Tay chân miệng có lây cho người lớn hay không?

Tay chân miệng từ lâu đã được xem là bệnh phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trong độ tuổi mẫu giáo và tiểu học. Tuy nhiên, không ít người thắc mắc: Liệu tay chân miệng có lây cho người lớn không? Nhiều người trưởng thành nghĩ rằng chỉ trẻ em mới mắc bệnh tay chân miệng, nhưng trên thực tế, virus gây bệnh hoàn toàn có thể tấn công người lớn trong những điều kiện nhất định. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khả năng lây nhiễm ở người lớn cũng như những nhóm đối tượng có nguy cơ cao và cách phòng ngừa hiệu quả.

Người lớn có bị lây bệnh tay chân miệng không?

Người lớn có thể bị lây bệnh tay chân miệng. Mặc dù tay chân miệng là bệnh phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt dưới 5 tuổi, nhưng người lớn hoàn toàn vẫn có khả năng bị lây nhiễm nếu chưa từng mắc bệnh hoặc chưa có miễn dịch với virus gây bệnh. Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), mọi người nếu chưa có kháng thể với virus Enterovirus (đặc biệt là EV71, Coxsackie A16) đều có nguy cơ bị nhiễm nếu tiếp xúc với nguồn bệnh.

Virus tay chân miệng lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa, đường hô hấp và qua tiếp xúc trực tiếp với các bề mặt hoặc đồ vật bị nhiễm dịch tiết của người bệnh. Những con đường này không chỉ phổ biến ở trẻ nhỏ mà người lớn cũng dễ dàng bị lây nếu không giữ vệ sinh cẩn thận. Một số tình huống dễ khiến người lớn bị nhiễm bệnh bao gồm: thay tã cho trẻ mắc bệnh, chăm sóc trẻ mà không rửa tay kỹ sau khi tiếp xúc với nước bọt, dịch mủ, phân, hoặc dùng chung vật dụng cá nhân như khăn mặt, ly uống nước,…

Một điểm đáng lưu ý là nhiều người lớn nhiễm virus tay chân miệng nhưng không biểu hiện triệu chứng. Theo thống kê, có đến 50% người trưởng thành nhiễm bệnh ở thể ẩn, không sốt, không phát ban, không loét miệng nhưng vẫn mang virus trong cơ thể. Những người này trở thành nguồn lây vô hình, đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ nhỏ, người có hệ miễn dịch yếu hoặc phụ nữ mang thai.

Tuy nhiên, khả năng bùng phát bệnh ở người lớn thường thấp hơn so với trẻ em, bởi hệ miễn dịch người trưởng thành đã từng tiếp xúc với virus từ nhỏ và có phần “ghi nhớ” cách chống lại. Nếu có biểu hiện, triệu chứng ở người lớn thường khá nhẹ như sốt nhẹ, mệt mỏi, đau họng, loét miệng ít, đôi khi rất dễ bị nhầm với cảm cúm thông thường và nhanh chóng hồi phục sau vài ngày.

Tay chân miệng không phải là bệnh riêng của trẻ nhỏ. Người lớn hoàn toàn có thể bị nhiễm bệnh và trở thành nguồn lây lan nếu không cẩn thận trong vệ sinh cá nhân cũng như chăm sóc trẻ nhỏ. Để phòng ngừa hiệu quả, người lớn, nhất là cha mẹ, giáo viên mầm non hoặc người chăm sóc trẻ nên rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, sát khuẩn bề mặt đồ dùng và tránh tiếp xúc gần khi trẻ có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh.

Vì sao người lớn ít mắc bệnh tay chân miệng hơn trẻ nhỏ?

Bệnh tay chân miệng từ lâu đã được biết đến là một bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trong độ tuổi từ 1 đến 5 tuổi. Trong khi đó, tỷ lệ mắc bệnh ở người lớn lại thấp hơn rất nhiều. Vậy điều gì khiến người trưởng thành ít bị lây nhiễm hơn? Câu trả lời nằm ở sự khác biệt trong hệ miễn dịch, môi trường sống và ý thức vệ sinh cá nhân giữa người lớn và trẻ nhỏ.

Một trong những nguyên nhân chính là người lớn đã có miễn dịch tự nhiên với virus gây bệnh. Trong quá trình phát triển, hầu hết chúng ta đều đã từng tiếp xúc với các loại virus thuộc nhóm Enterovirus, đặc biệt là Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71), những “thủ phạm” hàng đầu gây ra bệnh tay chân miệng. Việc tiếp xúc này giúp cơ thể tạo ra kháng thể và hình thành “bộ nhớ miễn dịch”, giúp hệ thống miễn dịch có khả năng nhận diện và phản ứng nhanh chóng nếu gặp lại virus trong tương lai.

Ngược lại, trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, chưa đủ khả năng ghi nhớ miễn dịch. Điều này khiến các bé dễ bị nhiễm virus khi tiếp xúc lần đầu tiên. Thêm vào đó, trẻ nhỏ thường có thói quen vệ sinh cá nhân chưa đúng cách, như hay mút tay, cắn móng tay, không rửa tay sau khi đi vệ sinh hoặc ăn uống, và thường xuyên tiếp xúc gần với bạn bè trong môi trường đông người như nhà trẻ, mẫu giáo. Đây là điều kiện lý tưởng để virus lây lan nhanh chóng.

Bên cạnh đó, ý thức phòng bệnh của người lớn thường cao hơn. Việc rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người nghi nhiễm, không dùng chung vật dụng cá nhân như ly, khăn, bàn chải đánh răng… đều là những hành động góp phần làm giảm nguy cơ mắc bệnh. Môi trường sống của người trưởng thành cũng thường sạch sẽ, ít tiếp xúc với nguồn bệnh hơn so với môi trường sinh hoạt chung của trẻ nhỏ.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là người lớn hoàn toàn miễn nhiễm với bệnh tay chân miệng. Trong một số trường hợp, nhất là khi cơ thể suy yếu, miễn dịch kém hoặc tiếp xúc trực tiếp với nguồn bệnh người lớn vẫn có thể bị nhiễm và trở thành nguồn lây cho trẻ em, dù triệu chứng có thể nhẹ hoặc không rõ ràng.

Tóm lại, người lớn ít mắc tay chân miệng hơn trẻ em là nhờ hệ miễn dịch đã có kinh nghiệm “chiến đấu” với virus, ý thức vệ sinh tốt hơn và ít tiếp xúc với môi trường lây nhiễm. Tuy nhiên, việc phòng ngừa vẫn cần được duy trì để bảo vệ chính mình và tránh làm lây lan bệnh cho cộng đồng, đặc biệt là trẻ nhỏ đối tượng dễ tổn thương nhất trước căn bệnh này.

Những đối tượng người lớn dễ bị lây nhiễm bệnh tay chân miệng

Mặc dù hầu hết người trưởng thành đã có khả năng miễn dịch tự nhiên đối với virus gây bệnh tay chân miệng, điều này không có nghĩa là tất cả đều “an toàn” trước nguy cơ lây nhiễm. Vẫn tồn tại một số nhóm người lớn có nguy cơ cao mắc bệnh hơn do hệ miễn dịch yếu, thường xuyên tiếp xúc với nguồn bệnh hoặc không tuân thủ tốt các biện pháp vệ sinh cá nhân. Cụ thể:

• Người lần đầu tiếp xúc với virus Enterovirus: Một số người trưởng thành chưa từng tiếp xúc với virus EV71 hoặc các chủng Enterovirus khác trong thời thơ ấu, nên chưa có kháng thể bảo vệ. Khi tiếp xúc lần đầu, họ dễ mắc bệnh và trong một số trường hợp, triệu chứng có thể nặng tương tự như ở trẻ em.
• Người lớn tuổi: Tuổi tác ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch. Người cao tuổi thường có hệ miễn dịch suy giảm theo thời gian, nên dễ nhiễm virus hơn và cũng gặp khó khăn trong việc phục hồi sau bệnh.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Những người đang điều trị ung thư bằng hóa trị, xạ trị; người đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch để điều trị các bệnh tự miễn (như lupus, viêm khớp dạng thấp), hoặc người đang trong quá trình hậu cấy ghép nội tạng – đều thuộc nhóm có hệ miễn dịch suy giảm nghiêm trọng, khiến họ dễ bị nhiễm virus hơn bình thường.
• Người sống chung với HIV/AIDS: Do HIV trực tiếp tấn công vào hệ miễn dịch, người bệnh thường có khả năng kháng lại vi khuẩn và virus kém, trong đó bao gồm cả virus gây tay chân miệng.
• Người bị suy dinh dưỡng hoặc có bệnh lý nền mạn tính: Những người ăn uống kém, thiếu chất dinh dưỡng hoặc mắc các bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch, phổi tắc nghẽn, viêm gan… đều có hệ miễn dịch yếu hơn, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, trong đó có cả bệnh tay chân miệng.
• Người không đảm bảo vệ sinh cá nhân: Không rửa tay sạch sẽ sau khi chăm sóc trẻ bệnh, dùng chung đồ dùng cá nhân như khăn, ly uống nước, hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết (nước bọt, dịch mụn nước, phân) mà không có bảo hộ, đều là những hành vi làm tăng nguy cơ lây bệnh.
• Người thường xuyên tiếp xúc với trẻ nhỏ mắc bệnh: Phụ huynh, giáo viên mầm non, bảo mẫu và nhân viên y tế là những đối tượng có nguy cơ cao nhất. Họ có thể bị lây bệnh khi chăm sóc, bế bồng, lau dọn dịch tiết hoặc chạm vào đồ chơi, bề mặt bị nhiễm virus mà không vệ sinh đúng cách.

Tóm lại, dù là người lớn, nếu thuộc các nhóm nguy cơ trên hoặc không thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa thì hoàn toàn có thể bị lây nhiễm bệnh tay chân miệng. Do đó, việc nâng cao ý thức vệ sinh, đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên, cũng như chủ động theo dõi sức khỏe là vô cùng cần thiết, không chỉ để bảo vệ bản thân mà còn giúp ngăn chặn nguy cơ lây lan cho trẻ nhỏ và cộng đồng.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin tay chân miệng có lây cho người lớn hay không? Dù người lớn có hệ miễn dịch tốt hơn trẻ em, điều đó không đồng nghĩa với việc hoàn toàn miễn nhiễm với bệnh tay chân miệng. Việc hiểu rõ bệnh có thể lây sang người lớn như thế nào, ai dễ mắc, và phòng tránh ra sao là vô cùng quan trọng, đặc biệt với những người thường xuyên tiếp xúc gần với trẻ nhỏ. Để bảo vệ bản thân và những người xung quanh, mỗi người nên duy trì thói quen vệ sinh cá nhân sạch sẽ, rửa tay thường xuyên và không chủ quan khi có dấu hiệu bất thường. Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh, nhất là với những căn bệnh truyền nhiễm như tay chân miệng.