùng Ủy ban tư vấn chính sách về sốt rét (MPAC) đã đề xuất triển khai thí điểm vắc xin này tại châu Phi. Chương trình thí điểm chính thức bắt đầu vào năm 2019, với Malawi là quốc gia đầu tiên triển khai tiêm vắc xin sốt rét cho trẻ em. Sau Malawi, Ghana và Kenya cũng sẽ tiến hành chương trình tiêm chủng trong thời gian tới.

Lịch trình tiêm RTS, S bao gồm bốn liều cho trẻ em ở các mốc thời gian 5, 6, 7 và 22 tháng tuổi. Việc triển khai vắc xin không chỉ nhằm đánh giá hiệu quả bảo vệ của nó mà còn theo dõi mức độ an toàn và khả năng tuân thủ lịch tiêm trong cộng đồng. Ngoài ra, chương trình còn xem xét tác động của vắc xin đối với tỷ lệ tử vong ở trẻ nhỏ cũng như cách các bậc phụ huynh đưa con em đi tiêm phòng đúng thời gian khuyến nghị.

Việc triển khai RTS, S không có nghĩa là có thể thay thế hoàn toàn các biện pháp phòng chống sốt rét hiện tại, như sử dụng màn tẩm hóa chất diệt muỗi hay phun thuốc diệt côn trùng. Tuy nhiên, vắc xin này là một công cụ bổ sung quan trọng giúp giảm đáng kể số ca mắc bệnh và tử vong, mang lại hy vọng cho hàng triệu trẻ em đang sống trong vùng dịch tễ sốt rét. Nếu các chương trình tiêm chủng thành công, đây sẽ là một bước ngoặt trong nỗ lực loại trừ căn bệnh nguy hiểm này trên phạm vi toàn cầu.

Cơ chế hoạt động của mosquirix vaccine​

Vắc xin Mosquirix (RTS, S/AS01) là thành tựu y học quan trọng trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét, một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do ký sinh trùng Plasmodium falciparum gây ra. Đây là vắc xin đầu tiên trên thế giới được cấp phép sử dụng để phòng ngừa sốt rét ở trẻ em, mang lại hy vọng giảm đáng kể số ca mắc bệnh và tử vong, đặc biệt tại khu vực châu Phi cận Sahara.

Điểm đặc biệt của Mosquirix nằm ở thành phần hoạt chất được tạo thành từ hai loại protein quan trọng:

• Protein bề mặt của ký sinh trùng Plasmodium falciparum, tác nhân chính gây bệnh sốt rét ở người.

• Protein từ virus viêm gan B, giúp tăng cường phản ứng miễn dịch.

Khi trẻ được tiêm Mosquirix, hệ thống miễn dịch sẽ nhận diện và phản ứng với các protein này bằng cách kích thích cơ thể sản sinh kháng thể. Quá trình này giúp hệ miễn dịch "làm quen" với sự hiện diện của các tác nhân gây bệnh, từ đó phát triển khả năng nhận diện và phản ứng nhanh hơn trong trường hợp trẻ tiếp xúc với ký sinh trùng sốt rét hoặc virus viêm gan B trong tương lai.

Ký sinh trùng Plasmodium falciparum có vòng đời phức tạp trong cơ thể người, với giai đoạn quan trọng diễn ra tại gan. Khi muỗi nhiễm ký sinh trùng đốt người, Plasmodium falciparum sẽ xâm nhập vào máu và nhanh chóng di chuyển đến gan để phát triển và sinh sôi. Chính quá trình này dẫn đến sự lây lan của bệnh sốt rét trong cơ thể.

Mosquirix hoạt động bằng cách kích thích cơ thể sản xuất kháng thể nhằm chống lại ký sinh trùng ngay từ khi chúng mới xâm nhập vào máu. Khi trẻ bị muỗi mang mầm bệnh đốt, hệ miễn dịch đã có sẵn kháng thể từ vắc xin sẽ nhanh chóng nhận diện và tiêu diệt Plasmodium falciparum trước khi chúng kịp di chuyển đến gan và sinh trưởng. Điều này giúp hạn chế đáng kể khả năng ký sinh trùng phát triển, qua đó làm giảm nguy cơ mắc sốt rét và mức độ nghiêm trọng của bệnh nếu trẻ không may bị nhiễm.

Việt Nam có tiêm vắc xin Mosquirix không?

Với những kết quả tích cực từ chương trình thí điểm vắc xin sốt rét tại châu Phi, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cùng một số cơ quan y tế toàn cầu đã quyết định mở rộng phạm vi triển khai vắc xin này đến nhiều quốc gia khác. Theo kế hoạch, các quốc gia được WHO, Liên minh Vắc xin Gavi và Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) phê duyệt để tiếp nhận vắc xin sốt rét bao gồm: Benin, Burkina Faso, Burundi, Cameroon, Cộng hòa Dân chủ Congo, Liberia, Niger, Sierra Leone và Uganda.

Bên cạnh đó, ba quốc gia Ghana, Kenya và Malawi nơi đã triển khai thử nghiệm vắc xin trong thời gian qua sẽ tiếp tục được cung cấp vắc xin nhằm theo dõi thêm hiệu quả và tác động của chương trình tiêm chủng. Dự kiến, những lô vắc xin sốt rét Mosquirix đầu tiên sẽ được phân phối đến 12 quốc gia kể trên vào quý 4 năm 2023. Đến năm 2024, vắc xin này sẽ chính thức được triển khai rộng rãi trong chương trình tiêm chủng tại các quốc gia này, góp phần quan trọng vào nỗ lực toàn cầu trong việc phòng chống và kiểm soát sốt rét.

Hiện tại, vắc xin Mosquirix chưa được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng tại Việt Nam. Trong tương lai, nếu có một loại vắc xin sốt rét thế hệ mới với hiệu quả bảo vệ tốt hơn và phù hợp với điều kiện dịch tễ của Việt Nam, Bộ Y tế có thể cân nhắc đưa vào chương trình tiêm chủng.

Hiện nay, phương pháp phòng chống sốt rét hiệu quả nhất tại Việt Nam vẫn là sử dụng màn chống muỗi, phun hóa chất diệt muỗi định kỳ và điều trị kịp thời khi có dấu hiệu mắc bệnh. Người dân, đặc biệt là những người sống ở vùng có nguy cơ cao, nên tiếp tục tuân thủ các biện pháp này để bảo vệ sức khỏe.

Mosquirix vaccine mang lại một bước tiến lớn khi cung cấp khả năng bảo vệ bổ sung, giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh và nguy cơ tử vong do sốt rét ở trẻ nhỏ. Tuy vắc xin này không thể thay thế hoàn toàn các biện pháp phòng ngừa bệnh sốt rét, nhưng khi kết hợp với các phương pháp hiện có, Mosquirix vaccine góp phần tạo ra một chiến lược toàn diện và hiệu quả hơn trong cuộc chiến chống lại sốt rét trên toàn cầu.

Với hiệu quả đã được chứng minh trong các thử nghiệm lâm sàng, Mosquirix vaccine hứa hẹn sẽ trở thành một công cụ quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe của hàng triệu trẻ em, mở ra hy vọng về một tương lai ít bị đe dọa bởi căn bệnh sốt rét.

Xem thêm:

• Vắc xin bất hoạt là gì? Cơ chế, lợi ích và tác dụng phụ
• Các loại vắc xin ngừa viêm phổi cho người lớn và trẻ em